Wyłamawszy zamku bramy,

Twardowski błądził śród gmachów,

Biegł na wieże, schodził w jamy:

Co tam czarów! co tam strachów!

W jednem sklepisku zapadłem-

Jak w dziwny rodzaj pokuty-

Na łańcuchu, przed zwierciadłem

Stoi młodzieniec okuty.

Stoi, a z ludzkiej postaci,

Mocą czarownych omamień,

Coraz jakąś cząstkę traci

I powoli wrasta w kamień.

Aż do piersi był już głazem,

A jeszcze mu błyszczą lica

Męstwa i siły wyrazem;

Czułością świeci źrenica.

« Kto jesteś? Zaklęty rzecze,

Coś te gmachy zdobył śmiało,

Gdzie tak mnogie pękły miecze,

Tylu wolność postradało» .

« Kto jestem? o, drży świat cały

Przed mą szablą, na me słowa

Wielkiej mocy, większej chwały:

Jestem rycerzem z Twardowa» .

« Z Twardowa?... za moich czasów

Nie słyszałem o nazwisku,

Ni śród wojennych zapasów,

Ni na rycerskim igrzysku.

« Nie zgadnę, jak długie lata

Mogłem w więzieniu przesiedzieć;

Ty świeżo wracasz ze świata:

Musisz mi o nim powiedzieć.

« Czy dotąd Olgierda ramię,

Naszą Litwę wiodąc w pole,

Po dawnemu Niemcy łamie,

Tratuje stepy mogole?»

« Olgierd? Ach, już przeminęło

Dwieście lat po stracie męża,

Lecz z jego wnuków Jagiełło

Teraz walczy i zwycięża» .

« Co słyszę? Jeszcze dwa słowa:

Może w twych błędnych obiegach

Byłeś, rycerzu z Twardowa,

Na Świtezi naszej brzegach?

« Czy tam ludzie nie mówili

O Poraju silnej ręki

I o nadobnej Maryli,

Której on ubóstwiał wdzięki?»

« Młodzieńcze, nigdzie w tym kraju,

Od Niemna po Dniepru krańce,

Nie słyszałem o Poraju

Ani o jego kochance.

« Po co pytać, czasu strata,

Gdy cię wyrwę z tej opoki;

Wszystkie ciekawości świata

Własnymi odwiedzisz kroki.

« Znam czarodziejską naukę,

Wiem dzielność tego zwierciadła,

Wraz go na drobiazgi stłukę.

By z ciebie ta larwa spadła» .

To mówiąc, nagłym zamachem

Dobył miecza i przymierza,

Ale młodzieniec z przestrachem-

« Stój!» - zawołał na rycerza.

« Weźmi zwierciadło ze ściany

I podaj go w moje ręce,

Niech sam skruszę me kajdany

I uczynię koniec męce» .

Wziął i westchnął, twarz mu zbladła

I zalał się łez strumieniem.

I pocałował zwierciadło-

I cały stał się kamieniem.