

_____________________________________________________________________________



                             Margit Sandemo


                         SAGA O LUDZIACH LODU


                                Tom IX

                                Samotny

_____________________________________________________________________________



        ROZDZIAŁ I


  Dziwnie plotły się losy Ludzi Lodu, tkane z wielu
przeróżnych nici.
  Jedna z takich nitek brała swój początek aż w połu-
dniowej Francji, w Bearn, u stóp Pirenejów, daleko od
parafii Grastensholm.
  W ogromnej katedrze rozdzwoniły się dzwony, zale-
wając miasto powodzią dźwięków. Z dziedzińca kościoła
wyruszyła kareta, kierując się w stronę zamku, który
w złocistym blasku słońca wznosił się nad miastem.
  W powozie siedziały obok siebie dwie kobiety, matka
i jej pięcnastoletnia ccirka. Ludzie stojący wzdłuż drogi
kłaniali się damom uniżenie.
  - Anette - powiedziała matka, nie odwracając głowy.
  Nie oglądaj się na tę hołotę. Przypcimnij sobie, co się
stało, kiedy ostatnio pomachałaś tym ludziom.
  Dobrze, matko.
  Anette nadal czuła palący policzek, który wymierzyła
jej wówezas matka, mimo że od kary minęło już kilka dni.
  - Pamiętaj, to nasi poddani cedziła matka przez zęby.
- Całe miasto istnieje po to, by nam służyć. Nigdy nie
wolno ci o tym zapominać. Widziałam, że przed chwilą się
do nich uśmiechałaś, i to na domiar złego do jakiegoś
chłopaka! Czyż nie uczyłam cię...
  - Tak, matko.
  Jeśli córka miała nadzieję, że potakiwaniem uniknie
kolejnej długiej lekcji, pomyliła się. Matka mówiła dalej
zgrzytliwym, nieprzyjemnym głosem:
  Wkrótce dorośniesz i trzeba będzie wydać cię za mąż.
Nic innego nie wchodzi w rachubę, tylko to leży w dob-
rym tonie. Nie wiesz, co my, kobiety, musimy znosić
w małżeństwie. Opowiadałam ci, ile musiałam wycierpieć,
dopóki żył mój świętej pamięci mąż. Jesteśmy skazane na
ich zwierzęce żądze aż do czasu urodzenia dzieci. Ale nie
dłużej, pamiętaj o tym! Nie masz żadnego obowiązku
wyprawiać im wyuzdanych uczt swoim kosztem! Istnieją
doskonałe sposoby, żeby się od tego wykręcić. Możesz
wymawiać się migreną albo innymi dolegliwościami.
  I módl się do Najświętszej Panienki, by twój małżonek
stracił ohydną męską siłę, kiedy spełni już swój obowiązek
i da ci dzieci, które będziesz chciała mieć!
  - Ależ, matko! - Dziewczyna była wstrząśnięta.
  - Poczekaj tylko, jeszeze sama zobaczysz, że tego
zapragniesz! Inaczej czeka cię koszmar, bo mężezyżni są
jak wieprze, jak capy. Jeśli w domu nie dostaną tego,
czego chcą, szukają pociechy u wszetecznic. Ty zaś masz
obowiązek ukrywać wyuzdanie męża, a to wyczerpuje
siły.
  - Ale przecież ojciec był taki dobry.
  Matka uśmiechnęła się z wyższością, cierpiętniczo:
  - O nie znasz mężezyzn! Oni potrafią zdobyć się na
najbardziej wyszukane bezeceństwa. Dbaj o to, byś nie
pozostała sam na sam z młodym mężczyzną, dopóki nie
wyjdziesz za mąż, Anette! Nie daj się zwieść pięknym
słówkom! Błagaj Madonnę, by dała ci siły na sprzeciw.
Inaczej od razu poczujesz na sobie ich drapieżne dłonie.
A mężezyźni potrafią zaklinać i kusić. Pamiętaj, że Bóg
patrzy na ciebie. I nasza Pani, święta Maria, widzi nas, nie
zapominaj o tym! Bądź zimna i módl się, módl! Nie dawaj
się ponieść nieprzyzwoitym, bezwstydnym uczuciom!
Nigdy! Zawsze staraj się podobać Bogu! Tylko nierząd-
nice i inne upadłe kobiety upajają się bliskością mężczyzn.
A ty chyba nie chcesz stać się taką kobietą?
  Anette zwiesiła głowę.
  - Nie, mamo. Będę o tym pamiętać.
  Miała nadzieję, że na dzisiaj lekeja się skończyła.
W takich chwilach jak ta przebiegał jej po plecach dreszez
obrzydzenia. Rcibiło jej się słabo, odczuwała mdłości.
  Lekeja w istocie dobiegła końca. Spojrzenie matki
padło na drobną kobiecinę, która przycupnęła pod bramą
zamku z koszem pełnym warzyw. Dostojna dama poleciła
zatrzymać powóz, wychyliła się przez okno, schwyciła
bat, przymocowany z boku karety, i świszezącym uderze-
niem odpędziła kobietę.
  Zadowolona, usadowiła się wygodnie.
  - Teraz kiedy twój kuzyn Jacob de la Gardie chce
zabrać cię na pół roku do swej nowej ojczyzny, prag-
nęłabym, żebyś dobrze zapamiętała moje słowa. Jacob jest
przecież marszałkiem koronnym, będziesz się więc obra-
cać w najlepszym towarzystwie. W innym wypadku nie
pozwoliłabym ci jechać do tego pogańskiegn kraju. Ale
wuj zadba już o to, by nie przydarzyło ci się nic
nieprzyzwoitego. A poza tym uważam, że dobrze cię
wychowałam, nie grozi ci zatem żadne niebezpieczeńst-
wo.
  - Oczywiście, matko - zapewniła ją Anette. - Po tym,
co usłyszałam o mężczyznach, żadnemu nie pozwolę się do
siebie zbliżyć.
  - To dobrze - skinęła głową uspokojona matka.
- Chcę, żebyś na jakiś czas stąd zniknęła, bowiem łowcy
posagów wywęszyli już, że dziedziczka pięknego zamku
Loupiac osiągnęła wiek odpowiedni do małżeństwa. A my
przecież nie chcemy mieć do czynienia z łowcami posa-
gów, czyż nie tak, Anette?
  Tak, matko.
  Los jednak prowadzi własnymi drogami, nie pytając
ludzi o zgodę. Nie upłynęły jeszeze dwa miesiące od
wyjazdu Anette, kiedy nadeszła wiadomość o śmierci jej
matki. Dziewezyna została więc w owym pogańskim
kraju pod opieką najbliższego krewnego. Ciągle jeszcze
była zbyt młoda, by radzić scibie samodzielnie.
  Ale surowe słowa matki trafiły na podatny grunt.
Anette doskonale wiedziała, jak powinna zachowywać się
prawdziwa dama.

  W Lipowej Alei Aremu Lindowi z Ludzi Lodu lata
upływały coraz szybciej. Wciąż jednak uważał, że pozo-
stało mu jeszcze coś do zrobienia.
  Mikael, syn Tarjeia, znów zniknął w tajemniczej mgle,
z której wynurzył się tylko raz podczas spotkania z Tanc-
redem nad brzegiem Łaby.
  Are starał się odnaleźć zaginionego wnuka wszelkimi
dostępnymi sposobami. Nie było ich tak wiele, gdyż na
przeszkodzie stał stan wojny pomiędzy Danią-Norwegią
a Szwecją.
  Ale pewnego dnia w 1658 roku usłyszał o magnacie
mieszkającym niedaleko Christianii, którego siostra po-
ślubiła Szweda i, jak mówiono, mieszkała w Sztokholmie.
  Are natychmiast wybrał się do owego człowieka.
Najstarszy z rodu Ludzi Lodu miał teraz siedemdziesiąt
dwa lata i wyglądał jak prawdziwy patriarcha - z siwą
brodą, wyprostowany i dumny.
  Właściciel ziemski życzliwie przyjął budzącego szacu-
nek starca, ale chwilowo nie był w stanie mu pomóc. Od
dawna nie miał wieści od swej siostry; ruch pocztowy
pomiędzy Szwecją a Danią ustał z powodu toczącej się
wojny.
  - Powiedzcie mi jednak, co chcecie wiedzieć - rzekł
uprzejmie. - Moja siostra wiele opowiadała mi o swoim
życiu w Sztokholmie, a i ja sam często tam przedtem
bywałem.
  Bez większych nadziei Are podzielił się z nim informac-
jami, jakie miał na temat Mikaela. Pilnował listu od
Tanereda, jakby był ze szczerego złota, i teraz odczytał na
głos cztery punkty dotyczące syna Tarjeia, których mogli
się trzymać.
  - No cóż, pierwszy punkt nie powie nam wiele
stwierdził Are. Tyle że chłopak miał stopień korneta
w 1654 roku w drodze z Bremy do Ingermanlandii. Ale
już punkt drugi wnosi nieco więcej. Pojechał wraz ze swą
przyrridnią siostrą Marką Christianą do Szwecji, kiedy ona
wyszła za mąż za syna ich nieznanego opiekuna. Wiemy,
że opiekunem był szwagier Johana Banera, nic więcej.
Mikael mieszkał razem z nią nawet po jej ślubie.
  Magnat uniósł głowę.
  - Marka Christiana? To dość niespotykane imię i mu-
siałem je już słyszeć. Niestety, nie pamiętam, w jakich
okolicznościach! W każdym razie musi to być jakaś znana
postać.
  Are pokiwał głową.
  - Ja też tak myślę, punkt trzeci mówi bowiem: Mąż
Marki Chrirtiany jest bardzo znaczącą osobą, zarówno w wojs-
ku, jak i na królewskim dworze. A punkt czwarty: Na imię mu
Gabriel. I dalej Tancred pisze, że w rodzie owego Gabriela
wszyscy pierworodni synowie noszą to imię z powodu
jego praprababki, która straciła dwanaścioro nowo naro-
dzonych dzieci, do czasu aż przyśnił się jej anioł, który
powiedział, że naśtępne dziecko ma ochrzcić imieniem
Gabriel. I to właśnie dziecię przeżyło.
  Na te słowa właściciel ziemski się rozjaśnił.
  - Ta historia o imieniu Gabriel jest mi znana! Opowie-
działa mi ją moja siostra. Związana jest z rodem Oxen-
stiernów. Zobaczmy... To na pewno nie jest linia Axela
Oxenstierny. Bo widzicie, jest kilka gałęzi tego rodu... Już
wiem! Chodzi o hrabiowski ród Oxenstiernów z kors-
holm i Waza.
  Are uznał, że w ciemnościach pojawiło się nagle
maleńkie światełko. Teraz miał już jakiś konkretny ślad.
  Oby tylko ta wieczna wojna się skończyła, zanim
będzie za późno. Gnał go niepokój, a pozostawał bezsilny.
Tak wiele chciał powiedzieć swemu wnukowi!

  Mikaelowi Lindowi z Ludzi Lodu wiodło się właściwie
nie najgorzej.
  Po rodzinnych zawirowaniach w okresie dzieciństwa
nareszcie mógł zaznać nieco spokoju.
  Jak dotychczas w całym jego życiu stałym oparciem
była jedynie Marka Christiana.
  Żeby lepiej pojąć, jak bardzo zagubiony był Mikael,
poszukujący własnych korzeni, należało sporządzić listę
takich oto faktów:
  1. Jego rodzice zmarli w tym samym roku, w którym
on się urodził.
  2. Zajęła się nim ciotka jego matki Juliana, i wy-
chowywał się razem z jej córką, Marką Christianą - ciote-
czną siostrą jego matki.
  3. Małżonek Juliany zmarł, a ona ponownie wyszła za
mąż za Johana Banera.
  4. Juliana zmarła. Johan Baner, który miał trójkę dzieci
z pierwszego małżeństwa, ożenił się ponownie z wysoko
urodzoną damą z Niemiec.
  5. Johan Baner zmarł, ale na łożu śmierci zlecił opiekę
nad dziećmi, które miał z Julianą, a także i nad Mikaelem
swojej siostrze Annie Baner, żonie szwedzkiego admirała
Gabriela Clxenstierny z Korsholm i Waza.
  6. W roku 1645 Marka Christiana poślubiła syna swego
opiekuna, który był świetną partią: Gabriela, hrabiego
Korsholm i Waza, wolnego pana na Morby i Lindholmen
pana na Rosersberg, Edsberg i Korporie. Był to człowiek
który zrobił błyskawiczną karierę. W 1644 roku, w wieku
dwudziestu pięciu lat, został asesorem w Lappvesi w Fin-
landii. W następnym roku był już pułkownikiem w regi-
mencie upplandzkim, a następnie jeszeze w tym samym
roku został mianowany marszałkiem dworu i dalej wspi-
nał się po stopniach kariery.
  Zajął się Mikaelem najlepiej jak mógł. Starał się
zapewnić chłopcu karierę wojskową, nie wiedząc, że taki
zawód absolutnie nie leży w naturze Ludzi Lodu. Jedynie
Trond pragnął osiągnąć chwałę na polu bitwy, z zapamię-
taniem unicestwiając wrogów, ale on był jednym z do-
tkniętych. Na Mikaelu nie ciążyło przekleństwo, odziedzi-
czył raczej delikatność, także charakterystyczną dla rodu.
Marka Christiana rozumiała go i starała się powstrzymać
męża, kiedy ten snuł fantazje o wysokich stopniach
oficerskich dla swego podopiecznego.
  Mikael był zdolnym, ale cichym, nieśmiałym chłop-
cem, zatopionym w marzeniach, o których nikomu nie
wspominał. Nikt nie wiedział o dręczącym go niepokoju,
który nie pozwalał mu odczuwać wspólnoty z innymi.
Marka Christiana nie rozumiała, jak mocne piętno odcis-
nęło na nim dzieciństwo spędzone w oderwaniu od
rodzinnych korzeni. Ona sama była żywą, otwartą osóbką
i ani ciągłe przeprowadzki, ani zmiany opiekunów wcale
jej nie zaszkodziły.
  Ponieważ jej mąż był marszałkiem dworu, często
przebywali w niewielkim mieszkaniu na sztokholmskim
zamku, gdzie Mikael wałęsał się po pustych komnatach.
Mógł to robić bez obawy, gdyż królowa Krystyna bawiła
tam rzadko, ciągle przebywając w podróży.
  Jednakże kiedy królowa była na zamku, znajdował się
tam również jej kuzyn, książę Karol Gustaw. Był on
wskazanym przez nią następcą tronu, co nie wszystkich
radowało. Nie chciano bowiem jakiegoś hrabiego Pfalzu
na królewskim tronie Szwecji.
  Życie Mikaela płynęło spokojnie, jakby na wpół we
śnie, aż do siedemnastego roku życia. Wówezas nastąpiły
wydarzenia, które odmieniły jego losy.
  Wraz z wielkimi marszałkami, Pontusem i Jacobem de
la Gardie, ściągnęła do Szwecji spora liczba ich francus-
kich krewniaków. Niektórzy przyjechali z wizytą i po
prostu już zostali, inni przebywali tymczasowo. Była
wśród nich mała mademoiselle Anette de Saint-Colombe,
która po śmicrci Jacoba de la Gardie w 1652 roku została
całkiem sama na dworze. Jej rodzice już nie żyli, a obecny
opiekun, daleki krewny z południowej Francji, nalegał, by
wróciła do domu. Zamierzał poślubić młodą dziewczynę,
a tym samym zagarnąć Loupiac i cały jej wielki spadek,
a być możc także spłodzić dziedziców, których do tej pory
nie miał. Anette jednak tego nie chciała i wylewała potoki
łez w objęciach Marki Christiany. Były ze sobą bardzo
zaprzyjaźnione obydwie cudzoziemki na surowym
szwedzkim dworze.
  - Co my zrobimy, Gabrielu? - mówiła Marka Chris-
tiana do męża. Opickun Anette to, zdaje się, obrzydliwy
stary pijaczyna z twarzą naznaczoną francuską chorobą.
Nie możemy chyba skazać Anette na taki los?
  Będziemy do tego zmuszeni sucho odparł hrabia
Oxenstierna. Opiekun ma prawo po swojej stronie.
Może decydować o losie dzicwczyny, dopóki ona nie
wyjdzie za mąż. Dopiero wtedy jego władza nad nią
całkowicie wygasa.
  Wobec tego wydajmy ją za mąż - ożywiła się Marka
Christiana. Nic musimy mówić że otrzymaliśmy jego
list, w którym żąda jej powrotu do Francji.
  Gabriel Oxenstierna pokiwał głową, słysząc nieprze-
myślaną propozycję żony.
  A za kogo masz zamiar ją wydać?
  - No... tego nie wiem.
  Umilkła, robiąc w myślach przegląd wszystkich kawa-
lerów na dworze. Chodziła tam i z powrotem po niewiel-
kim saloniku, wczuwając się w rolę miłosiernego anioła,
jaką przyszło jej odegrać.
  Ale hrabia, podniesiony do rangi wielkiego łowczego,
również się zastanawiał.
  A dlaczego by nie Mikael? - zapytał w końcu.
  Dziewezyna stanowi dobrą partię i jest na swój sposób
ładna.
  - Ale on jest przecież za młody! - zaprotestowała
poruszona Marka Christiana. - W przyszłym tygodniu
skończy siedemnaście lat. Nie, to niemożliwe!
  - Dlaczego nie? Mikael to rozsądny, godny zaufania
młody człowiek, a wiesz przecież, że jego pozycja nie jest
do końca wyjaśniona. Nie jest w pełni szlachcicem ani też
zupełnym nieszlachcicem. Może dostać domek myśliwski
na Morby; i tak przez większą część roku stoi pusty. A ja
nie zrezygnuję ze zrobienia z niego żołnierza. Mogę go
wcisnąć wszędzie, jest taki wysoki i przystojny.
  "Domek myśliwski" w rzeczywistości był bardzo
wygodnym, obszernym domem, urządzonym z dużym
smakiem i przyozdobionym cennymi dziełami sztuki.
  Ale Marka Christiana nie słuchała już słów męża,
pochłonięta rozmyślaniem nad jego propozycją. Małżeń-
stwo Mikaela z Anette de Saint-Colombe miało dla
chłopca niewątpliwe plusy. Anette była co prawda żar-
liwą, nawet fanatyczną katoliczką i sprawiała wrażenie
cokolwiek zbyt cnotliwej, ale z tym można sobie jakoś
poradzić. Mikael tu, w Szwecji, nie mógł liczyć na
małżeństwo ze szlachcianką, a kupieckie córki z reguły
wychowywano na okropne nudziary. Młoda Francuzecz-
ka w potrzebie to zupełnie co innego...
  - Ale ona jest starsza od Mikaela, prawda? - zapytała.
  - Chyba niewiele. Może rok?
  Marka Christiana zaczynała się poddawać.
  - Jej opiekun wpadnie we wściekłość - powiedziała
ostrożnie. - Nie możemy narażać chłopca.
  - Nie, i tu właśnie pomocna nam będzie jego kariera
wojskowa, nie rozumiesz? Pobiorą się w pośpiechu, po
czym niezwłocznie wyślemy go do którejś ze szwedzkich
posiadłości. Stale potrzeba tam młodych, silnych żoł-
nierzy, a zwłaszeza oficerów. Zatroszczę się o jego karierę.
  Ale dziewczyna musi chyba uzyskać zgodę swego
opiekuna na ślub?
  - Droga Marko, właśnie to usiłuję ci przez cały czas
wytłumaczyć! Mikael będzie musiał wyjechać na pole
chwały i nie ma czasu, by pytać o zgodę. Wiesz chyba, że
konieczność nie pyta o pozwolenie.
  - To trąci nieco handlem końmi, Gabrielu, ale sądzę, że
znaleźliśmy jedyne możliwe rozwiązanie dla Anette.
Mimo wszystko jednak najpierw powinniśmy zapytać
Mikaela.
  - Oczywiście. I dziewczynę.


  Mikael przechadzał się po zamkowych komnataeh.
  Kiedy królowa Krystyna przebywała u siebie, był jej
paziem, choć właściwie studiował na uniwersytecie
w Uppsali. Teraz, latem, uczelnia była zamknięta, nie miał
się więc czym zająć. Czas upływał mu nieznośnie powoli.
Pomimo że z natury był marzycielem, w głębi ducha
odczuwał właściwą młodości ochotę, by coś robić, wyko-
rzystywać jakoś ciało i umysł.
  Zatrzymał się przy oknie i wyjrzał na Strommen, na
którym kręciły się łódki rybaków zarzucających sieci.
Jego twarz odzwierciedlała smutek myśli; nie wiedział
dlaczego pochwycił go nagle tak gwałtowny żal. Mikael
Lind z Ludzi Lodu poczuł się zabłąkany, samotny na
świecie. Taki nastrój nie towarzyszył mu zawsze, dobrze
mu przecież było u Marki Christiany i jej męża. Ale kiedy
zostawał sam, ciężkie chmury zaczynały gromadzić się nad
jego głową.
  Gdzie właściwie jest moje miejsce? zadawał sobie
pytanie. Marka Christiana jest moją jedyną krewną,
cioteczną siostrą mojej matki. W przeciwieństwie do mnie
to arystokratka. Moja matka również była wielce szlachet-
nego rodu. Słyszałem, że zmarła przy moim narodzeniu.
Ale mój ojciec nic był szlachcicem. Mówią, że natura
obdarzyła go nieprzeciętną inteligeneją. Jeśli odzieclziczy-
łem choć ułamek jego umysłowości, powinienem dzięko-
wać Bogu.
  W tej kwestii Mikael był zbyt skromny. Jego umysłowi
nic nie można było zarzucić, choć oczywiście nie mógł się
równać z Tarjeiem.
  Lind z Ludzi Lodu...? Dziwne nazwisko. Był chyba
jedyną osobą na świecie, która je nosi, i dlatego czuł się jak
drzewo bez korzeni. Jednak z jakiegoś niejasnego powo-
du nazwisko podobało mu się i dumny był z niego.
Tkwiło w nim jakieś dawne, bardzo mgliste wspomnienie
rosłego, dostojnego mężczyzny, który odwiedził go
w dzieciństwie. To ojciec jego ojca, dziad Are z Ludzi
Lodu. Być może nie było to wcale wspomnienie, tylko
historia, którą opowiadała mu Marka Christiana, nie
pamiętał. Ten właśnie mężczyzna, jego dziad, stwierdził,
że z tego nazwiska można być dumnym. Opowiadał wiele
niezwykłych rzeczy o Ludziach Lodu, ale Mikael nie
pamiętał ani słowa. Jednakże musiał zapalić w nim jakiś
ognik, bowiem raz za razem chłopiec wracał do owego
mglistego wspomnienia i dręczył swój mózg, starając
sobie przypomnieć słowa dziada.
  Dziad na pewno już nie żyje. Mikael został całkiem
sam.
  Ciężkie to było uczucie, podobne bezkresnej prze-
strzeni wypełnionej smutkiem.
  W korytarzu pojawił się idący szybkim krokiem jego
opiekun, niemal przybrany ojciec, Gabriel Oxenstierna.
  - Tu jesteś, Mikaelu. Chcę z tobą pomówić.
  Mikael skinął głową.
  - Dobrze, czy przejdziemy...
  - Nie, tu jest doskonale. Mikaelu, znasz Anette de
Saint-Colombe, prawda?
  Mikaelowi stanęła przed oczami blada twarzyczka,
okolona gładko zaczesanymi, czarnymi włosami, ciemne
oczy ukryte pod ciężkimi powiekami... i wspomnienie
ciągłych znaków krzyża. Zawsze zlękniona, kojarzyła mu
się wyłącznie z konwencjonalną nudą.
  - Tak?
  Gabriel Oxenstierna zdecydował się zagrać na rycers-
kości Mikaela.
  - Znalazła się w bardzo trudnej sytuacji. Jej rodzice nie
żyją, a Jacob de la Gardie, który zajmował się nią tu,
w Szwecji, także niedawno zmarł. Ma we Franeji opieku-
na, wstrętnego starego rozpustnika. Ten człowiek grozi
teraz, że ożeni się z dziewezyną. Jasne jest, że ma chrapkę
na jej pieniądze, a poza tym pragnie dziedziców.
  - To nie wygląda najciekawiej.
  - No właśnie... - Hrabia zawahał się przez moment.
- A co ty myślisz o Anette?
  - O Anette? Hm... - Mikael wzruszył ramionami.
- Niewiele o niej myślałem. Jest trochę bezbarwna.
Pruderyjna. Ale na pewno miła.
  Nie zabrzmiało to szezególnie zachęcająco, uznał hra-
bia, ale postanowił chwycić byka za rogi.
  - Mikaelu, wiesz chyba, że... że nie będzie łatwo
znaleźć odpowiednią żonę dla ciebie. Czy mógłbyś wyob-
razić sobie w tej roli Anette?
  Zaskoczony Mikael uniósł swe łukowato wygięte
brwi.
  - Miałbym się żenić? Czy przynajmniej pięć lat nie za
weześnie, by o tym myśleć?
  - Wbrew woli jej opiekuna - kontynuował Gabriel
Oxenstierna, świdrując chłopca wzrokiem.
  W oczach Mikaela zapłonęła wesołość.
  - A więc wyzwanie? Ale chyba nie pytacie poważnie?
- uśmiechnął się.
  - Jak najpoważniej. Marka Christiana i ja omówiliśmy
tę sprawę dokładnie. Jak wiesz, Anette cieszy się wielką
sympatią mojej żony. A dziewczyna naprawdę ma wiele
zalet.
  Mikael był do głębi poruszony. Dopiero teraz zro-
zumiał powagę kryjącą się w słowach opiekuna.
  - Ależ ja mam dopiero siedemnaście lat. I co na to
dziewczyna?
  Jeszeze z nią nie rozmawialiśmy.
  Hrabia wyłożył mu cały plan; mówił o "konie-
czności" pospiesznego ślubu z powodu nagłego wy-
jazdu Mikaela na front. Zamierzali wysłać list do
opiekuna z formalną prośbą o rękę dziewczyny, a je-
dnocześnie podkreślić, że odłożenie małżeństwa nie
wchodzi w rachubę. Jeśli odpowiedź nie nadejdzie
na czas, młodzi i tak będą musieli się pobrać. Trudna
sytuacja kraju wymaga, by Mikael bezzwłocznie wy-
ruszył na wojnę.
  Ale przecież ja nie chcę wyjeżdżać na front, myślał
zdesperowany Mikael. Wcale nie mam ochoty zostać
żołnierzem, a jeszcze mniej oficerem. Chcę... No właśnie,
czego właściwie chciał? Nie wiedział, i to był jego wielki
problem. Był jedynie pewien, że chciałby zrobić coś ze
swoim życiem, ale do tej pory nie odnalazł dla siebie
właściwego miejsca. Energicznie i gorliwie rozpoczął
studia na uniwersytecie w Uppsali, ponieważ jego ojciec
był przyrodnikiem, matematykiem i medykiem. Mikael
miał niejasne wrażenie, że powinien uczcić pamięć ojca,
kontynuując jego pracę, którą brutalnie przerwała przed-
wczesna śmierć. Na razie jednak mógł studiować tylko
teologię, stanowiącą fundament pozostałych gałęzi wie-
dzy. Nauki przyrodnicze, flozofia i medycyna musiały
mieć odpowiednią podbudowę. Między innymi dlatego
Mikael uważał, że cały czas stoi w miejscu.
  Nie miał domu, nie miał korzeni, nie miał własnej
tożsamości.
  Anette de Saint-Colombe?
  Nie, nie chciał się żenić i nie mógł sobie wyobrazić
właśnie jej jakci swojej żony. Ta cnotliwa, bogobojna
mamselle! Pod każdym względem było na to za wcześnie
zdecydowanie za wcześnie.
  Wiedział jednak, że rodzice lub opiekunowie często
aranżowali małżeństwa, nawet kiedy narzeczeni byli
jeszcze bardzo młodzi, niekiedy w ich niemowlęctwie. Nie
można było też zaprzeczyć, że on znajdował się w trudnej
sytuacji. Anette de Saint-Colombe to partia, o jakiej
w innych okolicznościach nie mógłby nawet marzyć.
  Bolało go to jednak. A co z jego marzeniami o miłości
i porozumieniu dusz?
  - Zapytajmy najpierw ją - powiedział ostrożnie.
  Hrabia odetchnął z ulgą.
  - W każdym razie nie mówisz nie...
  Na miłej twarzy Mikaela ukazał się smutny uśmiech.
  - Wiecie, że jestem posłuszny wam obojgu. Zawsze
chcieliście mojego dobra. A w dodatku...
  - Tak?
  - W dodatku przyjemnością może być odebranie
staremu rozpustnikowi takiego smacznego kąska.
  - Dobrze pomyślane, Mikaelu - powiedział hrabia
i otoczył chłopca ramieniem. - Chodź, poszukamy Anette.


  Mała Anette de Saint-Colombe dzielnie osuszyła już łzy
i kiedy marszałek dworu wraz ze swą ukochaną żoną
i przybranym synem weszli do jej komnat, szybko
podniosła się z klęczek sprzed obrazu Madonny. Oszoło-
miona słuchała ich propozycji.
  Mikael Lind z Ludzi Lodu? Czy to możliwe, że on
jeden z najprzystojniejszych kawalerów na dworze, chciał
ożenić się z nią? Uwolnić od koszmaru? Co prawda każdy
człowiek, który nosił spodnie, wydawał się jej potworem,
ale z dwojga złego, jeśli już koniecznie musiała poddać się
ich przerażającym potrzebom, wolała potwora młodego.
Serce tłukło się jej w piersi i prawie nie śmiała na niego
patrzeć, ale mimo wszystko jej spojrzenie, całkiem wbrew
woli, błyskawicznie obiegło sylwetkę chłopca. Gwałtow-
nie zadrżała na myśl o tym, co mogło kryć się pod
pięknym strojem... Zawstydzona odwróciła wzrok, a póź-
niej wpatrywała się w oczy Marki Christiany tak intensyw-
nie, że aż zaczęła mrugać.
  Jak wygląda sytuacja? - zapytał hrabia. - Czy twój
opiekun oficjalnie poprosił cię o rękę?
  - Tak. To znaczy... Po prostu stwierdził, że przyjedzie
za kilka tygodni i zabierze mnie do domu jako swoją
narzeczoną. Tu jest ten list.
  Ty go jeszcze nie dostałaś - z naciskiem powie-
działa Marka Christiana. - Nic nie wiemy o jego
planach. Gabriel i ja siądziemy i napiszemy bardzo
wyrafinowany list. Postawimy twego opiekuna przed
faktem dokonanym. Za tydzień już będziecie małżeńst-
wem, a Gabriel wkrótce wyśle Mikaela na front. Kiedy
więc twój opiekun przyjedzie, nie będzie już mógł nic
zrobić. Jeżeli w ogóle przyjedzie. Na pewno najpierw
dostanie list.
  - Czy on nie może unieważnić małżeństwa? - dopyty-
wała się Anette, a broda jej się trzęsła. - Ponieważ nie
otrzymałam jego błogosławieństwa?
  Gabriel Oxenstierna zagryzł wargi.
  - Myślę, że i z tym jakoś sobie poradzimy - orzekła
Marka Christiana. - Może to niezbyt pięknie w stosunku
do zmarłego, ale wiem, że Jacob de la Gardie, którego
należy traktować jako twojego opiekuna w czasie gdy
u niego mieszkałaś, bardzo lubił Mikaela. Powiemy, że już
dawno wyraził zgodę na małżeństwo.
  - Och, nie! - zaprotestował Gabriel Oxenstierna.
- Postradałaś zmysły? Tak się nie robi! Ale czy nie
możemy zapytać wdowy po nim?
  - Nie - odparła natychmiast Marka Christiana. - Ona
jest tak zajęta wyczynami swego syna, że niczego innego
nie zauważa. A w dodatku Anette nie pozostawała z nią
w najlepszych stosunkach.
  Wdową po marszałku koronnym Jacobie de la Gardie
była Ebba Brahe, młodzieńcza miłość Gustawa II Adolfa.
Urodziła swemu Jacobowi czternaścioro dzieci, z których
jej oczkiem w głowie był Magnus Gabriel de la Gardie,
wyniosły, aroganeki szlachcic, cieszący się wielkimi
względami królowej Krystyny. Jednakże jego próżność
i skłonność do obrażania się były trudne do zniesienia;
wiele osób na dworze odnosiło się do niego z niechęcią.
Choć matka go uwielbiała, nie była na tyle zaślepiona, by
nie dostrzegać jego wrogów, i wszystkie jej myśli koncen-
trowały się na ukochanym synu.
  Na dodatek hrabina Ebba, świadoma swej pozycji, na
stare lata stała się bardzo wyniosła. Nigdy nie zaakcep-
towałaby niskiego pochodzenia Mikaela.
  - Ale przecież nie możemy wkładać w usta zmarłego
kłamstwa - powiedział Gabriel.
  - To tylko w połowie kłamstwo - niefrasobliwie
odparła Marka Christiana.
  - Nie, zabraniam ci - zirytował się jej mąż. - Marko,
twoja moralność jest chwilami...
  Oni dyskutują o tym poza nami, pomyślał Mikael.
Ja nie chcę, nie chcę! A czego pragnie dziewczyna?
Przed chwilą miała minę, jakby się obawiała, że mogę
ją pożreć.
  Zerknął na Anette ukradkiem. Siedziała spuściwszy
oczy, zapłakana, z czerwonym, błyszczącym nosem.
W dłoni trzymała przemoczoną łzami chusteczkę. Była
sztywna i bezbarwna, usta po panieńsku zacisnęła w ciup.
Nie, zdecydowanie nie była dziewezyną, którą wybrałby
dla siebie.
  Całe życie spędzone razem z nią?
  Nie mógł się jednak teraz wycofać. Mikael nigdy nie
potrafił nikcigo zranić, a dziewezynie na pewno byłoby
przykro. Chciał także być posłuszny swoim przybranym
rodzicom.
  Myśli Anette biegły podobnym torem. Czego on
chce? Jeszcze nic nie powiedział. I nie wydaje się
szczególnie zachwycony. Jeżeli jednak wybór ma nale-
żeć do niej, to wcale nie jest trudny. Gwałtownie
zadrżała na wspomnienie opiekuna we Francji. Brzuch
opierający się o kolana, liczne podbródki, łysa czaszka
schowana pod peruką, nieprzyjemny oddech. Najgor-
szy jednak był jego paskudny charakter. Wyłupiaste
oczy śledzące wszystkie młode dziewczęta, dyskretne
miętoszenie sukien, ciągłe pochrząkiwanie i bekanie
przy obiedzie, przechwałki na temat bogactwa i uro-
dzenia.
  Podejrzewała, że nie jest już taki bogaty. Słyszała, że
roztrwonił rodzinny majątek. A teraz chciał zawładnąć jej
pieniędzmi...
  Mikael...? Starała się myśleć jasno, zapomnieć o po-
twornościach, które kryły się pod jego ubraniem. Oczywi-
ście nie miał takiego majątku jak ona i daleko mu było do
arystokracji. Choć jego matka, hrabianka Breuberg, po-
chodziła z wysokiego rodu, ojciec nie był szlachcicem.
  Dla Anette więc małżeństwo z Mikaelem oznaczało
krok w dół.
  Co powiedziałaby na to jej droga matka? Ta, dla której
nieposiadanie tytułu szlacheckiego stanowiło niemal
grzech śmiertelny?
  Czuła jednak ostrożnie kiełkującą nadzieję. Wiedziała,
że Mikael jest miły. Nieco roztargniony i właściwie wcale
nią nie zainteresowany. Jak do tej pory. Nigdy nie
traktowała go jak kogoś niebezpiecznego, widząc go nie
odczuwała głęboko wszczepionego poczucia zagrożenia.
  A tu nagle on stoi i prosi o jej rękę!
  Anette bardzo się zmieszała. Zwróciła się do Marki
Christiany i głosem, który w zamierzeniu miał być
wyniosły, a w rzeczywistości okazał się bardzo schryp-
nięty od płaczu, zapytała:
  - Ale czy pan Mikael wyznaje właściwą wiarę?
  - Naturalnie - odparła hrabina, gdyż uznała, że
"właściwa wiara" jest pojęciem bardzo względnym.
  Odpowiedź uspokoiła dziewczynę, ale zanim zdążyła
się zastanowić, już wybuchnęła swą francusko-szwedzką
plątaniną słów:
  - O, mam nadzieję, że nie robicie tego z dobrego serca,
z litości? Tego bym nie zniosła!
  Dwoje starszych, na moment zbitych z tropu, błagalnie
popatrzyło na Mikaela, prosząc o pomoc.
  Mikael drgnął, ale szybko się opamiętał.
  - Nie, nie, oczywiście, że nie. Od dawna już było to
moim pragnieniem.
  Och, kłamstwa, skąd przybywacie na każde zawołanie?
Teraz wpadł już w sidła. Nieodwracalnie.
  Gabriel Oxenstierna powiedział w zamyśleniu:
  - Ale jak poradzimy sobie z opiekunem? Tego prob-
lemu jeszeze nie rozwiązaliśmy.
  - No właśnie, on na pewno unieważni małżeństwo
- przyświadczyła Marka Christiana. - Musimy to staran-
nie przemyśleć.
  - Macie w każdym razie nasze błogosławieństwo,
dzieci. Anette, jeśli się zgadzasz, podaj dłoń Mikaelowi.
A ty, Mikaelu, weź jej rękę.
  Spłoszona jak dzikie zwierzątko, Anette wyciągnęła
swą drobną rączkę i podała ją Mikaelowi. Zadrżała, czując
niebezpieczne gorąco męskiej dłoni, ale opanowała się.
  - Niech się dzieje wola boska - szepnęła.
  Po niedostrzegalnym momencie wahania Mikael uścis-
nął jej dłoń. Pakt został zawarty i przypieczętowany.
  Marka Christiana ucałowała oboje.
  - Niech was Bóg błogosławi, dzieci! A teraz... Myślmy!
Myślmy intensywnie! Musimy znaleźć jakieś wyjście.
  Nastąpiło to szybciej, niż przypuszczali.
  Tego samego wieczoru Mikael przemierzał puste
korytarze i komnaty, udając się po butelkę wina dla Marki
Christiany. Królowej i jej kuzyna Karola Gustawa oczeki-
wano w domu następnego dnia i cały dwór wyruszył im na
spotkanie w okolice Brayiken. Służba zmęczona po dniu
gorączkowych przygotowań odeszła już do swoich pokoi.
  Zamek był prawie pusty.
  Mikael szedł boso. Minął pustą, pełną strachów salę
rycerską i dotarł na dół w okolice kuchni. Świeca już się
wypaliła, ale on dobrze znał zamek, a poza tym przez
niewielkie okienka sączyła się księżycowa poświata. Nagle
przystanął. Dobiegły go jakieś niewyraźne głosy.
  Ale skąd dochodziły? Z tego, co wiedział, w tej części
zamku nie powinno być nikogo.
  Stał na schodach wiodących z dziennych komnat do
podziemi. Na dole znajdowało się kilka rzadko wykorzys-
tywanych pokoi, przeznaczonych na okazje, gdy w zamku
bawiło wielu gości i gdzieś trzeba było ich pomieścić. Nie
były to szczególnie piękne komnaty, ot, takie, na wszelki
wypadek.
  Na dole otwarto jakieś drzwi i głosy stały się wyraźniej-
sze. Mikael bezszelestnie wślizgnął się do hallu i ukrył
w kącie między szafą a uchylonymi drzwiami. Zrobił to
odruchowo, sam nie wiedząc, dlaczego. Nie miał przecież
nic do ukrycia. Ale może tamci mieli?
  I tak właśnie było! Głosy brzmiały cicho, tajemniczo
i złowieszczo.
  Po schodach wchodzili na górę jacyś mężczyźni.
Mikael ich nie widział, ale słyszał wszystko, o czym
mówili. I to, co do niego dotarło, sprawiło, że włos zjeżył
mu się na głowie.
  Były to ostateczne ustalenia dotyczące spisku przeciw-
ko Karokiwi Gustawowi, kuzynowi królowej. Mikael,
skamieniały z przerażenia, wsłuchiwał się w każde zdanie
aż do bólu uszu. Nie potrafił rozpoznać głosów, zorien-
tował się jednak po mowie mężczyzn, że muszą to być
arystokraci. Uchwycił także to, co najważniejsze: czas
i miejsce planowanej napaści na księcia.
  Spiskowcy przystanęli, wymienili sekretne znaki i roz-
dzielili się.
  Trzej mężczyźni. Mikael słyszał ich oddalające się
kroki; jeden pospieszył do wnętrza zamku, dwaj pozostali
skierowali się do głównego wyjścia.
  Kto mógł przebywać teraz na zamku? Nic na ten temat
nie wiedział. Przedstawiciele szlachty należący do dworu
przybywali i odchodzili, czasami zostawali na dzień lub
dwa, by wkrótce znów odjechać. Była tu oczywiście
Anette i jej pokojówka, ale o tej porze na pewno już spały.
Sam Mikael został na zamku, ponieważ wielki łowczy
prosił, by dotrzymał towarzystwa Marce Christianie.
  Kiedy wokół zapadła cisza, Mikael pospiesznie wyko-
nał, co mu zlecono, i co sił w nogach pobiegł do swej
przybranej matki.
  "Przybrana matka"? To nie było najtrafniejsze okreś-
lenie. Marka Christiana miała dopiero dwadzieścia siedem
lat i zawsze była mu bardziej siostrą niż matką. Jej mąż
miał trzydzieści dwa lata. Mikael nigdy więc nie traktował
ich jak rodziców. Nikt jednak nie zająłby się nim lepiej niż
uczyniła to ta para. Chłopak nie dopuszczał do siebie
nawet myśli, by się im sprzeciwić, mimo że teraz dławiła
go paląca rozpacz na wspomnienie planowanego małżeńs-
twa z Anette de Saint-Colombe.
  - Mój drogi! - zdziwiła się Marka Christiana. - Wy-
glądasz na niezmiernie wzburzonego. Co się stało?
  Mikael złapał oddech i, jąkając się, szeptem opowie-
dział jej, co usłyszał.
  Marka Chrisciana zamyśliła się.
  - Tak, wiedziałam, że książę Karol Gustaw ma wielu
wrogów! Ale że mogą posunąć się tak daleko...
  Musimy go ostrzec - stwierdził Mikael.
  Oczywiście! Tylko jak? Dzisiaj nadeszła wiadomość,
że nie będzie towarzyszyć tutaj królowej. Udał się do
jednego ze swoich zamków.
  Czy mam tam pojechać?
  Marka Christiana położyła mu dłoń na ramieniu.
  Nie, przecież ty masz wziąć ślub, czyżbyś o tym
zapomniał?
  Nie, pamiętał o tym cały czas. Gotowość do spełnienia
misji była próbą wymknięcia się z potrzasku.
  Marka Christiana kontynuowała:
  Sądzę, że powinnam porozmawiać z hrabią Aryidem
Wittenbergiem. To twardy człowiek, jest zaufanym księ-
cia Karola. I niedługo tu będzie.
  Tak też się stało. Następnego dnia Marka Christiana
odbyła poważną rozmowę z doświadczonym dowódcą.
Natychmiast posłał on błyskawiczną wiadomość księciu
Karolowi Gustawowi, który w ten sposób miał moż-
liwość udaremnienia spisku.
  A w dwa dni później przyjechał do Sztokholmu sam
Karol Gustaw. Odwiedził Markę Christianę Oxenstierna
z domu Lowenstein und Scharffeneck i gorąco dziękował
zarówno jej, jak i jej młodemu krewnemu. Czy mógł jakoś
się im odwdzięczyć?
  Oczy Marki Christiany zapłonęły blaskiem zdecydowa-
nia. Owszem, tak, jeżeli byłby taki dobry i...
  Koniec końców, do opiekuna Anette z południowej
Francji wysłano list o następujące treści: Wasza podopieczna
wychodzi za mąż za naszego ukochanego krewniaka Mikaela
Linda z Ludzi Lodu. Następca tronu Szwecji, książe Karol
Gustaw, dał błogosławieństwo temu związkowi.
  Opiekun nie mógł już niczego uczynić. Dziedzicowi
korony i tronu Szwecji nie należało się sprzeciwiać.






        ROZDZIAŁ II


  Ślubu Anette i Mikaela nie można zaliczyć do udanych.
  To prawda, że zewnętrzna oprawa była odpowiednio
uroczysta i wytworna, mimo iż całą ceremonię starano się
uprościć do minimum, ponieważ Mikael następnego
ranka miał wyruszyć na wojaczkę. Na zamek przybył
katolicki ksiądz jako że Anette stanowczo nie chciała się
zgodzić, by zaślubiny odbyły się w protestanckim koś-
ciele, "takim bezbożnym miejscu". Podobnie jak więk-
szość Ludzi Lodu Mikael nie żywił szczególnie gorących
uczuć religijnych, było mu więc obojętne, kto połączy ich
węzłem małżeńskim. Jeśli Anette życzyła sobie, by Mikael
był katolikiem, to z powodzeniem mógł nim zostać.
Uważał, że nie ma o co robić hałasu.
  Niewielką kaplicę pięknie przybrano charakterystycz-
nymi dla pory roku kwiatami, na uroczystość przybyło
wielu dworzan. Obiad wydany na tę okoliczność był
naprawdę wspaniały.
  Jednak niepewność i uczucie, że coś się bezpowrotnie
traci, sprawiły, że dla dwojga głównych bohaterów nie
była to uroczystość radosna. Oczywiście leżało w zwycza-
ju, iż dzieci dostosowywały się do życzeń rodziców, gdy
chodziło o wybór towarzysza życia, i żadne z nich także się
nie sprzeciwiało ale w tym wypadku wszystko potoczyło
się za szybko, młodzi nie zdążyli się nawzajem poznać, nic
nie wiedzieli o wzajemnych uczuciach. Mikael poruszał się
jak w transie, usiłował wmawiać sobie, że to nie on, że to
ktoś inny klęczy przed ołtarzem i uroczyście przyrzeka
kochać na dobre i na złe.
  W głębi duszy był przecież siedemnastolatkiem, prze-
rażonym chłopcem, o czym wszyscy wydawali się zapomi-
nać.
  Anette również czuła się głęboko nieszczęśliwa. Z wie-
lu przeróżnych powodów. Starała się zachowywać wynio-
śle, ale bardzo jej się nie podobało, że Mikael jest taki
przestraszony i nieobecny duchem. Czy jednak stan jego
uczuć nie jest przypadkiem korzystny dla niej? Dlaczego
więc jest taka rozdrażniona? Nie potrafiłaby określić, co
właściwie do niego czuje. Był przystojnym młodym
mężczyzną, ale czy wygląd mówi coś o jego osobowości?
Życzliwy, dobrze wychowany - to wszystko, co o nim
wiedziała.
  Ale przecież był mężczyzną! Wieprzem, wedle słów jej
świętej pamięci matki.
  Gdyby tylko wiedziała, co on myśli o niej!
  Powiedział, że pragnął jej od dawna. Anette nie była
tego wcale pewna. Czy chciał jej wyłącznie dlatego, by
móc zaspokoić swe dzikie żądze? Czy też ze względu na jej
świetne pochodzenie i bogactwo?
  A może powiedział "tak", ponieważ czuł się przyparty
do muru?
  Wszystko jedno, czym się kierował, ona i tak nie mogła
pozbyć się przygniatającego uczucia rozpaczy i bez-
nadziejności. I... zawodu?
  Zastanawiała się, czy inne młode pary, zawierające
małżeństwa zgodnie z umową, odczuwają podobnie.
O czym myślą w tak ważnym dniu swego życia? Czy są
pełne oczekiwania, nastawione, by dać swej drugiej
połowie jak najwięcej szczęścia? Czy też myślą o material-
nych zaletach swego związku? Czy może o... o nocy
poślubnej? Z nieznajomą osobą?
  Anette wiedziała, co należy do jej obowiązków, była
gotowa na poświęcenie. Matka dokładnie ją pouczyła.
W noc poślubną nie wolno się niczemu sprzeciwiać,
grzeszni mężczyźni mają wówczas prawo wykorzystać
swe żony. Anette musi być przygotowana na to, by
cierpieć w milczeniu. Ale potem... Potem to ona będzie
decydować!
  Anette poczuła nagle, że jej dłonie zrobiły się lepkie od
potu. Na myśl o czekającej ją nocy z niepewności i strachu
kręciło się jej w głowie.
  Ale będzie dzielna i wszystko zniesie!
  Mikael Lind z Ludzi Lodu siedział obok niej przy-
gnębiony i z miną męczennika przyjmował wszystkie
życzenia szczęścia, życzliwe, dodające mu otuchy spoj-
rzenia i wesołe uwagi na temat nocy poślubnej.
  Anette i Mikael nie zdążyli porozmawiać i dla niego
było to niemal katastrofą. Być może dłuższa rozmowa
zdołałaby wprowadzić pewien element przyjaźni i zaufa-
nia w ich wzajemne stosunki... Zerknął na nią ukradkiem.
Siedziała obok niego bardzo blada i drżącym uśmiechem
odpowiadała na wznoszone w górę kielichy, z których
pito za ich zdrowie. Nie miała nawet odwagi podnieść
wzroku, by napotkać przyjazne spojrzenia. Sprawiała
wrażenie, jakby nagle odebrało jej mowę.
  Mikael powinien ująć pod stołem jej rękę i uspokajają-
co uścisnąć. Nie mógł jednak tego uczynić. Między nimi
nie istniała żadna nić porozumienia, żadne poczucie
łączącej ich więzi. Teraz byli sobie bardziej obcy, niż kiedy
spotykali się podczas rozmaitych uroczystości na zamku.
  Czy dziś wieczorem powinien zostawić ją samą?
Oszczędzić jej psychicznych cierpień, jakie musiała jej
sprawiać jego bliskość?
  Nie przypuszczał nawet, że wcale nie psychicznego
cierpienia obawia się Anette.
  Nie myślał dalej. Jeżeli będzie się trzymał od niej
z daleka, to tylko pogorszy sytuację. Anette poczuje się
osamotniona, opuszczona, poniżona.
  Ale jak, na Boga, ma przez to przejść? Przez tę noc,
przez to małżeństwo? Przez całe życie?

  Nareszcie rozbawieni goście się rozeszli. Marka Chris-
tiana ucałowała Mikaela w czoło, życząc powodzenia. To
mogło się przydać. Wielki łowczy mocno uścisnął jego
dłoń i szepnął coś o świetnej partii. I żeby troszczył się
o nią... A potem Mikael i Anette zostali już sami w jej
komnatach, w których na razie mieli zamieszkać.
  Długo klęczała pod swym obrazem Madonny, zatopio-
na w modlitwach, których on nie rozumiał. Być może
powinien był modlić się wraz z nią, ale gdzieś musiał
istnieć kres hipokryzji.
  W pokoju zaległa kłopotliwa cisza.
  Anette siedziała na brzeżku krzesła, ciągle jeszcze
w ślubnej sukni, i bardzo była zajęta oglądaniem koron-
kowego mankietu, który puścił na szwie. Miała kunsztow-
nie ułożone włosy, przyozdobione sznurkiem perełek
i przepięknym welonem, a talię tak wąską, że Mikael
pomyślał, iż mógłby objąć ją dłońmi. Ale próbować wcale
nie miał ochoty.
  On sam stał na środku pokoju, nie wiedząc zupełnie, co
robić. Przeszedł kilka kroków i zatrzymał się niezdecydo-
wanie.
  Dziewczyna nic nie mówiła.
  Niech już będzie po wszystkim, myślała, ale on nie
mógł o tym wiedzieć.
  Upłynęło jeszcze kilka minut. Mikael zrozumiał, że z jej
strony nie nadejdzie żadna pomoc. To on musi zacząć.
  Ale jak?
  Zły na nią, na swych przybranych rodziców, na siebie
samego za to, że tak łatwo dał się złapać w sidła, wybuchnął:
  - Cały błąd tkwi w tym, że nie mogliśmy ze sobą
porozmawiać!
  Jego słowa jakby zawisły w powietrzu. Na długo.
  - Tak - szepnęła, mnąc chusteczkę, którą przez cały
dzień trzymała w dłoni.
  W czym niby miałaby pomóc taka rozmowa? pomyś-
lała. Przecież dobrze wiem, że mężczyznom nie zależy na
rozmowie z kobietami. Chcą tylko jednego.
  Mikael zrezygnowany opadł na krzesło.
  - A więc porozmawiajmy teraz!
  Cień wątpliwej ulgi odmalował się na jej kredowobiałej
twarzyczce.
  - O czym? Co chcecie wiedzieć?
  W Mikaelu nadal jeszcze tkwił gniew.
  - Przede wszystkim: czy chcesz, żebym sobie teraz
poszedł? Czy dziś w nocy pragniesz zostać sama?
  Drgnęła. Tego się nie spodziewała. A czego on
pragnie? pomyślała. Jednakże z jego nieprzeniknionej
twarzy trudno było cokolwiek wyczytać. Czy był ziryto-
wany? Takie właśnie sprawiał wrażenie. Co niewłaś-
ciwego uczyniła? Drżała ze strachu.
  - Nie, możecie tu zostać - powiedziała bezdźwięcznie.
  - Jeżeli chcecie.
  Nie odpowiedział na to wprost.
  - A więc kontynuujemy rozmowę. Dlaczego przystałaś
na ten... ten układ?
  Podniosła wzrok, przestraszona tonem jego głosu.
  - To chyba jasne! Czy miałam jakiś wybór?
  - Dziękuję - z goryczą odparł Mikael.
  - Nie, och, nie! Nie to chciałam powiedzieć...
  - Rozumiem, nie musisz się usprawiedliwiać. Przecież
jedziemy na tym samym wózku.
  Te słowa sprawiły, że jej oczy rozszerzyły się, wy-
glądały teraz jak dwie czarne studnie. Mikael nigdy nie
widział kogoś tak zaskoczonego i tak zranionego.
  To go wzruszyło. Pochylił się i chciał wziąć ją za ręce,
ale natrafił na chusteczkę. Wyrwał ją i cisnął na podłogę
z niemym przekleństwem. Anette usiłowała oswobodzić
się z uścisku jego dłoni, ale on trzymał ją mocno.
  - Anette - powiedział, starając się, by jego głos
zabrzmiał przyjaźnie, ale czuł, jak sztuczny jest jego
uśmiech. - Anette, jeśli mamy sobie z tym poradzić, to
powinniśmy być wobec siebie szczerzy i otwarci.
  - Ale powiedzieliście przecież... - szepnęła.
  Wiem, co powiedziałem. Że pragnąłem tego od
dawna.
  - A więc to nie była prawda?
  Prawie nie wiedziałem, kim jesteś, miał zamiar powie-
dzieć, ale kiedy zobaczył, jak skuliła się w oczekiwaniu na
słowa, jego serce zmiękło i nie potraftł już zdobyć się na
to, by rzucić jej w twarz całą prawdę.
  No, w pewnym sensie to była prawda - skłamał i od
razu zobaczył, że słowa te sprawiły jej ulgę. Ucieszyło to
Mikaela, życzliwie odnoszącego się do wszystkich ludzi.
- Miałem swoje marzenia o dziewczynie, z którą przyjdzie
mi dzielić życie, kiedyś, w przyszłości. I przyglądałem się
tobie, tak przelotnie, myśląc: o, ta mała... To nie jest
niemożliwe. Ciekawe, jaka ona jest za fasadą bogobojno-
ści, a czasami kokieterii. Bo wiesz, wy, damy dworu, kiedy
jesteście w gromadzie, często sprawiacie wrażenie bardzo
powierzchownych. Nic więcej do ciebie nie czułem.
  Schyliła głowę tak, że welon opadł jej aż na twarz.
  - A ty? zapytał Mikael. - Co myślałaś o mnie?
  - Ja...
  Mów szezerze! Ukrywanie prawdy daleko nas nie
zawiedzie.
  I on to mówi! Wstyd mu było przed sobą.
  Szczerze? pomyślała. Że jesteś potworem w ludzkiej
skórze! O chciwych palcach, które wyciągają się po moje
biedne ciało, pożądliwie, ohydnie!
  Głośno zaś powiedziała:
  - Uważałam, że jesteście bardzo przystojnym mło-
dzieńcem.
  Czy nie byłam teraz, mimo wszystko, zbyt bezwstydna?
Czy to nie zabrzmiało jak zaproszenie?
  - Ale nie żywiłaś do mnie żadnych... szczególnych
uczuć?
  Szezególnych? O co mu chodzi? Nieprzyzwoitych?
  Nie, chyba nie, spogląda na nią cak szezerze. Pięknymi
oczami. Zbyt pięknymi!
  - Nie - szepnęła, niemal umierając ze wstydu.
  - Aha, wiemy więc, na czym stoimy. Czy ktoś inny jest
drogi twemu sercu?
  - Nie, och, nie!
  - Ja też nie mam nikogo takiego. Musimy więc
postarać się, by wszystko ułożyło się jak najlepiej, Anette.
Nie jesteśmy pierwszym małżeństwem na świecie, które
zostało skojarzone przez osoby stojące z boku.
  Zadrżała nieco na dźwięk tych słów, ale wzięła się
w garść.
  - Tak, ja także o tym myślałam - powiedziała, sepleniąc
odrobinę jak dziecko. - Ciekawe, co czuli inni.
  - Nareszcie pokazujesz, że umiesz myśleć, że masz
jakieś wnętrze. A poza tym jesteś dla mnie wielką
niewiadomą, Anette. I proszę cię, mów mi ty, dobrze?
  Skinęła głową. Przez cały czas starała się nie patrzeć na
jego szerokie ramiona i obrzydliwie pociągające usta.
  - Żałujesz? - zapytał Mikael.
  Anette poczuła się jeszcze bardziej niezręcznie. Po
długiej chwili lękliwego wahania wyrzuciła z siebie:
  - Czy żałuję? Przecież my nie ponosimy za to od-
powiedzialności. Ale moje serce drży, bo przecież nie
znam was wcale. Chociaż kiedy pomyślę, jak mogłoby się
to wszystko potoczyć... - Zebrała się na odwagę. - Wy nie
musicie żałować. Wiem, czego oczekuje się ode mnie...
dzisiejszej nocy i zgadzam się na to. Musimy oddać się
w ręce Matki Bożej. Czy żałujecie? To znaczy, chciałam
powiedzieć, żałujesz?
  - Nie wiem - odparł Mikael puszezając jej dłonie.
Wstał i podszedł do okna. Przed sobą widział wzgórze
Brunkeberg, na którym gdzieniegdzie migotały w ciem-
ności światełka. Na Strommen błyskały światła kilku
łodzi. Nie wiem, Anette. Masz rację mówiąc, że nie
jesteśmy temu winni. Wszystko stało się jak gdyby poza
nami. Ale my poddaliśmy się temu oboje. Czy, żałuję? Nie,
chyba nie. Zrozum, nigdy dokładnie nie wiedziałem, co chcę
zrobić ze swoim życiem. Żyję w świecie jak gdyby pełnym
mgły, pozwalam innym kierować sobą, a sam tylko poddaję
się. W moim życiu jest coś nie tak, tylko że ja nie wiem, co.
Jest mi dobrzc, czasem wydaje mi się, że aż za dobrze. Tkwi
we mnie jakaś potrzeba walki, zmierzenia się z trudnościami,
uczynienia czegoś dla cierpiącego świata, a nawet pragnienie
odczucia bólu przed dotarciem do celu, wszystko jedno jaki
miałby być. A mnie podaje się wszystko na tacy. Teraz mój
przybrany ojciec chce nam podarować wielki dom bez żadnej
zasługi z mojej strony. Dom jest zadbany, wszystko układa
się świetnie, a ja wcale się do tego nie przyczyniłem. Gabriel
chce wyprawić mnie na wojnę. Przetrze mi szlaki, bym mógł
szybko awansować. Ja wcale tego nic chcę! Ale czy myślisz,
że coś mówię? O, nie! Wzgląd na innych, Anette! Całe moje
życie składa się z dostosowywania do życzeń innych. Nikogo
nie zranić. Przez kilka lat studiowałem, ale to także
przychodziło mi zbyt łatwo. Również na uniwersytecie
zauważyłem wpływy, mego opiekuna. Oni chcą mojego
dobra, a ja przyjmuję wszystko, co mi ofiarują. Mam bowiem
wobec nich dozgonny dług wdzięczności.
  Matko! Dopomóż mi, nic z tego nie pojmuję, jestem
całkiem zagubiona. On cały czas rozmawia ze mną tak
życzliwie, jakbyśmy byli sobie równi! Czego on chce?
Kiedy nadejdzie to straszne, to okropne?
  - A teraz się ożeniłeś, dlatego że cię o to poprosili
- stwierdziła po prostu.
  Tak. Ożeniłem się ze szlachcianką, stojącą dużo
wyżej ode mnie. I zdajesz sobie chyba sprawę, Anette, że
nie jestem majętny. Mam spadek po matce i jeszeze
mniejszy po ojcu, i to mi wystarezy, to już wszystko. Ale
pamiętaj: cokolwiek o mnie myślisz, to wiedz, że nie
wziąłem cię ze względu na twoje pieniądze.
  Anette - Francuzeczka - z natury była spontaniczna
i przez mnment zapomniała o karcącej dłoni matki.
  - Wcale tak nie myślę! - wykrzyknęła impulsywnie.
- Sądzę że zrobiłeś to, ponieważ jesteś dobrym, bogoboj-
nym człowiekiem, który pragnie być posłuszny woli
swoich dobroczyńców i uratować mnie od nieszezęś-
liwego losu.
  Uninsła się i stanęła teraz przed nim pod oknem
z oprawną w ołów szybą. Mikael odwrcicił się w jej stronę.
  - No tak, chyba tak. To musi być dla ciebie ogromnie
poniżające?
  - W pewnym sensie tak. Ale nie gorsze niż dla ciebie.
Przyjęłam twoją propozycję bez wahania jak tonący, który
chwyta się brzytwy.
  Umilkła, przerażona swoją śmiałością.
  Po raz pierwszy tego dnia Mikael uśmiechnął się
szczerze. Ujął jej twarz w dłonie i nie dał poznać po sobie,
że poczuł, jak zadrżała.
  Nasze szanse są wobec tego wyrównane. Bardzo się
z tego cieszę. Gorzej byłoby, gdyby jedno z nas cierpiało
z powodu nieszezęśliwej miłości do drugiego. To dopiero
byłoby poniżające!
  Ona także się uśmiechnęła ostrożnie, zalękniona, i jej
drobna, blada twarzyczka nabrała wyrazu delikatności
którego nigdy się u niej nie spodziewał.
  - Madonna z pewnnścią nam pomoże.
  Mikael rzucił spojrzenie na wizerunek Świętej Dziewi-
cy na ścianie, zastanawiając się, czy także później, w nocy,
będzie przy nich obecna. Gorąco pragnął, by Anecte
pozwoliła mu wynieść obraz.
  Znów zwrócili się ku oknu, patrzyli na Brunkeberg, na
którym kiedyś było miejsce kaźni. Na Brunkeberg ponad
sto lat temu odbyła się także decydująca bitwa, w której
Sten Sture walczył z duńskim królem Christianem. Teraz
wzgórze zostałn częściowo rozkopane. kamienie i żwir
przeniesiono do miasta, by utwardzić ulice. U stóp
stromych zboczy pojawiło się też sporo domów. Miasto
Między mostami, gdzie leżał zamek, stawało się zbyt małe
dla ciągle rosnącej liczby mieszkańców. Nieliczne chłops-
kie zagrody w Norrmalm miały coraz to nowych sąsia-
dów.
  Przez długą chwilę stali w milczeniu, wyglądając przez
okno.
  Cieszę się, że trochę porozmawialiśmy - cicho
powiedział Mikael. - Rozumiesz na pewno, że nie należę
do mężów, którzy domagają się tak zwanych swoich
praw, nic poza tym nie mając na względzie.
  Przerażnna kiwnęła głową. Chodziło mu teraz o te
okropieństwa. Z wdzięcznością przyjmowała każde od-
sunięcie tego na później, choć zdecydowana była prze-
trzymać najgorsze.
  Mikael nie śmiał wyznać, jak bezradny czuł się w nowej
rzeczywistości.
  - Opowiedz mi trochę o sobie, Anette!
  Wzruszyła ramionami i skrzywiła się jak dziecko.
  - Zrozum - mówił szorstko, pragnąc ukryć swoją
niepewność. - Nieczęsto cię widywałem i z tego, co
zaobserwowałem, odniosłem wrażenie, że ty...
  Urwał w pół słowa. Na usta cisnęło mu się: ...jesteś
idiotką, która piszczy za każdym razem, gdy przekracza
się granice obowiązujących konwencji". Nie powiedział
tegn jednak; rozumiał bowiem, jak wrażliwa jest Anette.
Zamiast tego stwierdził:
  -...trzymasz się w obrębie granic wyznaczonych przez
konwenanse i Kościół. kiedy byłaś w towarzystwie
innych osób z dworu, słyszałem od ciebie głównie: " Nie,
tak nie można robić! Ach, fuj, tak nie wolno mówić! Nie
uchodzi ubierać się w ten sposób! To nie wypada?" O,
właśnie! "To nie wypada!" Twoje ulubione pnwiedzenie.
  Po raz pierwszy rumieniec okrasił jej policzki.
  - Teraz jesteś złośliwy!
  - I na pewno nie wypada tak mówić, prawda?
  - Tak, z całą pewnością nie wypada!
  Ale jej usta rozciągnęły się w delikatnym uśmiechu.
Mikael także się uśmiechnął.
  - Nie ma chyba nic złego w tym, że zna się zasady
dobrego wychowania - starała się bronić. Cały czas
myślała o matce, jak cień nie odstępującej jej ani na krok.
  Mikael nie odpowiedział wprost.
  - A mimo wszystko zgodziłaś się na to małżeństwo
- rzucił wyzywająco.
  - Sądziłam, że to już sobie wyjaśniliśmy.
  - No tak, chyba tak.
  Przez chwilę milczeli. Mikael spoglądał na nią wy-
czekująco.
  - Na pewno jestem tradycjonalistką - przyznała.
- Lubię uporządkowane życie. Stałe normy, których
mogę się trzymać, takie jak religia czy moje dobre
wychowanie. Staliśmy przecież o wiele wyżej niż inni
w naszym małym miasteczku. Moja matka we wszystkim
była taka dokładna. Kiedy byłam mała, biła mnie linijką
po plecach za każdy bardziej spontaniczny gest. Musiałam
nosić sztywne suknie, udrapowane na biodrach, z wysoki-
mi kołnierzami. Och, jakże one mnie cisnęły i uwierały,
prawie miałam od nich rany. Ale nauczyłam się dyscyp-
liny choć właściwie byłam żywym dzieckiem.
  Tak, to potrafił sobie nawet wyobrazić, wspominając
chichot, jaki zazwyczaj rozbrzmiewał wśrcid dziewcząt na
zamku.
  - Matka była silna - powiedziała rozmarzona. - Miała
niezłomną wolę. Była...
  Nie znalazła odpowiednieh słów, ale Mikael potrafił je
sobie dopowiedzieć. Byłaś gnębiona i tresowana, pomyś-
lał, ale nie śmiał powiedzieć tego głośno, gdyż dla Anette
matka była niemal świętą.
  Kiedy dziewczyna już raz zaczęła, mówiła chętnie.
Mikael zastanawiał się, czy nie powinien niedostrzegalnie
podprowadzić jej bliżej łóżka, ale zrezygnował. Nadal
bardzo obawiał się tego, co podświadomic uznawał za
najcięższą próbę w tym chaosie nieoczekiwanych obowią-
zków.
  Stali więc dalej: on oparty o parapet i patrzący na nią;
ona z dłońmi na futrynie okiennej i wzrokiem utkwionym
w Strommen.
  - Ojca prawie nie pamiętam - opowiadała Anette.
- Wcześnie zmarł i matka została ze mną sama. Była silną
kobietą, zrozumiałam to później. Sama zarządzała za-
mkiem i miasteczkiem. Kiedy parę lat temu zmarła, jeden
z jej krewnych został wyznaczony na mego opiekuna. Ale
ja byłam wtedy w Sztokholmie, bo krewniak mego ojca,
Jacob de la Gardie, który był u nas z wizytą, zabrał mnie
do Szwecji. Wolałam zostać tutaj, bo dużo bardziej go
lubiłam. Mój opiekun już wtedy wpadł w gniew, ale wuj
Jacob był marszałkiem koronnym i robił co chciał, a ja
prosiłam i błagałam, by nie odsyłał mnie do tego okropne-
go człowieka. A teraz wuj Jacob umarł i zostałam całkiem
sama. Gdyby nie Najświętsza Panienka, która czuwa nade
mną, sczezłabym.
  Sczezłabym? Cuż to za słowo? pomyślał Mikael.
  Mówiła bez tchu, zdyszana, jak wszystkie młode
dziewczęta na dworze. Wydawało się, że niemal prze-
prasza, iż musi mówić o rzeczach tak poważnych.
  - Ale przecież twój zamek? Całe miasteczko?
  - Zamek nie jest mój. Żadna kobieta nie może go
odziedziczyć. Stał się własnością trzyletniego chłopca
z bocznej linii rodu.
  - Nie przeszedł na twego opiekuna?
  - Nie, on jest krewnym ze strony matki.
  - Ach, tak.
  Mikael uznał, że to właściwie wspaniale, że jego żona
nie posiada żadnego zamku na południu Francji. To
oznaczałoby dodatkowy uciążliwy obowiązek.
  Chwilami zastanawiał się, czy nie jest po prcistu leniwy.
Ale nie, nie sądził tak. Powód jego biernóści wobec życia
musiał tkwić gdzieś indziej - może w smutku, który
w sobie nosił...
  - Ale wdowa po marszałku koronnym, Ebba Brahe?
  I wszystkie jego dzieci? Czy oni nie są dla ciebie oparciem?
  Nie, oni mają własne życie. Zajmował się mną tylko
wuj Jacob.
  - A teraz ja - stwierdził Mikael z pewnsm za-
skoczeniem, jakby dopiero teraz to dostrzegł.
  - Tak - powiedziała i dygnęła przed nim.
  Wzruszylo go to, a jednocześnie zawstydiziło. I prze-
straszyło! Pomyślał, że odpowiedzialność za Anette może
być wielkim obciążeniem dla niego. Sprawiała wrażenie
wymagającej, kapryśnej i przyzwyczajonej do tego, że jest
obsługiwana.
  - Czy zechcesz teraz... uczynić mi ten honor i opowie-
dzieć o swoim życiu? - zapytała. Zabrzmiałoby to bardzo
pięknie, gdyby nie zakończyła leciutkim chichotem.
  Mikael nie zareagował na to, odpowiedział tylko:
  - Oczywiście.
  I zaczął mówić o swoich losach. O pogmatwanym
dzieciństwie, najpicrw w Lowenstein u rodziców Marki
Christiany. O wojnie trzydzicstciletniej, która była dla
nich bolesnym dniem codziennym. O tym, jak jego
i Markę Christianę odsyłano kolejno od jednego krew-
niaka do drugiego, aż w końcu znaleźli się pod opieką
królewskiego admirała Oxenstierny. O małżeństwie Ma-
rki Christiany z jego synem Gabrielem...
  - Ona musi być ci bardzo oddana - skonstatowała
Anette.
  - Marka Christiana to wyjątkowa osoba zgodził się
z nią. Bez niej bym zginął.
  - Zaczynam rozumieć, że czujesz się jak drzewo
pozbawione korzeni - w zamyśleniu powiedziała Anette.
- Och, jakie to dziwne przeżycie - dodała impulsywnie
- rozmawiać z kimś naprawdę, móc wyrażać swoje myśli.
Moje dotychczasowe rozmowy to były niemal wyłącznie
plotki, co do tego miałeś rację. Puste, powierzchowne
plotki. I pomyśleć, że można rozmawiać z kimś tak... tak
głęboko.
  No cóż, nie nurkowaliśmy jakoś szczególnie w głąb
duszy, pomyślał Mikael. Ale dobre i to. Zbliżyli się do
siebie, i to było najważniejsze.
  Cały czas jednak nie miał uczucia, że to jego żona! Na
myśl, że naprawdę tak jest, zakręciło mu się w głowie.
A on, wyobrażając sobie przyszłą towarzyszkę życia,
marzył o poczuciu głębokiej wspólnoty, o czułości tak
wielkiej, że zdolnej niemal rozsadzić serce...
  Teraz miał wrażenie, jakby został spętany ciasnymi,
niewidocznymi więzami, z których nigdy nie będzie się
mógł uwolnić.
  Intuicja podpowiadała mu, że jej doznania są podobne.
  Zbyt się różnią, nigdy nie zdołają dotrzeć do siebie.
  Myśl o tym, że już dziś w nocy będzie musiał ją
obejmować, wydała się nieznośna. Anette była ładną, miłą
dziewczyną. Ale, ach, jaką obcą!
  Mogą, naturalnie, pszesiedzieć całą noc, a później on
wyjedzie na jakiś nieokreślony czas. Ale nawet jeśli ona
w pierwszej chwili odczuje ulgę, później upokorzenie
wryje się w jej duszę na całe życie. Upokorzenie, że mąż
odtrącił ją w noc poślubną. To zbyt okrutne, tak po-
stępować nie wolno! Odetehnął głęboko i zebrał się na
odwagę.
  - Może powinniśmy pójść do łóżka?
  Natychmiast rumieniec wykwitł na jej policzkach.
  Tak. Oczywiście.
  Wydawało się, że Anette zaraz uderzy w płacz, pod-
szedł więc do niej i objął dłońmi jej twarz. Uśmiechnął się,
by dodać jej odwagi, ale nigdy, jeszcze jego uśmiech nie był
tak niepewny.
  - Wyjdę, kiedy będziesz się rozbierać - powiedział.
- A kiedy będziesz gotowa, może pogasisz świece?
  Skinęła głową. Nie wyglądaj, jakbyś szła pod topór,
pomyślał i opuścił pokój.
  Anette przez chwilę stała nieruchomo, kurczowo
zaciskając dłonie, by uspukoić wzburzone nerwy. A więc
jednak całe jego piękne przemowy były tylko zasłoną,
maskaradą, myślała. Teraz wyszło na jaw jego prawdziwe
ja. Krwiożerczy potwór, który rzuci się na nią i zrobi... co?
Tego Anette nie wiedziała. Drastyczne uwagi matki na
temat tego, do czego zdolni są mężczyźni, wskazywały na
coś okropnego, ale niczego nie wyjaśniały. W pogawęt-
kach dam dworu wśród chichotu wyczytać można było
podziw połączony ze strachem. Anette była przygotowa-
na na wszystko, począwszy od tego, że wysmaruje ją całą
odchodami, a skończywszy na tym, że wbije w nią nóż.
  A poza wszystkim była jeszeze jedna tajemnica...
Skąd biorą się dzieci? Ona bardzo chciała mieć dziec-
ko.
  - Och, Boże, jak mocno pragnęła, by ktoś wyjaśnił jej
związek między jednym a drugim! Dlaczego mężczyźni
byli tak kuszący? I kim są nierządnice?
  Padła na kolana przed Madonną i błagała ją o odwagę
i siłę, by móc przetrwać tę noc.
  Później on wyjedzie na wojnę. Bogu niech będą dzięki
za to!
  Kiedy Mikael wrócił, w pokoju było tak ciemno, że po
omacku szukał łóżka. Na szczęście zgasiła świece i przed
obrazem Madonny. Musiała stoczyć w duszy walkę, ale
rozumiał ją. Jej niewinność nie mogła znieść żadnych
obserwatorów, ani ziemskich, ani niebieskich.
  Anette leżała tuż na brzegu po swojej stronie łóżka.
Mikael rozebrał się i, w samej tylko koszuli, wślizgnął się
pod kołdrę.
  Niech Bóg pomoże nam obojgu, pomodlił się w duchu.
  Mikael nie był gruboskórny. Nie pospieszał, czule
i troskliwie gładził ją po włosach i czekał, aż jej serce nie
będzie się już tak tłukło jak serduszko schwytanego ptaka.
  Anette nie przestawała się modlić. Ave Maria, gratia
plena, Dominus tecum... Och, Boże, co on robi, czego on
chce? Benedicta tu in mulieribus... Matko, matko! Dlaczego
nie powiedziałaś mi o tym? To wcale nie jest... et benedictus
fructus ventri tui, Jesus. Och, nie!
  Na chwilę zapomniała o swych modlitwach.
  Mikaelowi udało się dopełnić tego, co do niego
należało, ale to przeżycie nie należało do miłych. W każ-
dym razie nie dla niej. Wydawała się przerażona, wstrząś-
nięta i zaskoczona. Tak, właśnie zaskoczona. Chociaż nie
stawiała oporu, tego przypieczętowania związku małżeńs-
kiego nie można zaliczyć do udanych. Jego dłonie, które
miały ją obejmować, były sztywne, mięśnie tak napięte, że
ona nie śmiała go dotknąć. Jej ręce o milimetr unosiły się
nad jego ramionami, zacisnęła usta, nie chcąc krzyczeć
z bólu. Była zrezygnowana, smutna i tak żałośnie niepew-
na... Niepewna wszystkiego, a tym bardzaej jego.
  Sancta Maria, Mater Dei, ora pro nobis peccatoribus, nunc et
in hora mortis nostrae. Amen. Święta Mario, matko Boża,
módl się za nami grzesznymi, teraz i w godzinę śmierci
naszej. Amen.
  Później Mikael usłyszał, jak Anette płacze, wtulona
w poduszkę. wyciągnął rękę i pocieszająco, delikatnie
pieścił jej włosy.
  Żadne z nich jednak nie było w stanie nic powiedzieć.
więcej słów już dla siebie nie mieli.
  Byli samotni w swej rozpaczy, oddaleni od siebie
o mile.






        ROZDZIAŁ III

  Po krótkim przeszkoleniu wysłano Mikaela do szwedz-
kich posiadłości nad Bałtykiem. Już od samego początku
nienawidził żołnierskiego życia, a z upływem czasu wcale
nie było lepiej. Stał się jeszeze bardziej małomównym
i zamkniętym w sobie człowiekiem, którego towarzysze
najchętniej pozostawiali samemu sobie. Wszystkim wyda-
wało się, że Mikael najlepiej czuje się we własnym
towarzystwie.
  Nieczęsto otrzymywał listy z domu, ale dotarła do
niego wiadomość, że Anette oczekuje dziecka. Uśmiech-
nął się wówczas do siebie z goryczą. A więc tak niewiele
trzeba, by stworzyć nowe życie! Bez żadnyeh uczuć?!
Napisał jednak o swej radości, ktorej tak naprawdę wcale
nie zaznał. Nie czuł też nic do dziecka, mającego się
narodzić, jakby to nie dotyczyło jego osobiście.
  Nie wiedział, czy list dotarł do Anette.
  Często zmieniał miejsca pobytu. Zwiedził już więk-
szość szwedzkich posiadłości: wyspy Uznam i Wolin,
następnie Pomorze Zachodnie, potem Wismar. W ciągu
dwóch lat przenoszono go coraz dalej i dalej na zachód,
rzadko jednak uczestniczył bezpośrednio w działaniach
wojennych i bardzo się z tego cieszył.
  Jeszeze jeden list dotarł do niego, choć długo krążył,
zanim odnaleziono adresata. Urodził mu się syn, śliczny
chłopezyk. Anette zdecydowała się ochrzcić go Dominik, po
swoim ojcu. Mikael odpisał, wyrażając zadowolenie z imie-
nia i dodając, że z radością wróci do domu i zobaczy chłopca.
  Wieczorem tego dnia, gdy otrzymał wiadomość, długo
siedział na dworze i rozmyślał, wpatrując się w gwiazdy.
  Czy syn będzie równie samotny jak ja? Oby Bóg
sprawił byś nie odziedziczył po mnie mej samotności,
ciężkich do zniesienia myśli i tęsknot!
  Chwilami wprawiał go w zdumienie fakt, że ma syna.
Tak naprawdę nie potrafił jednak określić swego stosun-
ku ani do dziecka, ani do żony. Nie umiał wyobrazić sobie,
że jest ojcem. To było zbyt nierzeczywiste.
  W Wismarze poznał pewną dziewezynę, córkę gos-
podyni domu, w którym przydzielono mu kwaterę.
Młoda panna wyraźnie okazywała, że towarzystwo przy-
stojnego Szweda sprawia jej przyjemność. Mikael roz-
mawiał z nią życzliwie i zerkał na nią ukradkiem, ale miał
swoje, choć cokolwiek niejasne, poczucie honoru. Był
człowiekiem żonatym i za konieezne uznawał dochowanie
wierności żonie, mimo że jej nie kochał. Cała historia
z młodą panną rozwiała się więc w nicość, nim się na dobre
rozpoczęła, kończąc się odrobinę smutną sceną pożeg-
nania, kiedy wreszcie Mikael zdobył się na to, by
nieśmiało pogładzić dziewczynę po policzku. Wkrótce
o niej zapomniał, a ona niebawem znalazła pocieszenie
w ramionach innego przystojnego Szweda.
  W roku 1654 królowa Krystyna zrzekła sie tronu
i przeszła na katolicyzm. Koronę przejął książę Pfalzu,
który przybrał imię Karola X Gustawa. Rozpoczęły się
działania wojenne. Na pierwszy ogień poszła Polska
i Rosja.
  W tym czasie Mikael znajdował się koło Bremy,
niedaleko wybrzeża Morza Północnego. Służył w od-
dziale, który kontrolował stan licznych posiadłości szwe-
dzkich, dlatego nigdy nie pozostawał dłużej w tym samym
miejscu.
  Aż nadszedł jesienny wieczór, kiedy Mikael Lind
z Ludzi Lodu spotkał nad brzegiem Łaby swego krew-
niaka Tanereda Paladina.
  To spotkanie całkiem odmieniło jego życie. Był zroz-
paczony, że tak prędko musi opuścić to miejsce. Miał
wyruszyć aż do Ingermanlandii, a nie usłyszał wszyst-
kiego, czego pragnął się dowiedzieć. Ale niczym wysuszo-
na gąbka wchłaniał każde słowo wypowiedziane przez
Tancreda.
  Nareszcie odnalazł swą tożsamość! Potomkowie Ludzi
Lodu żyli w Norwegii i Danii, byli do niego podobni.
Nagłe poczucie więzi z Tancredem wstrząsnęło nim do
głębi. Mikael, marzyciel, oddzielony od ludzi niewidzial-
nym murem poczuł, jak mocno bije ze szczęścia jego
serce. Istniał ktoś, z kim mógł rozmawiać szczerze
i otwarcie, bez obawy, że nie zostanie zrozumiany.
  Nie miał głowy ani czasu, by wspomnieć Tancredowi
o żonie i synu. Powinien był to uczynić, brał przecież
udział w wojnie, w każdej chwili mogł znaleźć się na polu
bitwy, zginąć...
  Nagle syn stał się dla niego ogromnie ważny. Dominik
Lind z Ludzi Lodu. Dziecko, nic nie wiedzące o swoich
krewnyeh, ktorzy z kolei także nie wiedzą o jego istnieniu.
A on, Dominik, jest przecież jednym z nich.
  Bardziej niż kiedykolwiek Mikael nienawidził wojny.
Pragnął uciec, jak najszybciej wrćicić do domu, chciał...
  Ale nic, on tego nic zrobi. A poza tym nawet gdyby się
zdecydował, nie było możliwości. W jaki sposób miałby
się przedostać przez Bałtyk?
  Awansował coraz wyżej, wcale o to nie zabiegając.
Szybko został oficerem.
  Nigdy nie dotarł do Ingermanlandii. Plany Karola
X Gustawa dotyczące Polski obudziły czujność rosyjs-
kiego cara i właśnie teraz wielkie armie zbierały się na
wschodzie, by nie dopuścić do tego, ażeby Polska dostała
się pod szwedzkie panowanie. Na drodze Rosjan do
Polski leżała największa prowincja Szwecji nad Bał-
tykiem, Inflanty. I tam właśnie oddział Mikaela zatrzymał
się na dłużej.
  Sycuacja polityczna była niezwykle zawikłana. Cesarz
niemiecki z niepokcijem przyglądał się Szwedom pod-
bijajacym całe niemal wybrzeże Bałtyku. Polska chciała
odebrać Inflanty Szwedom. Anglia, Niderlandy i Dania
także uważnie śledziły sytuację w tych prowincjach
w obawie, że któraś z nich zbyt urośnie w siłę. A na
wschodzie burzyła się rosyjska potęga, odcięta od jakże
dla niej ważnego Morza Bałtyckiego. Solą w oku Rosji
była przede wszystkim szwedzka Ingermanlandia, poło-
żona u ujścia Newy. Największą chrapkę miał car na
podbój Inflant, nie mówiąc już o Polsce, odwiecznym
wrogu Rosjan.
  Wszystko to niezbyt interesowało Mikaela. Ale tam
właśnie, w dalekich prowincjach, w niewielkiej wiosce,
przydarzyło mu się coś niezwykłego, coś, co położyło kres
jego bezustannej wędrówce. Ale czy mu pomogło? Różnie
to można osądzać.
  Przybyli do zimowych Inflant, przygotowanych na
przemarsz zarówno polskich, jak i rosyjskich wojsk.
Szwedzki oddział napotykał wyludnione wioski, które
mieszkańcy opuścili licząc się z tym, że tędy właśnie
przejdą Rosjanie, kierując się do Polski. W jednej z takich
wiosek stanęli Szwedzi.
  Nie było ich tylu, by mogli powstrzymać rosyjską
armię. Przybywali raczej w charakterze obserwatorów,
jako szpiedzy, mogący przekazać informacje armii Karola
Gustawa, która teraz, po błyskawicznym podboju War-
szawy, zatrzymała się w Polsce.
  Na razie jednak nic się nie działo. Mijały mroźne
i piękne zimowe dni. Nie nadchodziła żadna wiadomość
o zbliżających się Rosjanach, chociaż wiadomo było, że są
w drodze.
  Mikael krążył wokół niewielkiej wioski wśród brzóz
pokrytych błyszczącym w słońcu śniegiem. Skrzypienie
jego kroków głośno rozlegało się w panującej dokoła
ciszy. Niektóre chałupy były nadal zamieszkane przez
starców, którzy nie mieli sił na ucieczkę. Nigdy ich jednak
nie widział i tylko biały dym unoszący się z kominów
zdradzał, że w okolicy żyli jeszeze jacyś ludzie. Większość
jednak schroniła się w bezpieczniejszych regionach pro-
wincji.
  Pojedyncze stada wędrownych ptaków, widoczne nie-
kiedy na niezwykle wysokim niebie, zapowiadały, że zima
ma się ku końcowi. Mikael często zatrzymywał się,
nasłuchując. Uważał, że w tej wiosce jest coś tajem-
niczego. Nie wiedział, skąd bierze się to wrażenie, ale
jakby słyszał dalekie wołanie gdzieś wysoko, z nieba,
pełne skargi i bólu, jak gdyby cała wioska cierpiała pod
okrutnym uciskiem fub została dotknięta jakąś dotkliwą
karą, od której nigdy nie zdoła się uwolnić. Naturalnie
w rzeczywistości wcale tak nie było, to tylko Mikael dał się
ponieść swej wybujałej fantazji.
  Każdego dnia przechodził obok dużego dworu poło-
żonego na samym skraju wioski. Dwór był bardzo piękny,
o doskonałym kształcie, cichy i opuszczony, wkom-
ponowany w śliczny zimowy park. Mikael długie chwile
spędzał na podziwianiu tego widoku, oddając się marze-
niom o dniach minionej wielkości, z uczuciem, że roz-
dzierający serce smutek nadal drży w każdym miejscu
domu, w każdym zakątku parku.
  Inflanty były dawnym państwem Zakonu Krzyżac-
kiego, być może najbardziej znanego zakonu rycerskiego
ze wszystkich, a na pewno najpotężniejszego. Nadal
jeszeze mieszkało tu wielu wysoko urodzonych Niemców.
Słyszał, że także ten dwór był własnością niemieckiego
szlachcica. Mikael wiedział, że jego własna matka była
Niemką, ale, o ile dobrze rozumiał, nie odziedziczył po
niej charakteru. Marka Christiana twierdziła, że miał po
niej tylko ciemne oczy i łukowato wygięte brwi. Podobno
jego matka, Cornelia von Breuberg, była osobą bardzo
żywą, kapryśną i egocentryczną. Mikael nie uważał, by
odziedziczył którąś z tych cech. Marka Christiana mówiła,
zresztą słusznie, że on jest podobny jak dwie krople wody
do swego ojca, Tarjeia Linda z Ludzi Lodu, zarówno
z wyglądu, jak i z usposobienia. Z tą tylko różnicą, że
Mikael był o wiele bardziej roztargniony, z głową
w chmurach, zatopiony w marzeniach o jakimś innym
świecie, którego nigdy nie widział.
  Tak, to była prawda. Po spotkaniu z Tancredem
Paladinem już wiedział, że istnieje jakiś świat, w którym
czeka go inne życie. Jego korzenie są w Norwegii.
  Och, Boże, jak bardzo tęsknił spotkać Ludzi Lodu,
tych, którzy są jemu podobni, dowiedzieć się czegoś
więcej o sobie, pojąć własną tajemnicę, zrozumieć, dlacze-
go zawsze stoi na zewnątrz. Marka Christiana miała
bowiem niejasne wspomnienie, że w historii Ludzi Lodu
było coś niezwykłego. Tak, jego ojciec Tarjei posiadał
wiele pięknych cech, ale ona nie zdążyła dokładniej go
poznać.
  To ostatnie może dotyczyć także mnie, pomyślał
z goryczą Mikael. Czy kiedykolwiek zdołam zrozumieć
samego siebie?
  Nagle, stojąc pod bramą wielkiego dworu, drgnął.
  Na werandzie od frontu budynku dostrzegł czarną
sylwetkę.
  To była kobieta. Jej postać ostro odcinała się od bieli
ścian i przykrywającego ziemię śniegu. Wszystko było
białe z wyjątkiem wyprostowanej, całkiem czarnej sylwe-
tki.
  Ale przecież we dworze nikogo nie było! Co prawda
zrezygnowali z jego przeszukania, bo wszystko wskazy-
wało na to, że został opuszczony i zamknięty. Tylko
brama na dziedziniec stała otworem, ale śnieg na całym
podjeździe aż do samego domu był nietknięty.
  Kobieta wpatrywała się w niego intensywnie, jakby
zdziwiona. Odległość była zbyt duża, by mógł ją widzieć
wyraźnie, ale wydawało się, że jest dosyć młoda.
  Mikael przez moment stał nie wiedząc, co ma robić, po
czym zawrócił i skierował się ku nędznej, zimnej kwate-
rze. Nieustannie dzwoniła mu w uszach dochodząca
z nieba śpiewna skarga opowiadająca o jakiejś tragedii,
która dotknęła wioskę dawno, dawno temu.
  Chciałbym mieć mniej żywą wyobraźnię, pomyślał,
i niebiosa umilkły.
  Wieczorem zapytał jednego z kolegów:
  - Czy w tym wielkim dworze, położonym nie opodal
wioski, ktoś mieszka?
  - Nie. Mieszkała tam niemiecka rodzina szlachecka, ale
wynieśli się stąd, zanim przybyliśmy. Tu, w Inflantach,
Szwedzi zawsze mieli kłopoty z Niemcami. Pruska szlach-
ta nigdy nie uznała w nas władców. Nie uznali także
Polaków.
  - A Rosjan?
  - Nie sądzę. Oni uznają tylko siebie samych. Słyszałem,
iż mają teraz pewną szaloną ideę: że oto mogą być wolni.
Ich czas nadejdzie, kiedy Polacy, Rosjanie i Szwedzi
nawzajem się powybijają.
  - Muszę powiedzieć, że to brzmi dość nierealnie.
Ktokolwiek wygra, oni i tak znajdą się w potrzasku.
  - Nie biorą tego pod uwagę. Uważają, że Rosjanom
chodzi o Polskę, a nie o Inflanty. A jeżeli Rosjanie nas
pobiją, będziemy musieli się stąd wynosić - westchnął.
- Nigdy nie zapomnieli o wielkich dniach Zakonu
Krzyżackiego.
  - Widziałem dziś we dworze jakąś kobietę.
  Towarzysz uśmiechnął się.
  - W takim razie to był duch. Albo wieśniaczka, która
przyszła sprawdzić, czy nie zostało jeszcze trochę żywno-
ści do wyniesienia.
  - Nie - sprzeciwił się Mikael. - To nie była wieśniacz-
ka. Na pewno nie. Jeżeli kiedykolwiek widziałem tu
arystokratkę, było to dzisiaj.
  - Ach, tak? Musiałeś mieć wizje. Rozmawiałeś z nią?
  Nie, nie wypada wdzierać się w ich życie. Nie mamy
prawa, zwłaszeza po tym, jak kiedyś nasi żołnierze
brutalnie napadali na miejscuwą ludność. Królowa Krys-
tyna była rozgniewana. Co na to Etarol X, tego nie wiemy.
On jest znacznie bardziej gruboskórny, ale mimo wszyst-
ko lepiej być ostrożnym. Sprawdzę jutro, jeżeli ona jeszeze
tam będzie.
  Nie zapomnij uprzednio odmciwić "Ojeze nasz"?


  W całej Szwecji dawało się odczuć, że kraj jest w stanie
wojny. Gabriel Oxenstierna, który obecnie był członkiem
Rady Królewskiej, towarzyszył Jego wysokości w pełnej
chwały podróży, a teraz miała do niego dołączyć żona.
Powszechnym zweczajem było, że wysocy oficerowie
zabierali swe małżonki na pole bitwy. Oczywiście przeby-
wały one na tyłach, w bezpiecznym miejscu.
  Marka Christiana była radośnie ożywiona myślą o cze-
kającej ją podroży. Jeśli wszystko ułoży się pomyślnie,
będzie mogła znów ujrzeć ukochane Lowenstein, Gabriel
jej to obiecał.
  Kiedy rozpoczęły się działania wojenne i jej mąż
wyruszył wraz z królem, ona nie mogła jechać, gdyż
właśnie urodziła trzeciego syna. Teraz mały niedługo
skończy rok i wszyscy trzej chłopcy mogli zostać w Szwe-
cji pod opieką całej armii opiekunek. Będzie jej brakowało
malców, ale ona i Gabriel byli zgodni co do tego, że na
jakiś czas powinna zmienić miejsce pobytu. Intrygi
dworskie były męczące, zwłaszeza dla cudzoziemki.
  Marka Christiana przebywała głównie na zamku Mor-
by na północ od Sztokholmu. Kiedy wymagały tego
obowiązki członka Rady, przenosili się na zamek w Sztok-
holmie, ale Marka Christiana o wiele lepiej czuła się na
wsi. Anette wraz z synem Dominikiem mieszkała także
niedaleko Morby w tak zwanym ermitażu - co jest
elegantszym słowem na określenie domku myśliwskiego.
  Większość ludzi jednak nazwałaby ten dom pałacykiem
myśliwskim.
  Na czole Marki Christiany, pakującej stroje podróżne,
pojawiła się zmarszczka. Przypomniała sobie rozmowę,
jaką odbyła z mężem przed wyjazdem.
  - Gabrielu - zawołała do niego ze swej komnaty. - Czy
Mikael nie powinien już wrócić do domu?
  - Nie, dlaczego? Im dłużej jest na służbie, tym szybciej
będzie awansował.
  Och, jest chyba jeszcze coś na świecie poza stopniami
oficerskimi! pomyślała.
  - Ale przecież nie był w domu od czterech łat! Nigdy
nie widział chłopca. I...
  - Nad czym tak się zamyśliłaś?
  - Nie bardzo mi się podobają umizgi tego francuskiego
wicehrabiego do Anette. A ona wydaje się tym za-
chwycona. To niedobrze.
  Gabriel Oxenstierna wyszedł ze swojej komnaty. Był
jeszeze młody i przystojny; miał charakterystyczne dla
rodu Oxenstiernów czarne, szerokie brwi. Małżeństwo
tych dwojga było bardzo udane, szezęśliwe, przede
wszystkim dlatego, że stanowili silne osobowości o moc-
nych charakterach. A może należałoby powiedzieć, że
mimo to?
  - Naprawdę? - zdziwił się. - No cóż, zobaczymy.
Sądzę, że Mikael dotarł już na Inflanty.
  - Czy to tam właśnie macie zejść na ląd?
  - Nie, schodzimy na ląd koło Szczecina. To daleko od
Inflant.
  - Czy dotarły do ciebie jakieś raporty o Mikaelu?
  - Mówią, że sprawuje się bez zarzutu. Obowiązkowy,
małomówny. Wyśmienity żołnierz.
  - Ale czy mu tam dobrze? Potrafię trochę czytać
między wierszami jego nieczęstych listów.
  - Cóż za głupstwa! Zawsze miałaś bujną wyobraźnię.
Podobają mi się jego listy. Oszczędne w słowach, żołnier-
skie. Tak, Mikael dobrze się rozwija. Tam jest jego
miejsce. Pamiętam, jak za moich czasów na polu bitwy...
  Marka Christiana zatkała uszy na dźwięk jego żołnier-
skich wspomnień, które słyszała już setki razy. No cóż,
teraz przybędą mu nowe.
  Jej rozmyślania nad butelkowozielonym strojem do
konnej jazdy zostały przerwane. Ktoś przyszedł z wizytą,
słyszała jakieś głosy w hallu. O, to Anette z chłopcem.
Rozjaśniła się.
  Wejdź, proszę, Anette, właśnie się pakuję. Chodź
i pomóż mi zdecydować, co powinna ze sobą zabrać
kobieta wyruszająca na wojnę.
  Przez chwilę zajęte były strojami, ale wkrótce usiadły
i zaczęły gawędzić.
  Anette z podziwem wpatrywała się w synka, który
bawił się na podłodze. Bardzo go kochała. Całe jej życie
obracało się teraz wokół chłopca. Była w niego tak
zapatrzona, że Marka Christiana od czasu do czasu
ostrzegawczo kręcila głową.
  - Takie uwielbienie nie jest dobre ani dla ciebie, ani dla
niego - mówiła.
  Ale on przecież jest taki wspaniały - broniła się
Anette.
  - To prawda. Szkoda, że Mikael go nie widział!
  Marka Christiana wyciągnęła ręce do chłopczyka,
który natychmiast znalazł się przy niej. Wkrótce Dominik
skończy cztery lata. Mój Boże, jak szybko płynie czas,
pomyślała zdumiona. Czy to już tak dawno Gabriel
wyjechał? Stałam wtedy z nim i mówiłam, że Mikael
wyjechał przed czterema laty. A teraz... jego syn będzie
miał cztery lata!
  Anette patrzyła z zazdrością, jak jej syn ściska ciotkę
Markę.
  - Mikael? - powtórzyła Anette, jak gdyby starając się
go przypomnieć. - No tak. Ale Dominik jest bardziej
podobny do mnie, prawda?
  - Nie upierałabym się przy tym - powiedziała zamyś-
lona Marka Christiana. - Ma w sobie wiele z ojca.
A jeszeze więcej z dziada, Tarjeia. Chociaż kolory ma
twoje. Ale oczy, Anette! Skąd, na miłość boską, u niego
takie oczy? I ty, i Mikael jesteście przecież ciemnoocy.
A mały Dominik...
  Umilkła. Obydwie kobiety z zastanowieniem i lekkim
zaniepokojeniem przyglądały się ślicznemu malcowi.
  - Co powie o nich Mikael? - mruknęła Marka
Christiana.
  Jeszeze bardziej zastanawiająca była inna cecha, którą
zaobserwowała u dziecka. Chłopczyk wrócił teraz do
zabawy na podłodze. Po tym, gdy po raz pierwszy odkryła
w nim tę szczególną cechę, wiele razy sprawdzała, czy
rzeczywiście owa zadziwiająca zdolność istnieje. I po-
twierdzało się za każdym razem! Nie przypuszczała, by
Anette cokolwiek zauważyła. Anette była ślepa na wszyst-
ko z wyjątkiem tego, że chłopiec jest śliczny i że tak
cudownie móc tulić go w ramionach.
  Marka Christiana myślała: Podejdź do okna. Przynieś
mi moją poduszeczkę do igieł, którą tam zostawiłam!
  Dominik popatrzył na nią swymi niezwykłymi jasnymi
oczyma i podreptał do okna. Jego dłonie zaczęły czegoś
szukać na parapecie.
  Poduszeczka do igieł, myślała Marka Christiana. Nie,
nie tam. O, tak, właśnie ta!
  Zaraz podszedł do niej i podał jej drobiazg. Po-
dziękowała mu ciepło.
  - Mądry chłopezyk - pochwaliła go Anette. - Napraw-
dę wiedziałeś, że ciotka Marka schowała tam swoją
poduszeczkę? Taki jesteś bystry!
  O, ty nic nie wiesz, mówiła w myślach Marka Chris-
tiana. Jesteś prostą, niczego nie świadomą, nic nie
rozumiejącą dziewczyną.
  Czy to ja jestem zdolna do przekazywania myśli,
zastanawiała się dalej. Czy jestem czarownicą?
  Nie, wiedziała, że jest całkiem zwyczajna. Przypadkiem
tylko odkryła, że Dominik taki nie jest.
  Co powie na to Mikael?


  Mikael nie potrafił uwolnić się od myśli o czarnej,
samotnej kobiecej postaci. Jeżeli mieszkają tam ludzie, to
może potrzebują pomocy? Następnego dnia po godzinach
obowiązkowej służby udał się tam znowu.
  Pola pokrywał biały całun. Jedyne ślady, jakie mógł
dostrzec, to odciski jego własnych butów z niezliczonych
wedrówek.
  Tu już był dwór, otoczony parkowymi drzewami, a za
ogrodzeniem rosły piękne, strzeliste brzozy. Już z daleka
jego oczy wypatrywały kobiety, ale weranda była pusta.
  Nie potrafił piiwiedzieć, czy odczuł zawód, czy też
ulgę. A może to był tylko sen?
  Jak zwykle przystanął przed bramą. Ale tym razem na
śniegu były ślady. Wąska, kręta ścieżynka między bramą
a domem.
  Jakieś zwierzę. Kot albo... Nie, to nie kot. Lis? Nie,
ślady łap za małe, zbyt okrągłe jak na lisa. Lisy zostawiają
podłużne ślady z odciśniętymi pazurami z przodu. I lis tak
się nie kręci, idzie zazwyczaj prosto, zostawiając tropy
niemal w jednej linii, jakby miał tylko po jednej łapie
z przodu i z tyłu.
  To coś musiało poruszać się bardzo niepewnie, jakby
było półprzytomne.
  Ślady prowadziły od dwocu w kierunku bramy. Znika-
ły w kępie krzewów koło furtki.
  Dzień był ciemny, szarobiałe chmury unosiły się nisko
nad ziemią. Czy znowu spadnie śnieg? Powietrze niemal
już nim pachniało.
  Do jego uszu dotarł słaby pisk. Zabrzmiał bardzo
żałośnie.
  Mikael z uwagą wpatrywał się w krzewy.
  W jego stronę czołgało się niepewne, przestraszone
zwierzątko. Szczeniak, nie mający z pewnością więcej niż
kilka tygodni. Ogon miał podkulony pod siebie i wydawa-
ło się, że choć oczekuje bury, i tak nie może powstrzymać
się od poszukiwania towarzystwa ludzi.
  Mikael przykucnął i zaczął łagodnie przemawiać do
psiaka. Jak większość potomków Silje żywił gorące
uczucia do zwierząt, a odniósł wrażenie, że temu biedako-
wi potrzeba wiele miłości.
  Po długim wahaniu szczeniak podszedł bliżej.
  Mikael nie umiał powiedzieć jaki to pies, ale pewne
było, że nie jest to zwykły kundel. Już na pierwszy rzut
oka można było stwierdzić, że to szlachetna rasa.
  Żałował, że nie ma ze sobą nic do jedzenia.
  - Chodź - powiedział, co prawda po szwedzku, ale
wydawało się, że to nic nie szkodzi. Wszystkie psy i tak
rozumieją ton głosu. - Chodź, chodź, malutki, nie bój się
mnie.
  Szezeniak przywarł do ziemi i czołgał się w kierunku
Mikaela, okazując posłuszeństwo. Mikael podniósł stwo-
rzonko, jedną ręką objął maleńkie zmarznięte łapki i czule
przemawiał do pieska. Małym ciałkiem nieustannie
wstrząsały dreszcze.
  - Długo byłeś na dworze - mówił cicho Mikael.
- Widzę, że jesteś chłopczykiem. Aleś ty zabiedzony!
Można policzyć wszystkie żebra. A brzuszek też nie
powinien być taki zapadnięty. Musi być okrągły, pełny.
  Spojrzał na dwór. Już od dłuższej chwili krążyła mu po
głowie pewna myśl: ma teraz doskonały pretekst, by wejść
do środka.
  Był obserwowany, ale nic zdawał sobie z tego sprawy.
Trzy pary oczu śledziły, jak brnie przez śnieg.
  - Ten cholerny szczeniak - powiedział jakiś mężczyzna
po niemiceku. W jaki sposób się wydostał? Myślałem, że
już dawno ukręciłyście mu łeb. I teraz ten szwedzki
żołnierzyk tu idzie. Co zrobimy?
  Czemu go nie wykorzystać? odpowiedziała pyta-
niem kobieta. Może nam zdradzić, jakie plany ma
szwedzki król. Potem my przekażemy je dalej Rosjanom.
Wtedy pozwolą nam tu zostać.
  - Doskonale! Naprawdę potrzebny nam jest ten dom
ze wszystkimi wspaniałościami. Mam już dosyć bycia
ubogim krewnym!
  - I dość kłaniania się różnym panom - kiwnęła głową
jego żcina, po czym zwróciła się do trzeciej osoby, ich
córki. Birgitte, twoją sprawą będzie należycie zająć się
tym Szwedem. Wydobądź z niego wszystko, co możliwe,
na temat planów walki Szwedów z Polską, o ich siłach tu
w Intlantach i stosunkach z carem, które z całą pewnością
nie są dobre.
  Cóirka skinęła głową.
  - Możecie mi zaufać!

  Mikael zbliżył się do wejścia do domu. Na śniegu nie
widać było innych śladów poza odciskami łapek szczenia-
ka. Przytulił drżącego pieska mocniej do siebie, dziwiąc
się paskudnym ranom na jego grzbiecie.
  Ślady pieska nie wiodły do frontowego wejścia, lecz na
tylne podwórze. Mikacl uznał jednak, że najstosowniej
będzie zapukać do głównych drzwi.
  Uderzenia w ciężkie odrzwia echem rozniosły się po
wielkim domu. Z prawej strony Mikael miał werandę,
znajdującą się nieco nad ziemią, nie mógł więc widzieć jej
podłogi. Wiedział jednak, że tam na śniegu muszą być
jakieś ślady.
  Już właśnie miał zrezygnować i podjąć póbę dostania
się do domu od tyłu kiedy w środku rozległ się odgłos
szybkich kroków i drzwi się otworzyły. Spoglądała na
niego z zainteresowaniem młoda dziewczyna.
  Była tak śliczna, że Mikael na chwilę stracił głowę. Po
prostu zaczął się gapić na delikatną twarzyczkę o wielkich
ciemnobłękitnych oczach, obramowaną jasnymi włosami.
  Pierwsza przemówiła dziewezyna:
  - Ach, znaleźliście mój skarb - zaszczebiotała, biorąc
z jego rąk szczeniaka. Piesek pisnął cichutko. Przytuliła
go pieszezotliwie, do niego przemawiając, co chwila
wydając z siebie okrzyki przerażenia z powodu jego
wyglądu: Och, co się stało, mój najmilszy,? Gdzie byłeś
tak długo?
  Mikael starał się wyjaśnić. Niemiecki był językiem jego
matki, nie miał więc specjalnych trudności.
  - Znalazłem go koło bramy i uznałem, że potrzeba mu
trochę opieki. Chciałem dowiedzieć się, czy on jest stąd.
  Tak, jest mój, nie było go w domu od wielu... Ale
proszę wejść, jestem ogromnie wdzięczna.
  - Hm, ja...
  Ależ tak, prędko, żeby żadne złe oczy nas nie
widziały. Rosjanie mogą nadejść w każdej chwili, udajemy
więc, że nikogo tu nie ma, by nas nie pojmali.
  - Ale jak możecie mieszkać, nie paląc w piecach?
- dziwił się. - Nigdy nie zauważyłem, by dym unosił się
z kominów.
  - Przenieśliśmy się do małego budynku na środku
podwórza. Jest taki niski, że dym rozpływa się, zanim
uniesie się ponad dachy. Ale proszę do salonu, zapaliliśmy
tam woskowe świece, żeby się nieco ogrzać.
  W wielkim hallu panowało Iodowate zimno. Mikael
dostrzegł na ścianach sztandary z czasów Zakonu Kawale-
rów Mieczowych i Zakonu Krzyżackiego i zbroje z charak-
terystycznymi zdobionymi rogami hełmami, które wy-
glądały jak hełmy złych rycerzy z pozaziemskiego świata
baśni.
  Przeszli przez hall i wielką salę, najprawdopodobniej
rycerską, i znaleźii się w dużo przyjemniejszym salonie.
Również tutaj stały prastare sprzęty, ale było bardziej
przytulnie. Mimo wszystko jednak Mikael nie mógł
uwolnić się od uczucia, że oto wkracza do świata z marzeń
sennych, w dawno minione czasy.
  Dwie osoby wstały na jego powitanie.
  Mikael przyglądał się im w milczeniu. Kobieta była
nieduża, korpulentna. To nie ją widział na werandzie.
Musiała więc być to córka, choć z daleka postać nie
wydawała mu się wcale dziewczęca, lecz jakby bardziej
dostojna. Pozory jednak mogą mylić.
  Mężczyzna był otyły, czaszkę miał łysą. Jego uśmiech
nie sięgał oczu, chociaż spoglądały życzliwie.
  Wszedł służący i starsza z dam kazała przynieść coś do
picia dla młodego Szweda. Nie miał możliwości, by się
wymówić. Obsiedli go, pełni gorącej troski, i nie milkli na
moment, on więc nie mógł dojść do słowa, by wyrazić
sprzeciw. W końcu siedział nad tacą zastawioną po-
trawami, których nie miał w ustach od kilku lat. Jeszcze
raz musiał opowiedzieć, w jaki sposób znalazł pieska.
Córka gospodarzy trzymała szczeniaka na kolanach.
I choć Mikael uznał, że to tylko jego wymysły, wydawało
mu suę, że zwierzę śle w jego kierunku pełne rozpaczy,
błagalne spojrzenia.
  Powiedzieli mu, że są ostatnimi potomkami prastarego
niemieckiego rodu rycerskiego i że nie mogli pozostawić
dworu na pastwę losu, ponieważ wówczas z pewnością by
go utracili. Dlatego ukrywają się z zamiarem bronienia
majątku do ostatniej kropli krwi przed straszliwymi
Rosjanami.
  Nagle Mikael kątem oka dostrzegł jakiś ruch na górze
z lewej strony. Podnicisł wzrok i na galerii ciągnącej się
wzdłuż jednej ze ścian ujrzał kobietę. Już miał się jej
ukłonić, gdy ona położyła palec na ustach i pokręciła
głową. Gospodarze siedzieli zwrciceni do niej plecami i nie
mogli jej widzieć, a ona także najwyraźniej nie chciała być
zauważona.
  To ona, kobieta z werandy! Nie byłu co do tego
żadnych wątpliwości. Stusunkowo młoda, wysoka,
blada, wyprostowana jak urodzona arystokratka, cała
spowita w czerń. Miała w sobie jakieś szczególne,
trudne do opisania piękno, kruche i ulotne niczym
dźwięk struny.
  Mikael słuchał okrągłej kobiety usadowionej na sofie.
  - Nasza Birgitte jest taka samotna mówiła. - I bardzo
ją cieszy, że może mieć towarzystwo. Tu przecież, w tej
chłopskiej wiosce, nie ma nikogo na jej poziomie.
  Wiedział, że nigdzie przepaść między szlachtą a pozo-
stałymi mieszkańcami nie była tak wielka jak tu, w Inflan-
tach, siedzibie Zakonu Krzyżackiego. Biedni chłopi cie-
miężeni byli od stuleci.
  Z radością jednak pragnął dotrzymać towarzystwa
Birgitte. Była najładniejszą dziewczyną, jaką kiedykol-
wiek spotkał, i jej przelotne, nieśmiałe uśmiechy trafiały
wprost do jego serca.
  Mikael nigdy dotąd nie był zakochany. Nie przypusz-
czał nawet, że uczucie może spaść na niego tak nieoczeki-
wanie. Po kolei występowały u niego wszystkie sym-
ptomy, dokładnie opisane przez twórców poezji miłos-
nej z całego świata. Z wielkim trudem udawało mu się
skupić na rozmowie. Uchwycił jednak, że gospodarze
noszą nazwisko yon Steierhorn i że ród ich wywodzi się
jeszcze z czasów krzyżowców. Ten dwór miał historię,
po wysłuchaniu której pobladłby każdy. Większa jego
część była wielokrotnie odbudowywana i przebudowy-
wana, ale piwnice, hall i sala rycerska pozostały nie-
tknięte od czasów, gdy rycerze krzyżaccy walczyli
z Aleksandrem Newskim na jeziorze Pejpus, które leżało
niedaleko stąd.
  Tak, pomyśiał Mikael. To właśnie czułem, kiedy tu
szedłem. Powiew historii, w spomnienie minionej świetności.
  Kiedy rodzice spostrzegli, że młody żołnierz oczaro-
wany jest urodą Birgitte, przeprosili, wymawiając się
nie cierpiącymi zwłoki obowiązkami, i wyrazili życze-
nie, by jeszcze przez jakiś czas dotrzymał towarzystwa
ich córce.
  Kiedy odeszli, obyło się bez niezręcznego, milczenia,
gdyż Birgitte dobrze znała sztukę pozyskiwania adorato-
ra. Mówiła Płynnie, z lekkością, a Mikael uważał, że nigdy
nie było mu tak przyjemnie.
  Ale obawiam się, że nie zabawicie tu długo, panie
Mikaelu - powiedziała, wyginając usta w podkówkę.
  Wszyscy odchodzą z tego opuszczonego miejsca. Czy
jedziecie dalej, do Polski?
  Już otworzył usta, by odpowiedzieć, kiedy znów
spojrzał na kobietę na galerii. Stała tam przez cały czas,
lekko cofnięta, ale teraz wyraźnie pokręciła głową jakby
w geście ostrzeżenia.
  Mikael powiedział powoli:
  - Do Polski? Tego nie wiem, otrzymujemy rozkazy
zwykle tuż przed wymarszem.
  Birgitte wzruszyła ramionami i zmieniła temat. Kobie-
ta na górze znów usunęła się w cień.
  Po pewnym czasie Mikael stwierdził, że nie może już
dłużej zostawać, ale dziewezyna poprosiła, by, o ile to
możliwe, przyszedł następnego dnia.
  - Z radością, panno Birgitte. - Podniósł szczeniaka
z jej kolan i delikatnie go pogłaskał. - Zajmijcie się jego
ranami - Poprosił. - I dajcie mu porządnie się najeść, na
pewno od dawna nic nie miał w pysku.
  - Oczywiśćie! Odprowadzę was do drzwi.
  Mikael postawił psiaka na podłodze.
  - Przyjdę jutro zobaczyć, jak się czujesz - obiecał
stworzonku, po czym wyszedł za Birgitte do hallu.
  - Te zbroje są naprawdę imponujące - powiedział,
pragnąc przedłużyć rozmowę. Nie chciał rozstawać się z tą
cudowną istotą.
  - Tak, to prawda. Zawsze kiedy na nic patrzę,
odczuwam szacunek pomieszany z lękiem. Ta należała
do naszego prapradziada, pierwszego Steierhorna.
A ta do najsłynniejszego z nich wszystkich, tego,
który walczył na jeziorze Pejpus. Przyjrzyjcie się
tej zbroi, widać na niej ślady ciosów, od których
jej właściciel zginął pod Grunwaldem w 1410 roku
kiedy Zakon Krzyżacki tak niesprawiedliwie został
pokonany przez Polaków. Pan Wilfred padł pod
Grunwaldem, a jego żona, piękna Magda, zamknęła
się tutaj. Dzielnie broniła dworu przed atakami Z ze-
wnątrz, bo kiedy Zakon upadł, wszystkie jego dobra
przeszły na własność zdobywców. Ale ona i jej ludzie
zdołali utrzymać dwór, a kiedy była pewna, że nic
już im nie zagraża, wydała ostatnie tchnienie z żalu
nad poległym mężem.
  Mikael zmarszezył brwi.
  - Zawsze wątpiłem, czy można umrzeć z żalu. Czło-
wiek nie kładzie się tak po prostu i umiera tylko dlatego,
że tego chce.
  Birgitte roześmiała się.
  - Wydaje się, jakbyście wy czasami tego chcieli. Tak po
prostu umrzeć.
  - Tak - odpowiedział Mikael zdziwiony. - Chyba tak.
Ale nie teraz. Nie teraz - powtórzył ze śmiechem.
  Pożegnał się i obiecał, że jeszeze wróci. Lekkim
krokiem pomaszerował na kwaterę, a jeśli niebo skarżyto
się i żaliło to w każdym razie Mikael Lind z Ludzi Lodu
tego nie słyszał. Nie tym razem!






        ROZDZIAŁ IV


  Mikael nie mógł czekać aż do następnego dnia.
O śnieżnoniebżeskim zmierzehu przemknął przez wioskę
i pospieszył do dworu.
  Cała okolica pogrążona była w ciszy i mroku. Za
dworem rozciągała się bezkresna równina, tak płaska, iż
wydawało się, że niebo o wielu odcieniach szarości
i błękitnego fioletu przytłacza ją swoim ciężarem. Na
prawo rozpościerał się brzozowy las, który kończył się
daleko, dopiero przy mokradłach na wschodzie. Były to
wysokie, strzeliste brzozy, występujące w tym kraju
w nieprzebranej obftości. Mikael wiedział, że dalej na
równinie leży Pejpus, wielkie jezioro na granicy z Rosją.
Tu stamtąd nadejść mieli Rosjanie, by wygnać z Polski
Szwedów i zająć biedny, umęczony kraj. Po drodze będą
mieli dość czasu, by podbić Inflanty i odebrać je z rąk
Szwedów. Już od dawna było to marzeniem cara.
  Drgnął na dźwięk głosu, który rozległ się tuż koło niego.
  - A więc i dzisiaj spacerujecie, młody człowieku?
  Był to cichy, delikatny głos i, jak się okazało, należał do
damy w czerni, którą widział już kilkakrotnie.
  - Wybaczcie mi, łaskawa pani - powiedział, schylony
w ukłonie. - Najwyraźniej nie mogę oderwać się od tego
dworu. Jest taki piękny.
  Uśmiechnęła się z odrobiną ironii, jakby wyrażała
wątpliwość, czy to na pewno od dworu młodzieniec nie
może się oderwać, czy może chodzi o Birgitte. Nic jednak
na ten temat nie puwiedziała.
  - Tak, jest hardzo piękny - przyznała łagodnym,
dźwięcznym głosem. - Zawsze go kochałam. A teraz
znów zawisło nad nim niebezpieczeństwo.
  - Szwecja uczyni wszystko, by uratować swoje posiad-
łóści, pani.
  Piękne, choć niemłode już oczy przybrały wyraz
rozmarzenia.
  - Niebezpieczeństwo nie zawsze nadchodzi z zewnątrz,
mój panie.
  Stali przed bramą, kobieta nie zaprosiła go do środka.
Zmierzeh stawał się coraz głębszy, aż w końcu wszystko
otoczył moak wieczoru. Nie widzieli się już wyraźnie.
Ciemność zatarła jej rysy. Wyglądała teraz młodo i pięk-
nie. Ile mogła mieć lat? Trzydzieści pięć? Bardzo praw-
dopodobne.
  Nagle spojrzała mu prosto w oczy.
  - Kim ty, właściwie jesteś? Nie, nic, słyszałam, jak się
przedstawiłeś. Mikael Lind z Ludzi Lodu... Ale KIM jes-
teś?
  Odpowiedział nieco stropiony:
  - No cóż, tego naprawdę nie wiem. Błaznem w nie-
właściwym miejscu.
  - Nie jesteś błaznem - zaprotestowała stanowczo.
  - Ale w ta drugie wierzę. Źle trafiłeś, Mikaelu.
  - Tak, wiem. A poza tym jestem całkiem zwyczajny.
  - Nie - powiedziała, rozciągając usta w uśmiechu.
- Nie, Mikaelu, wcale nie jesteś zwyczajny. Chciałabym
dowiedzieć się czegoś znacznie więcej o rodzie, z którego
pochodzisz.
  Mikael był zaskoczony.
  - Moja matka wywadzi się z niemieckiej szlachty,
Breuberg.
  Zaprzeczyła ruchem głowy.
  - Nie, w rodzie Breubergów nie ma nic szczególnego.
  - Szezególnego? - pawtórzył zdziwiony. - Podobno
Ludzie Lodu są dość osobliwi, ale mnie niewiele o tym
wiadomo.
  Pokiwała głową, uspakajana i jakby nieco rozbawiona.
  - Tak, masz w sobie różne ukryte źródła. Odszukaj je,
a odzyskasz pokój.
  Zapytał ostrożnie:
  - Czy jesteście krewną Steierhornów?
  - Nie - odparła gniewnie. - To oni są moimi
krewniakami.
  Mikael w lot pojął niuans.
  A więc posiadłość należy do was?
  - Tak. - Po czym dodała trochę niejasno: - Boję się
o mój dwór.
  Położyła dłnie na piersiach. W ciemnościach wy-
glądały jak skrzyżowane lilie.
  - Jedź do domu, Mikaelu! Nie pasujesz do tego życia
tutaj, w żołnierskim Przebraniu.
  - To prawda, ale gdzie jest mój dom? Nie wiem.
  Kobieta długo spoglądała na niego, zamyślona.
  Sądzę, że wiem, co ci dolega, Mikaelu. Czujesz, że
ktoś na ciebie czeka, i to czyni cię takim niespokojnym.
Czy jesteś żonaty?
  - Tak. Mam także syna. Ale nie znam ich wcale. Ona
była moją żoną zaledwie przez jeden dzień, a chłopca
nigdy nie widziałem.
  Znów zareagawała ruchem głowy.
  - To magą być oni. To mogą być oni.
  Długo stali zatopieni w myślach, aż Mikael ocknął się,
przemarznięty do szpiku kości.
  - Za zimno na to, by tak stać. Muszę chyba ruszać dalej.
Dziękuję za miłą rozmowę.
  To tobie należą się dzięki, niezwykły Mikaelu!
I pamiętaj, nie chwytaj się tego, co leży najbliżej!
  Po tych tajemniczych słowach pożegnała go skinie-
niem głowy i poszła w stronę domu. Mikael długo
spoglądał za nią. O co mogło jej chodzić?
  Pogrążony w myślach, powrócił da znienawidzonej
kwatery.
  Co sprawia, że człowieka nagle opanowuje żywiołowa
radość i szczęście na myśl o drugiej osobie?
  Nie musi to wcale oznaczać zakochania. Może pojawić
się nagle ktoś kco wyzwoli w człowieku uśpione uczucia,
wzbudzi zachwyt samym faktem swego istnienia.
  W przypadku Mikaela dotyczyło to rzecz jasna osoby
płci odmiennej.
  Spotkał już wiele dzieweząt, ale dotychezas jakoś żadna
nie wywarła na nim szczególnego wrażenia. Był żonaty,
pozostawał w jakimś nierzeczywistym związku małżeń-
skim. Ale w momencie gdy ujrzał Birgitte von Steierhorn,
obudziły się w nim wszystkie drzemiące zmysły, wszystkie
niejasne tęsknoty nagle skrystalizowały się i zmaterializo-
wały.
  Następnego dnia, gdy tylko zwolniono go ze służby,
wybrał się na swą tradycyjną przechadzkę, świadomie
kierując się ku umyślonemu celnwi.
  Pogoda się nie zmieniała. Cała okolica czekała na śnieg,
który jakoś nie chciał spaść.
  Tym razem bez wahania zbliżył się do drzwi dworu
i zapukał.
  Otworzyła mu Birgitte, wesoła i podniecona. Zaprosiła
go do tego samego salonu, oszczędnie ogrzewanego
woskowymi świecami i wiązkami łuczywa na ścianach.
Jego oczy szukały drobnej, zgrabnej postaci, zaczynały
w nim wzbierać nieznane, niezwykłe ucżucia. Jakieś
cudowne ciepło gorzało w piersiach, musiał więc mocno
trzymać się w ryzach.
  - Jak się czuje szczeniak? - udało mu się z siebie wydusić.
  Uśmiech zniknął z jej twarzy.
  - Szczeniak? - Opanowała się jednak. - Och, tak,
szczeniak. Ma się dobrze.
  - Czy mogę się z nim przywitać?
  Zmarszezka zniecierpliwienia pojawiła się między deli-
katnymi brwiami dziewczyny.
  - Hm, raczej nie. Jest w sypialni mojej matki, a ona
jeszcze nie wstała. Usiądź, proszę, drogi Mikaelu, zaraz
każę przynieść coś do picia...
  Pospiesznie wybiegła z pokoju, aż zaszeleścily szerokie
spódnice.
  Mikael rozejrzał się dokoła. Okna zasłaniały ciężkie,
ciemnoczerwone aksamitne zasłony, okrągły stół nakryty
był podobnym obrusem. Na jednej ze ścian wisiało kilka
portretów rodzinnych. Przyjrzał się dokładniej dwóm
z nich, lepiej oświetlonym wiązkami łuczywa. Na jednym
widniał władczy pan w rycerskiej zbroi, a na drugim
kobieta w piętnastowiecznych szatach. Nie był to dobry
portret, a i panujący, w pomieszczeniu półmrok utrudniał
oglądanie, ale pokrewieństwo ze Steierhornami było
wyraźne. Te same uniesione w górę brwi i mocno
zarysowane usta. Birgitte, a przede wszystkim dama
w czerni, miały te same rysy. Uderzało zwłaszcza podo-
bieństwo z czarną damą. Ale poza tym portet był dość
zwyczajny, pozostający w zgodzie ze stylem sztywnego
ideału kobiety tamtej epoki, tak że mógł właściwie
przedstawiać kogokolwiek.
  Nad kominkiem wisiał ogromny miecz. Makael za-
stanawiał się, czy dałby radę go unieść.
  I znów na galerii pojawiła suę kobieta w czerni. I jak
zawsze zdołała go zaskoczyć. Poruszała się tak cicho...
Skinęła głową z porozumiewawczym uśmiechem.
  - Czy zechcesz wyświadezyć mi przysługę, Mikaelu?
  - Naturalnie, jaśnie pani. Z wielką radością.
  - Czy mógłbyś, kiedy będziesz sam, pójść do wozowni?
To pomieszezenie koło stajni, z prawej strony podwórza.
Idź do najdalszego kąta, znajdziesz tam drzwi. Wyłam je
i przynieś mi stamtąd coś, co ma wielką wartość dla
dworu!
  Mikael był wzburzuny.
  - Ale przecież...
  - Nie mogę zrobić tego sama, nie mam dość siły. A moi
krewni nie mają z tym nic wspólnego, nie chcę ich prosić.
Ale ty, młody i silny, czy możesz jeszeze coś dla mnie
zrobić?
  - Oczywiście.
  Już otworzyła usta, by mu udzielić wyjaśnień, ale
rozległy się kroki Birgitte. Dama natychmiast położyła
palec na wargach i skryła się w mrok.
  Mikael był nieprzyjemnie poruszony. Najwyraźniej
mieszkańcy dworu nie żyli ze sobą w zgodzie, a on wcale
nie miał ochoty zostać wciągnięty w rodzinne intrygi.
  A zresztą jak mogł sam iść do ich stajni? Co by sobie o nim
pomyśleli? W najlepszym razie wyrzucono by go za drzwi,
a tego wcale nie chciał. Pragnął lepiej poznać Birgitte.
  Zadrżał. W pokoju było naprawdę chłodno.
  - Z kim rozmawiałeś? - zdziwiła się dziewczyna. - Czy
ojciec i matka już wstali?
  - Nie, ja...
  - A może ćwiczyłeś przemowę? - zaśmiała się.
- Chodź, usiądź koło mnie na sofie.
  Zachęciła go gestem.
  Mikael wcale nie planował małżeńskiej zdrady. Był
zbyt naiwny, by zorientować się, że w tym właśnie
kierunku zmierzają jego pragnienia. On chciał tylko
zobaczyć Birgitte, porozmawiać, rozkoszować się jej
bliskością, i to wszystko. Tak sądził.
  Dziewczyna nie miała tak czystych zamiarów. Dosko-
nale zdawała sobie sprawę z tego, co robi. W ciągu
następnej półgodziny rozpaliła w nim całym ogień, który
wcześniej tlił się tylko w jego sercu. Chwilami tuliła się do
niego tak, by mógł dokładnie obejrzeć hojne wycięcie jej
sukni, a mówiła przy tym głosem niskim, pełnym niewy-
powiedzianych obietnic.
  Mikael był oszołomiony jak po szalonym pędzie przez
otchłanie.
  O czym rnzmawiali? Nci cóż, poruszali tematy tak
obojętne, że żadne z nich niczego nie pamiętało, a w każ-
dym razie na pewno nie Mikael. Całkiem zapomniał o tym,
że pytała go, ilu mężczyzn jest w tym okropnym obozie,
w którym musiał mieszkać, jak nazywa się komendant i co
zrobią, gdy nadejdą Polacy albo wojska carskie. On trochę
sztucznie zapytał o dwa portrety, nie wiedział bowiem, jak
nawiązać rozmowę, ale Birgitte ze śmiechem wyjaśniła, że
to rycerz Wilfied, który padł pod Grunwaldem, i jego
żona Magda, która dzielnie broniła dworu, a później
umarła z żalu. Potem przejęła inicjatywę i skierowała
rozryzowę na inny tor, a on nie musiał się już denerwować.
  Pilnował się jednak, by nie wspomnieć ani słowem
o kobiecie w czerni. Instynktownie wyczuwał, że nie są
przyjaciółkami, a nie chciał sprowadzać chmur na piękne
czoło Birgitte. W jego towarzystwie powinna czuć się
beztroska i szczęśliwa.
  Rodziców jakoś nie bylo widać. Najwyraźniej mieli
zwyczaj późno wstawać.
  W końcu, acz niechętnie, musiał się jednak pożegnać.
Birgitte pięknie poprosiła, by przyszedł także następnego
dnia, więc rozstanie nie było takie przykre.
  - Wiesz, jak bardzo jestem tu samotna, Mikaelu.
Rozmowa z kawalerem mojego stanu bardzo wiele dla
mnie znaczy.
  Unikał wyznania, że tylko po części jest szlachciem.
Trudno mu było się skupić, kiedy miał ją tak blisko siebie
i czuł jej słodki, ciepły zapach. Jego instynkt opiekuńczy
rozkwitł w pełni.
  - Pozdrów ode mnie szczeniaczka - wyjąkał.
  - Na pewno nie zapomnę.
  Oszołomiony szczęściem szedł do bramy.
  Dama w czerni czekała na zewnątrz, niewidoczna dla
osob przebywajacych w domu.
  Przyjdź dziś wieczorem, Mikaelu! Chciałabym na-
prawić to i owo we dworze, a moi krewni uważają to za
zbyteczne. Czy bgdziesz mógł mi pcimóc?
  - Oczy,wiście, jaśnie pani. Ale mogę tu być dopiero po
dziesiątej. Wtedy jestem wolny.
  Skinęła głnwą.
  - Dobrze. Moi krewni będą już spać.
  - Czy mam przyjść do stajni? Do wozowni?
  - Jeśli się da. Oni mieszkają bardzo blisko stajni. Mam
inne plany. Wyjdę ci na spotkanie i wszystko pokażę.
  - Przyjdę - obiecał, drżąc w zimowym chłodzie.
  Uf, wcale mu się to nie podobało! Został jednak
wychowany w duchu rycerskości. Wola damy była dla
niego rozkazem. A że ta kobieta jest prawdziwą damą, nie
ulegało żadnej wątpliwości. Właściwie była nawet bar-
dziej damą niż Birgitte i jej matka.
  To jednak nie miało żadnego znaczenia. Birgitte
podobała mu się taka, jaka była.
  Och, kochany Mikael! Idealista! Miał takie wzniosłe
wobrażenie o uczuciu, jakie żywił dla dziewezyny. Ale
jego oddanie dla niej nie było tak ponadzmysłowe, jakby
tego pragnął. Podświadomie, zanim poszedł z wizytą,
wyszorował dokładnie całe ciało. Mikael był przecież
mężczyzną, który żył niemal jak mnich, a więc uczucia,
które obudziła w nim Birgitte, były z pewnością bardziej
cielesne, niż on sam chciałby to przyznać. Był zaślepiony
i nie umiał spojrzeć prawdzie w oczy.
  - No i jak? - zapytał ojciec Birgitte. - Wyciągngłaś coś
z niego?
  Parsknęła z pogardą.
  - Wszystko, co chciałam. Nigdy nie spotkałam kogoś
naiwniejszego od niego.
  Przekazała rodzicom wszystko, czego się dowiedziała.
  - Nie zdobyłam jeszeze informacji co do dalszych
planów szwedzkiego króla w stosunku do Polski i nie
wiem, co ma zamiar uczynać z Intlantami. Na pewno
dowiem się tego jutro, kiedy mój oficecek tu wióci. On
chyba sporo wie, bo z tego, co zrozumiałam, jego rodzina
stoi bardzo blisko króla.
  Tylko nie strać głowy - tezeźwo upomniała ją matka.
  We wzcoku Birgitte pojawił się wyraz rozmarzenia
i dziewczyna uśmiechnęła się.
  - On jest słodki. Ale nie można z nim budować
przyszłości. A poza tym pytał o szczeniaka. Muszę mu
jwtro go pokazać. Gdzie on jest?
  - Właśnie, co się z nim stało? - zapytał ojciec.
  Matka niecierpliwie zmarszczyła brwi.
  - Rozkazałam służącemu go zabić.
  - Ależ, mamo! - wykrzyknęła Birgitte. - Co ja powiem
Mikaelowi?
  Ojciec pospieszył do dzwonka i wezwał służącego,
który pojawił się natychmiast.
  - No i jak, zabiłeś szczeniaka, człowieku?
  Służący się zmieszał.
  - Zaraz to zrobię, jak tylko go odnajdę. Znów gdzieś
się zawieruszył.
  - Nie, nie - szybko powiedziała matka. - Nie zabijaj
go! Odszukaj psa i daj mu porządnie się najeść, wykąp go
i opatrz rany. To ważne! Jutro przyjdzie tu szwedzki
żołnierz, żeby go obejrzeć.
  - Oczywiście, jaśnie pani.
  - Czy słyszałeś coś we wsi o Rosjanach?
  - Przybył dziś kramarz. Powiada, że car zbiera oddziały
na wsehód od jezinra Pejpus, wielką armię.
  Trójka von Steierhornów uśmiechnęła się zjadliwie.
Dysponując wiadomościami o ruchach wojsk szwedzkich
nie musieli obawiać się Rosjan.
  Romantyczny wieczór w kolorze indygo otulił umę-
czoną ziemię Inflant. Wysoko pod niebem rozbrzmiewał
krzyk żurawi, ciągnących na północ.
  Dama w czerni czekała na Mikaela pod bramą. Jak
zwykle ubrana była w płaszcz z czarnej, delikatnej materii,
starannie otulona w obronie przed zimnem, które otaczało
ich niby lodowata mgła. Ciemnnblond włosy, ułożone
w ponadezasową fryzurę, były odkryte. Choć ubrana
z prostotą, Mikaelowi jawiła się bardziej dnstojną niż
królowa.
  - Chodź za mną, Mikaelu! Nieszczęście grozi mojemu
ukochanemu dworowi.
  W każdych innych ustach słowa te zabrzmiałyby
sztucznie i nieszczerze.
  Razem podeszli do głównego wejścia. Odsunęła się na
bok, by mógł otworzyć przed nią drzwi, wskazała wiązkę
łuczywa i krzesiwo, które Mikael zapalił. Szła przed nim
bez słowa, ale zawsze przystawała przed drzwiami, by je
otworzył, przywykła do rycerskiego traktowania.
  Zorientował się, że zmierzają ku piwnicom wyziębio-
nego dworu.
  - Jak się miewa szczeniak? - zagadnął.
  Zwróciła ku niemu pytające spojrzenie.
  - Ach, tak! No cóż, w końcu go znaleźli. Biedne
stworzenie.
  Wiem, że go znaleźli, to przecież ja go przyniosłem,
pomyślał. Roześmiał się.
  - To dziwne, ale zwierzątko porusza coś we mnie.
Mówiłem wam, że mam syna, którego nigdy nie widzia-
łem i o którym wiele nie myślałem. Szczeniak obudził we
mnie czułośc dla bezbronnych stworzeń. Odpowiedzial-
ność. Ostatnio bardzo dużo myślę o moim synu.
  Och, jak zimno było w tych piwnicach! Wiedział, że
musiały być hardzo stare.
  Jedź do domu, Mikaelu! Tu nic dobrego cię nie spotka.
  Już chciał zaprotestować. Pierwszy raz naprawdę
czuję, że żyję! Birgitte przywrcicśła mnie do życia!
  Ale częściowo przyznawał jej rację. To nie było życie
dla niego.
  - Jak mogę wrócić do domu? Od czterech lat jestem
przenoszony z miejsca na miejsce, pędzę życie podobne do
koszmaru. Moja dusza jest rozdarta, niedługo całkiem
zginie. Nocami męczą mnie zmory, za dnia staram się
odegnać wszystkie myśli. Jest tak, jakby życie upływało
mi bez żadnego pożytku. Narasta we mnie gwałtowny
protest, uczucie głębokiej niechęci. To jest coraz silniej-
sze, coraz częściej muszę brać się w ryzy, żeby nie
wybuchnąć bezsilnym gniewem. Gonię resztkami sił! Nie
mogę tak żyć!
  - Oczywiście, że nie! Czy nie masz żadnego możnego
przyjaciela, do którego mógłbyś się zwrócić? - zapytała
dość obojętnie. Jej myśli koncentrowały się na tym, czym
właśnie się zajmowali.
  - O tak! Mój przybrany ojciec jest jednym z najmoż-
niejszych ludzi Szwecji. Ale on sam jest oficerem i praw-
dopodobnie przebywa w Polsce razem z królem. Bardzo
wysoko sobie ceni obowiązek i sławę wojenną. Moją
prośbę potraktowałby jako zdradę ojczyzny.
  - Ale gdzie jest twoja ojczyzna?
  Mikael odruchowu przejechał dłonią po włosach.
  - Nie wiem. Szwecja tak wiele dla mnie uczyniła. Ale
moja matka była Niemką, dzieciństwo spędziłem w Cesar-
stwie Niemieckim. A moje serce...? Moje serce jest
w Norwegii, wrogim kraju, którego nigdy nie widziałem.
  - To nie jest łatwy wybór, Mikaelu - uśmiechnęła się
łagodnie i na tym zakończyła rozmowę o jego kłopotach.
- O tutaj, czy widzisz te dwa słupy, podpierające strop?
Stoją w złym miejscu, wzmacniają nie zniszczony frag-
ment, podczas gdy ta sąsiednia piwnica grozi zawaleniem.
Czy możesz je dla mnie przenieść, Mikaelu o dobrych
oczach? Mój krewniak to dureń, nie chce zrozumieć
niebezpieczeństwa.
  Mikael zorientawał się w sytuacji. W starych murach
gdzieniegdzie pojawiły się niebezpieczne szczeliny, na
padłodze leżały kamienie, które powypadały ze ścian. Nie
był pewien, czy kobieta ma rację, ale znała chyba swój
dwór lepiej od niego. On przecież nigdy nie stąpał po
zapadających się podłogach.
  - Co znajduje się nad nami?
  - Kilka komnat - odparła, wzruszając ramionami.
  Mikael zrabił, a co prosiła. Wyciągnięcie mocno
wciśniętych drewnianych słupów nie było łatwe, ale fakt,
że ona stoi i patrzy, dodał mu nadspodziewanych sił.
W piwnicy było lodawato zimno, ale wydawało się, że
chłód nie robi na niej żadnego wrażenia.
  Po dobrej godzinie udało mu się umieścić obie pod-
pory we wskazanych przez kobietę miejseach. Ciepło
podziękowała mu za pomoc.
  Wyszli na zewnątrz. Jak zwykle odprowadziła go do
bramy. Skostniały Mikael drżał z zimna.
  - Zobaczymy się jutro - powiedział. - Przyjdę od-
wiedzić Birgitte.
  Czy na jej twarzy pojawił się grymas niechęci? Nie był
tego pewien.
  - Nie zapomnij o wazowni - powiedziała tylko. - Dam
ci znać, kiedy droga będzie wolna.
  Mikael kiwnął głową, wciąż niemile dotknięty wrogoś-
cią i brakiem zaufania między mieszkańcami dworu. Nie
chciał, by traktowali go jak przerzucaną piłkę, ale nie
potrafił wybrać strony. Najbliższa jego sercu była Birgitte,
ale nie umiał się oprzeć rozkazom budzącej szacunek
damy.
  Pożegnali się. Mikael wrócił na kwaterę, do swoich
poplątanych snów. Tej nocy były bardziej przykre niż
kiedykolwiek. Znalazł się nagle w samym sercu straszliwej
zimy, gdzie wszystko było białe, skute lodem i pokryte
śniegiem, a wokół niego przesuwały się powykrzywiane
twarze, szydząc z niego niemiłasiernie. Przyszła sama
Królawa Śniegu i objęła go lodowatymi ramionami,
Zajrzała mu prosto w oczy i pocaławała w szyję, wsysając
tu siebie całe ciepło jego ciała. Obudził się z jęktem na
ustach i owinąwszy się szczelnie nędzną żołnierską derką
czuwał, bojąc się ponownie zapaść w sen.


  Nieduży szwedzki oddział nie miał zbyt wielc zajęć,
mężczyźni często wałęsali się z braku sensownych obowią-
zków.
  Następnego dnia Mikael, nie mogąc doczekać się
spotkania z Birgitte, opuścił kwaterę za wcześnie. Idąc
przez wieś, uznał, że nie może ponowić się we dworze tak
rano, zwłaszcza że Steierhornowie, jak mu się wydawało,
długo sypiają. Zwolnił więc kroku, zastanawiając się, jak
mógłby spędzić czas dzielący go od wizyty.
  Dawno już zauważył niewielką samotną wieżę wzno-
szącą się ku niebu w pobliżu dworu - iglicę, charakterys-
tyczną dla inflanckich kościołów. Ale przecież kościół był
we wsi, wobec tego, sądząc po rozmiarach, to musiała być
kaplica. Znajdowała się na terenach należącyeh do dworu,
a w zwyczaju leżało przecież, że wielkie dwory miały
oddzielne świątynie. Nie wiodła tam jednak żadna droga,
a okna ziały Pustką. W jednej ze ścian dostrzegł wyraźne
wyrwy.
  Stare budowle zawsze go interesowały i teraz miał
wielką ochotę obejrzeć kaplicę.
  Nie chciał jednak wędrować po terenach znajdujących
się w bezpośredniej bliskości dworu. Nieprzyzwoite
wydało się mu tak po prostu wejść przez bramę i powęd-
rować na ukos przez park.
  Rozejrzał się i stwierdził, że jest inna droga, prawadzą-
ca wśród chłopskich zagród. Uznał, że chałupy na pewno
są opuszczone, jak cała reszta wsi, i poszedł tamtędy.
  Otoczyły go niskie domy o dachach niemal dotykają-
cych ziemi. O, z jednego komina unosi się dym, a więc
jednak ktoś nadal jeszcze tu mieszka. Mikael w milczeniu
szedł naprzod, patrząc przed siebie, ale kątem oka do-
strzegał czyjś śledzący go wzrok.
  Musiał wspiąć się na stary kamienny mur. Zeskoczył
i znalazł się przy kaplicy, na terenie należącym do dworu.
  Niewielki budynek był w gorszym stanie, niż się
spodziewał. Mikael miał stąd widok na dwór; z tej strony
wyglądał równie stylowo i pięknie.
  Po dziewiczym śniegu podszedł do drzwi kaplicy. Po
obu stronach dostrzegł ślady grobów. Nie było ich wiele,
na żadnym nie zauważył krzyża. Mikael zastanawiał się,
czy ci którzy tu spoczywali, byli wyznania grecko- czy
rzymskokatolickiego. W każdym razie nie byli to protes-
tanci, na to groby były zbyt stare.
  kaplicy brakowało drzwi; otwór wejściowy prze-
słaniała szeroka drewniana płyta, chroniąca wnętrze przed
śniegiem. Mikael przesunął ciężką płytę i wszedł do
środka.
  Zniszczenia wewnątrz okazały się nie tak uderzające,
ale usunięto stąd prawie wszystko. Całość sprawiała więc
bardzo surowe wrażenie. Łatwo było stwierdzić, gdzie
znajdował się kiedyś ołtarz i ambona, ale nic z tego nie
zostało. Przez okna nawiało śniegu, niewielkie kopczyki
leżały na podłodze. Nigdzie natomiast nie było widać
śladów po ławkach; kaplica musiała pochodzić z czasów,
kiedy modlono się na zmianę na klęczkach i w pozycji
stojącej.
  W podłogę wmurowano ogromne płyty nagrobne.
Z pewnością spoczywali tu poprzedni właściciele dworu.
  Mikael przykucnął nad jedną z najbardziej imponują-
cych płyt i odgarnął śnieg. Prawdopodobnie napisy były
zatarte, trudne do odczytania, ale teraz, kiedy oczyścił
płytę, śnieg wbił się w zagłębienia i dzięki temu wyryte
litery wyraźnie odcinały się bielą Od ciemnej powierzchni
płyty.
  Tekst był trudny. Mikael pomagał sobie, szepcząc za
każdym razem, gdy udało mu się odczytać kolejną literę.
  Graf Huilfried von Steyerhorn.... Ach, to na pewno rycerz
Wilfred - mruknął do siebie. - A co mamy tutaj? Łacina?
Requiescat... vict... mort... Nie, to zbyt niewyraźne, nic
z tego nie ruzumiem, zostawię to. Gnadige... Pewnie
wielmożna Magda von Steierhorn, tak, tu jest wielkie M...
A tu? Geboren Aschenfelder. Na pewno też wspaniały ród.
Anno Domini MCDX. 1410, tak, to się zgadza, to ta słynna
para. Bohater spod Grunwaldu i jego wierna żona. A więc
przywieźli go aż tutaj.
  Musiał śmierdzieć, pomyślał bezbożnie, i zrobiło mu
się niedobrze.
  Jeszcze wspanialszy nagrobek ujrzał bliżej chóru. I tę
płytę również Mikael oczyścił ze śniegu.
  - Tu więc mamy przodka, który zginął nad Pejpusem
- szepnął. Próbował odszyfrować napis, ale udało mu się
odczytać tylko dwa, trzy słowa. Napis był za stary.
  Obejrzał jeszcze kilka płyt nagrobnych i doszedł do
wniosku, że każdy przestano używać w XVI wieku, nie
wiadomo z jakiej przyczyny. Może z powodu Reformacji?
  Przy drzwiach odwrócił się i głęboko skłonił. Nie
z powodu świętości miejsca, z której dokładnie je odarto,
lecz by oddać cześć tym, którzy tu spoczywali. W dość
podniosłym nastroju wyszedł na światło dzienne.
  W powrotnej drodze ujrzał staruszka, rąbiącego drwa
przed chatą. Mikael wiedział, że mieszkańcy, którzy
pozostali w wiosce, starali się nie pokazywać, tego więc
najwyraźniej wypędziła z domu ciekawość i potrzeba
rozmowy. Mikael pozdrowił go przyjaźnie i podszedł
bliżej.
  Staruszek popatrzył na niego spode łba, nic nie
powiedział, ale i nie uciekł.
  Mikael nie znał tutejszego języka, spróbował więc po
niemiecku:
  - Utrzymuje się ładna pogoda.
  - Tak, ale na pewno spadnie jeszeze śnieg.
  Mogli się więc porozumieć.
  - Byłem w kaplicy. Dlaczego nie jest już używana?
  Stary odwrócił wzrok.
  - Nie była wygodna. Kościół jest większy.
  - Tak, ale czy to nie była prywatna kaplica Steierhor-
nów? Zdaje się, że opuszczono ją jakieś sto lat temu.
  - Musieli tak zrobić. Za wiele było hałasu.
  Mikael uśmiechnął się.
  - Jakiego hałasu?
  Staruszek znów zapatrzył się w niebo.
  - Tak, na pewno spadnie śnieg.
  Jasne było, że nie chce o tym mówić. Mikael zmienił
więc temat.
  - Nie opuściliście wioski jak wszyscy inni?
  - Nie, a dokąd miałbym pójść?
  - Nie boicie się Rosjan?
  - Inflanty miały wielu panów, jeden nie gorszy od
drugiego.
  - Wydaje się, że ludzie najbardziej obawiają się Rosjan,
jeśli sądzić po opustoszałej wiosce.
  - O, teraz wyjechało niewielu. Ludzie i tak uciekają
stąd cały czas. Tu nie jest dobrze mieszkać. Ale moja chata
stoi daleko od głównej drogi i mnie to nie przeszkadza.
  Mikael przysiadł na pieńku, a staruszek przycupnął na
stosie drew, spragniony rozmowy.
  - A co takiego złego jest na głównej drodze? - zapytał
Mikael.
  Niemiecki staruszka nie był najlepszy, ale można go
było zrozumieć. Zniżył głos.
  - Ja nigdy niczego nie słyszałem, ale inni słyszeli.
Kondukt pogrzebowy.
  Zrobił dramatyczną pauzę. Mikael czuł, że stary chciał,
by zadał pytanie:
  - Jaki kondukt pogrzebowy?
  - Dokładnie nie wiadomo. Może to być orszak pana
Ingemunda po bitwie nad Pejpusem albo pana Wilfreda
po Grunwaldzie. Albo innego dawniejszego przodka.
Steierhornowie zawsze byli wielkimi wojownikami. I tacy
dumni. Mówią, że można usłyszeć, jak wracają do domu
po bitwie. W deszczowy letni wieczór słychać kroki wielu
mężczyzn i koni, krzyki i jęki. A czasami z oddali
dochodzą dźwięki żałobnych bębnów. Ale niczego nie
można zobaczyć. Orszak podąża w stronę dworu.
  - Latem? Niewiele wiem o bitwie nad Pejpusem, tak
dużo czasu upłynęło od tamtej pory, ale musiała rozegrać
się chyba zimą? Powiadają, że walka toczyła się na skutym
lodem jeziorze. Ale bitwa pod Grunwaldem odbyła się
piętnastego lipca tysiąc czterysta dziesiątego roku, nau-
czył mnie tego mój przybrany ojciec. I chociaż to na
pewno nieco nieprzyjemne, chyba nie ma się czego bać?
  Staruszek zerknął na niego z ukosa.
  - Zmarli nie są dobrzy. Trzeba uważać, żeby się do nich
zanadto nie zbliżyć, jeśli pojawią się jako duchy.
  - Zmarli nie mogą uczynić żywym nic złego.
  - Nie mogą? Nie powodują widocznych ran, lecz mogą
sprowadzić głębokie, żrące rany w duszy. Melancholię,
młody człowieku. To poważna choroba. Dlatego ludzie
stąd uciekają.
  - To znaczy, że Steierhornowie nie mają dość ludzi?
  - No, młody pan na dworze Steierhornów jest dobry.
Ale ludzie nie mieszkają już w wiosce. Przenieśli się do
brzozowego lasu.
  Odruchowo Mikael spojrzał w kterunku lasu na
równinie, ale domy zasłaniały wszystko.
  Nie uznałby hrabiego yon Steierhorna za młodego, ale
to było względne, zależało od własnego wieku.
  Uśmiechnął się w myśli, ale nie okazał rozbawienia.
  - Ale jeżeli armia duchów kieruje się w stronę dworu,
to chyba tam także musieli ją słyszeć lub widzieć.
  - Nigdy. Mówią, że tam jest całkiem spokojnie.
  No tak, wydawało się, że Steierhornowie czują się
całkiem bezpiecznie.
  Mikael podziękował za rozmowę i pożegnał się.
Pragnął coś podarować staruszkowi, ale nic ze sobą nie
miał.
  Poszedł w kierunku głównej ulicy, wąskiej i pełnej
błota, śladów stóp i kół. Najwyraźniej ktoś jeszcze
pozostał w wiosce. Domy napierały z obu stron. Właś-
ciwie trudno było mówić o głównej ulicy, kiedy we wsi
była tylko jedna.
  Mroźne powietrze zapowiadało opady śniegu, choć
jednocześnie pojawiły się sygnały zbliżającej się wiosny.
Mikaelem wstrząsnął dreszez. Jego poczucie osamot-
nienia wzmogło się jeszcze w tej cichej, opuszezonej
wiosce pod wysokim sklepieniem niebieskim. Nigdy nie
widział nieba tak ogromnego jak tutaj, nad tą bezkresną
równiną. Melaneholia? Czy nie na to cierpiał od tak wielu
lat? Birgitte... Może ona potrafi przepędzić jego melan-
cholię i samotność? Czy to zbyt wygórowane życzenie?
  Nagle gorąco zapragnął ujrzeć ją znów. Przyspieszył
kroku.






        ROZDZIAŁ V


  Dama w czerni powitała Mikaela przy bramie.
  Dziś wieczorem musisz pójść do stajni powiedziała.
Już najwyższy czas!
  Skmął głową; razem ruszyli w kierunku domu.
  W wielkim szalu narzuconym na ramiona nadbiegła
Birgitte. Była tak wzruszayąco śliczna, że Mikaelowi aż
zaszuraziało w głowie.
  - Witaj, Mikaelu - rzekła, podając mu obie dłonie.
Pocałowała go delikatnie w policzek, a w nim zawrzało
z radości. Birgitte nie poświęciła ani jednego spojrzenia
jego towarzyszce. Dama spokojnie odeszła i zniknęła na
Podwórzu za rogiem.
  Cóż za wrogość! pomyślał.
  Birgitte wprowadziła go, jak poprzednio, do salonu,
ale tym razem był tam szczeniak. Dziewczyna wy-
ciągnęła go spod sofy, gdzie się schował, i wzięła
na ręce.
  Zobacz - powiedziała z dumą, kiedy usiedli. - Spójrz,
jaki jest okrągły!
  Mikael wziął od niej pieska. Szezeniak zwinął się
w kłębek w jego objęciach, ciągle drżąc jak w gorączce.
Tak, brzuszek zaokrąglił mu się niby piłka, ale reszta to
obraz nędzy i rozpaczy: nadal można było policzyć mu
kości, rany miał zaropiałe i najwyraźniej chorował na uszy,
bo łepek trzymał cały czas przekrzywiony i nieustannie
nim potrząsał.
  - Niedługo wydobrzeje - powiedziała Birgitte słodkim
jak miód głosem.
  - Jak się nazywa?
  Nastąpiła chwila kłopotliwego milczenia.
  - Eee... Miki... Po tobie.
  - Miał chyba jakieś imię, zanim tu przybyłem?
  - Tak, ale je zmieniłam. Bo to przecież ty go odnalazłeś.
  Uśmiechnął się.
  Cześć, Miki - zwrócił się do pieska, który jednak nie
zareagował na imię. Wsunął tylko nosek w zagłębienie
łokcia Mikaela i wyglądało na to, że bardzo mu tam
dobrze. Przestał się trząść, a po chwili zaczął nieśmiało
lizać jego dłoń. Mikaela aż ścisnęło w gardle z czułości dla
maleńkiego stworzonka.
  Ktoś obserwował ich z galerii. Dama w czerni ostrze-
gawczo kręciła głową. Mikael się zirytował. Pragnął
zostać sam na sam z Birgitte i nie chciał niczego robić za jej
plecami. Ogarnęła go niepohamowana potrzeba wyłado-
wania agresji, chciał krzyknąć głośno, że dama tam stoi,
ale jej wola była silniejsza. Nie powiedziała słowa,
wystarczył gest, by go powstrzymać.
  Zdecydował się zignorować jej obecność. A może jest
zazdrosna?
  Nie, to nie do pomyślenia, by mogła żywić tak
przyziemne uczucia. Jest ponad to, z całą pewnością!
  Ale tam, do licha! Siedział nareszcie z cudowną Birgitte
i nie mógł się na niej skoncentrować! Na galerii stoi
dostojna dama, na kolanach leży szczeniak!
  I jeszcze na dodatek nadchodzą rodzice dziewczyny!
Tego już za wiele, do kroćset!
  Także Birgitte wyglądała na zmartwioną ich wtarg-
nięciem. To nieco uspokoiło jego skołatana serce, zwłasz-
cza że kobieta na galerii zniknęła, odeszła do tajemniczych
pokoi na górze.
  - Ale zimno! - poskarżyla się hrabina. - Gdybyśmy
chociaż mogli napalić w kominku!
  Steierhornowie byli tacy życzliwi, tacy mili, łagodnie
przemawiali do pieska, który umościł się wygodnie
w zagłębieniu jego ręki, i dziękowali za zainteresowanie
córką. Mikaela dręczyły teraz wyrzuty sumienia, że przed
chwilą pragnął wysłać ich do wszystkich diabłów.
  Na jedno z jego pytań odpowiedział von Steierhorn.
  - Tak, ta wioska należy do naszego dworu. Rzecz jasna
wszyscy chłopi są przywiązani do ziemi. Sami nie mają nic,
nędzarze. Ale my pozwalamy im mieszkać w tych chatach,
o które i tak należycie nie dbają. Uciekli na pierwszy nikły
znak zbliżającego się niebezpieczeństwa. Niewdzięcznicy,
prostacy! A przecież, jeśli umie się należycie traktować
Rosjan, to okazują się bardzo przyjemnymi ludźmi. Jak
długo pozostaniecie w wiosce, panie Mikaelu?
  Już przecież pytał o to kiedyś, pomyślał Mikael,
marszcząc brwi. Birgitte dostrzegła jego irytację. Szybko
wtrąciła:
  - Mikael ma nadzieję, że zabawi u nas długo. Bardzo się
zaprzyjaźniliśmy.
  Popatrzył na nią i miał wrażenie, że raz na zawsze
zamknął bolesny rozdział swego życia. Nigdy dotąd nie
czuł tak silnej więzi z drugim człowiekiem. I w tym
momencie doznał olśnienia: adorowanie Birgitte już mu
nie wystarcza. Pragnął być blisko niej, wziąć ją w ramiona
i kochać.
  Był tym odkryciem wstrząśnięty i przerażony. W domu
miał przecież żonę i maleńkiego syna, a zawsze wyznawał
surowe zasady i wysoce sobie cenił poczucie honoru.
  Jednak wcześniej nie był wystawiany na takie pokusy.
I nigdy nie kochał swej żony, nie wiedział, czym jest
miłość.
  Ale nie chciał i nie mógł być niewierny! To nie
zgadzało się z jego pojęciem rycerskości.
  O, mój Boże, myślał. Jak możesz być tak okrutny, tak
bezlitosny! Pozwalasz, bym spotkał tę jedną jedyną tak
późno? Czy może mi być dana w życiu chociaż odrobina
szczęścia? Nie mam przecież prawa okazać Birgitte mojej
miłości!
  Dziewczyna wyczytała z oczu Mikaela, jakie targają
nim uczucia, i odwróciła się, by ukryć triumfalny uśmie-
szek, który wypełzł na jej usta.
  Matka także zauważyła poruszenie młodzieńca. To ona
nalegała, by wraz z mężem przerwali młodym romantycz-
ne sam na sam. Historia miłosna, która toczy się zbyt
szybko, nie przyniesie zbyt wielu cennych informacji.
Najlepiej potrzymać młodego Szweda w słodkich męczar-
niach jeszcze przez jakiś czas. Jest dość naiwny i zdradzi
im wszystkie szwedzkie plany, o ile tylko nie będą zbyt
natarczywi. Birgitte jest za młoda, zbyt niedoświadczona,
by odpowiednio nim manipulować. Chętnie wpuściłaby
do łoża przystojnego młodzieńca. Chłopak dostałby to,
czego pragnie, a potem pojawiłyby się żal i wyrzuty
sumienia. I w ten sposób straciliby szansę wyciągnięcia
z niego dalszych informacji.
  Mikael czuł, jak mocno pulsuje mu w skroniach.
Spoglądał na drobną rączkę Birgitte na stole, taką białą na
tle karmazynowego obrusa, patrzył na miękkie linie szyi,
ekscytujące piersi. Po raz pierwszy w życiu pożądał
kobiety tak gorąco, że jego serce tłukło się niby oszalałe.
  Długo siedział, gawędząc z całą trójką. Na szczęście
miał wolne całe popołudnie, służbę zaczynał dopiero rano.
  Zapadł zmierzch. Służący postawił na czerwonym stole
wystawny obiad. Woskowe świece zatknięte w wielkie
srebrne kandelabry oświetlały i ogrzewały salon, płonęły
grube niczym pochodnie wiązki łuczywa, umieszczone na
ścianach i na balustradzie.
  - Tak, w domu mamy duże zapasy jadła - powiedział
z zadowoleniem von Steierhorn. - Nie musimy o nic
prosić tych niewiernych wieśniaków.
  Mikaelowi przypomniał się staruszek, z którym roz-
mawiał tego dnia wcześniej, i dlatego słowa hrabiego
przyjął z lekkim niesmakiem.
  Szlachetna dama nie jadła nawet obiadu wraz z nimi,
najwyraźniej prowadziła własne gospodarstwo.
  Szczeniak nasiusiał na dywan i dostał ostrą reprymen-
dę. Mikael niechętnie wyprowadził go na dwór, co zresztą
było i tak niepotrzebne, bo piesek nie miał już tam nic do
załatwienia. Wniósł go więc z powrotem do domu
i w chwilę później powiedział, że czas już się pożegnać.
  Nie, och, nie! Nie wolno mu jeszcze odchodzić,
wszystkim będzie tak przykro, jeśli teraz ich opuści
- zatrzymywali go gospodarze, prześcigając się w uprzej-
mościach.
  Nie mógł wiedzieć, że cała trójka w myślach układa
nowe, podchwytliwe pytania.
  Zastanawiał się, kiedy rodzice udadzą się na spoczynek.
Wielki zegar szatkowy wskazywał dziewiątą. Za godzinę
miał być w wozowni i przynieść ową niezbędną rzecz
tajemniczej właścicielce dworu.
  Płonął z miłości do Birgitte, a jednocześnie dręczyły go
wyrzuty sumienia, że nie ma dość sił, by po prostu odejść.
  Nagle gdzieś z potężnym łomotem otworzyły się
drzwi. Lodowaty powiew wiatru przeleciał przez pokój
i sprawił, że płomienie łuczywa pochyliły się w stronę
ściany. Wszystkie świece w kandelabrach pogasły.
  - Do czorta! - wybuchnął hrabia. - Czy nigdy nie
nauczycie się porządnie zamykać drzwi na werandę?
Znów się otworzyły.
  Zawołał służącego, który zaraz poszedł pozamykać
drzwi, i te na werandę, i główne, przez które Mikael
wchodził jako ostatni. Nikt nie robił mu żadnych uwag,
ale zrozumiał, że to jego wina, bo zapomniał zamknąć
drzwi na skobel.
  Ponownie zapalono świece. Służący wyszedł.
  Nareszcie hrabia sformułował pytanie, w odpowiedzi
na które - jak sądził - Mikael na pewno zdradzi plany
Szwedów wobec Polski i Rosji. Westchnął z pozornym
spokojem.
  - Naprawdę mam nadzieję, że Szwedzi zdążą dotrzeć
do Krakowa przed Rosją. Jesteśmy przecież...
  Hrabina yon Steierhorn nagle drgnęła. Nozdrzami
łowiła jakiś zapach.
  - Czy nie czuć spalenizną?
  Ależ skąd! Wszędzie jest pełno dymu po tym, co
przed chwilą działo się ze świecami!
  - Nie, to coś gorszego.
  Tak, bez wątpienia coś się paliło. Wszyscy już to
poczuli.
  - Gdzie? - zapytał gwałtownie yon Steierhorn.
  I nagle usłyszeli złowieszcze trzaski i szumy. Bardzo
blisko, na górze, na galerii. Jęzor ognia musiał dosięgnąć
jakiegoś łatwopalnego materiału.
  Zerwali się z miejsc. Hrabina siedziała najbliżej i to ona
wybiegła do hallu w kierunku schodów prowadzących na
galerię. Birgitte chciała pospieszyć za nią, ale potknęła się
o szczeniaka. Głośno klnąc kopnęła go, aż odbił się od
ściany i zaczął skowyczeć.
  Wstrząśnięty Mikael podbiegł do pieska i porwał go na
ręce. Szczeniak nadal piszczał rozdzierająco, choć chłopak
starał się go uspokoić. Wiedział już teraz, skąd wzięły się
rany na grzbiecie zwierzęcia.
  W tym momencie zgasła cała jego miłość do Birgitte.
  Rodzice nie mieli czasu, by pomyśleć o psiaku, ale
Birgitte w lot pojęła, że oto traci władzę nad swym
smutnym, ale jakże interesującym rycerzem. Interesują-
cym właśnie z powodu chmurnego usposobienia.
  Była zrozpaczona, tym razem nawet dość szczerze.
  - Och, co ja zrobiłam! Nie wiedziałam, że to pies.
Myślałam, że but.
  - Pospieszcie się! - zawołała matka, która była już na
galerii. - Dywan płonie!
  Dołączył do niej mąż, oboje starali się ugasić ogień,
depcząc coraz nowe płomienie. A potem... Potem wyda-
rzyło się coś tak nieprawdopodobnego, potwornego...
  Ku swemu przerażeniu młodzi zobaczyli, że galeria się
chwieje. To podłoga ugięła się pod słupami podtrzymują-
cymi galerię lub raczej słupy zapadły się w podłogę. Coś
okropnie trzeszczało, podłoga uginała się pod stopami
Mikaela, na górze Steierhornowie krzyczeli wniebogłosy,
a balustrada powoli, przerażająco powoli opadała coraz
niżej i niżej, aż w końcu słupy pękły i cała galeria runęła
w dół. Na szczęście podczas upadku zgasło łuczywo
umieszczone na balustradzie, a pożar na górze musiał być
w istocie niewielki, bo teraz nic już się nie paliło. Mikael,
trzymając szczeniaka na ręku, chwycił sparaliżowaną ze
strachu Birgitte za ramię i odciągnął w drugi koniec
pokoju. Musieli uskakiwać przed ciągle spadającymi
kawałkami drewna, a krzyki dwojga nieszczęśników
dźwięczały im w uszach.
  Potem nikt już nie wołał.
  Kiedy umilkł hałas i opadł kurz, ujrzeli na środku
salonu bezładny stos połamanego drewna, desek, słupów
i belek. Po drugiej stronie stał służący i jak skamieniały
wpatrywał się w to, co zostało z galerii.
  Wtedy zaczęła krzyczeć Birgitte.
  Mikael nie miał czasu, by się nią zająć. Postawił
wystraszonego, drżącego szczeniaka na podłodze i rzucił
się, by odciągać deski i belki. Służący ocknął się z paraliżu
i ruszył na pomoc. Birgitte natomiast wpadła w histerię
i nie była do niczego przydatna.
  - Lepiej, żebyśmy byli ostrożni - orzekł służący - bo
inaczej wpadniemy do piwnicy. Podłoga zawaliła się
w kilku miejscach.
  - Tak - mruknął Mikael z twarzą ściągniętą lękiem.
- Tu jest czyjeś ramię...
  Ściskało go w żołądku. Z całych sił starał się nie myśleć
o piwnicy.
  Z wielkim trudem, dzięki gorączkowej pracy, udało się
im uwolnić najpierw hrabiego, a potem jego żonę. Na
szczęście oboje żyli, choć zwłaszcza hrabina była mocno
puturbowana.
  Ułożyli rannych w salonie i troskliwie się nimi zajęli.
Hrabiemu wkrótce wróciła przytomność.
  - Ta podłoga zawsze była słaba - stwierdził służący.
- Ale słupy były podparte belkami w piwnicy.
  Mikael odwrócił się. Czuł, że robi się blady.
  Zegar w sali rycerskiej wybił dziesiątą.
  - Najlepiej będzie sprowadzić lekarza do hrabiny
- powiedział Mikael.
  - U nas nie ma żadnego lekarza. - Hrabia wymówił te
słowa z trudem.
  - Przyślę więc naszego felczera i kilku żołnierzy.
  Już i hrabina się ocknęła. Usiłowała nawet podnieść się,
by zaprotestować, nie zdołała jednak tego uczynić.
  - Damy sobie radę - powiedziała, tłumiąc jęk. - Moje
rany są tylko powierzchowne. Uderzenie w głowę i coś
złamanego w klatce piersiowej. Boli, ale...
  - Poradzimy sobie - zapewniał hrabia. - Nie po-
trzebujemy niczyjej pomocy.
  - Naprawdę jesteście dzielni - z podziwem powiedział
Mikael. Zwrócił się do służącego. - Czy dopilnujecie, by
mieli wszystko, czego im potrzeba? Wrócę niedługo,
przywiozę lekarstwa i opatrunki. Muszę się jeszcze z kimś
spotkać...
  W tych słowach zabrzmiała nuta goryczy.
  Kiedy tylko wyszedł, hrabia się podniósł.
  - Nie wolno mu przyprowadzać żadnych Szwedów
z obozu. Nie chcę, by ktoś mieszał się w nasze sprawy. Jak
ty się czujesz? - zapytał żonę.
  - Najgorszy był wstrząs. Zgadzam się, że sami musimy
sobie z tym poradzić. Nie wszyscy są tacy naiwni
i łatwowierni jak Mikael. Może pojawić się jakiś bystry
obserwator, a tego przecież nie chcemy! - Opadła na sofę,
jęcząc z bólu. - Jak to się mogło stać? Nie pojmuję.


  Mikael rozgniewany, spiesznie przeszedł przez po-
dwórze do budynku, w którym musiała mieścić się
wozownia. Już z oddali dostrzegł wysmukłą czarną
postać.
  Był tak wzburzony, że drżał na całym ciele.
  - Co narobiliście, pani? - powiedział z wyrzutem.
- Niewiele brakowało, a uczynilibyście mnie winnym
morderstwa! To, że przeżyli, nie jest bynajmniej naszą
zasługą.
  Wyniosły, ledwie dostrzegalny uśmiech pojawił się na
jej obliczu.
  Są za ciężcy - powiedziała krótko. - Nie powinni
wchodzić na galerię.
  Mikael dobrze zapamiętał, że ona sama stała tam tuż
przed wypadkiem. To prawda, była dużo lżejsza, ale mimo
wszystko...
  Wpadł w jeszcze większy gniew.
  - To była zwyczajna próba zabójstwa! Rozumiecie
chyba, że muszę donieść o tym gubernatorowi w Rydze.
  - Uważam, że powinieneś tak zrobić - uśmiechnęła się
złośliwie, jak gdyby to właśnie było jej życzeniem. - Czy
zechcesz teraz wyłamać drzwi, o których mówiłam?
  - Nie - odparł Mikael. - Nie będę brał udziału
w dalszych szaleństwach.
  - Nie mamy czasu do stracenia - powiedziała, jakby
w ogóle nie słuchała jego słów. - Chodźmy, szybko!
  - Nie, ja...
  Dama w czerni zatopiła w nim wzrok. Mikael poczuł,
że słabnie pod siłą tego dziwnego spojrzenia. Miała skórę
przezroczystą, wokół oczu delikatnie niebieskawą. Na jej
ustach igrał uśmiech, ale nie był to uśmiech przyjemny.
Wyrażał siłę woli i pewność zwycięstwa.
  Z gniewnym prychnięciem obrócił się na pięcie i bez
protestu wszedł do wozowni. Gardził sobą za okazaną
słabość i teraz pragnął jedynie opuścić ten dom i nie mieć
do czynienia z jego mieszkańcami już nigdy więcej.
Wypełni to zadanie, no i jeszcze przyniesie lekarstwa dla
rannych. A potem koniec. Ostatecznie!
  Drzwi w rogu wozowni były, naturalnie, zamknięte
i nie tkwił w nich żaden klucz. Odwrócił się, by zapytać
o to damę, ale ona już odeszła. W ciemności ujrzał tylko
rzędy rozmaitych powozów, prostych i wytwornych.
  Parsknął wściekle i chwycił siekierę, opartą o ścianę.
Rzucił się z nią na drzwi, a gniew dodał mu nadzwyczajnej
siły.
  Zamek puścił z głośnym trzaskiem i Mikael otworzył
zniszczone wrota.
  Za nimi znajdowało się niewielkie, ciemne pomiesz-
czenie, pełne starych siodeł, uprzęży i innych rupieci.
Z początku nie dostrzegał niczego wyraźnie, ale kiedy
przyniósł łuczywo, był tak przerażony tym, co ujrzał, że
nie wierzył własnym oczom.
  W kątach komórki leżeli dwaj spętani, przywiązani do
wystających ze ściany belek mężczyźni. Wyglądało na to,
że stan obu był krytyczny.
  - Dobry Boże, co to wszystko znaczy? - wykrzyknął,
podbiegając do jednego z mężczyzn. Przy użyciu noża
uwolnił go z więzów, po czym równie energicznie zajął się
drugim.
  Obydwaj byli prawie nieprzytomni, z ogromnym
trudem wyciągnęli swe umęczone członki na podłodze.
Mikael rozejrzał się dokoła. Już wcześniej zauważył na
dziedzińcu studnię, a tu stało wiadro. Było nawet dość
czyste, a zresztą nie miał czasu na szukanie innego
naczynia.
  Na podwórzu usiłował odnaleźć wzrokiem damę
w czerni, ale nigdzie nie było jej widać. W Mikaelu na
nowo obudził się gniew; teraz właśnie jej pomoc mogła
mu się bardzo przydać.
  Cóż to za dziwna osoba! Najpierw usiłowała popełnić
morderstwo, a później uratowała życie dwóch ludzi.
  A może obydwa uczynki pozostawały ze sobą w jakimś
związku? Może to von Steierhornowie zamknęli tu owych
mężczyzn, a kobieta trzymała stronę więźniów?
  Wyciągnął trochę wody ze studni i pospieszył do
Wozowni. Jednemu z mężczyzn udało się przyjąć pozycję
siedzącą, opierał się o ścianę. Z wdzięcznością zaczął pić
lodowato zimną wodę.
  Trudniej natomiast było docucić drugiego, ale i on
w końcu doszedł do siebie. Mogli już próbować się
porozumieć.
  - Kim jesteście? - zapytał jeden z uwolnionych
mężezyzn językiem, którego Mikael nie rozumiał, choć
treść pytania była dla niego jasna. Pojął, że musiała to być
tutejsza mowa. Mężczyzna, który zadał pytanie, był
skromniej ubrany niż ten drugi i intuicja podszepnęła
Mikaelowi, że to pan i sługa.
  Chłopak wyjaśnił, że może z nimi rozmawiać wyłącznie
po niemiecku.
  Szlachetnie urodzony mężczyzna, jeszcze młody, od-
powiedział w tym właśnie języku.
  Mówił z trudem, był bardzo osłabiony.
  - Kimkolwiek jesteście, należą się wam dzięki. Ser-
deczne dzięki! Nie wytrzymalibyśmy tego dłużej.
  Mikael przedstawił się i zapytał, z kim ma przyjemność.
  - Nawet tego nie wiecie? Ja jestem hrabia von
Steierhorn, właściciel tego dworu, a to mój sługa.
  A więc staruszek rzeczywiście miał rację, właściciel był
naprawdę młody. Stary twierdził, że to dobry pan.
  - Ale... - Mikael byl kompletnie zdezorientowany.
- Kim wobec tego są ci, którzy teraz przebywają we
dworze? Małżeństwo z córką Birgitte?
  Hrabia skrzywił się.
  - Rozbójnicy, poszukiwacze fortuny! Co prawda oni
także noszą nazwisko Steierhorn, ale to bardzo dalecy
krewni, bez majątku. Odwiedzili mnie przypadkiem, Bóg
jeden wie, dlaczego. A kiedy nadeszła wiadomość, że
oddziały carskie będą się tędy przemieszczać, wykorzystali
sytuację powstałą po ucieczce mieszkańców wioski. Uwię-
zili nas i przejęli dwór. Ich sługa pracował kiedyś u mnie,
ale zdradził. Planowali, że będziemy tu leżeć aż do
głodowej śmierci. Jeszcze raz dziękuję, młody człowieku.
  - Nie dziękujcie mnie, tylko...
  Jego wzrok padł na damę, która nagle pojawiła się przy
drzwiach. Energicznie kręciła głową, umilkł więc natych-
miast.
  Cóż za przeklęta tajemnicza baba, pomyślał ze złością.
Czego ona właściwie chce?
  Opowiedział o wypadku na galerii, nie wspominajac
jednak o tym, że sam przyczynił się do nieszczęścia... Było
to przecież z jego strony niezamierzone.
  - A więc oni są ranni - powiedział hrabia, i w jego
głosie zabrzmiała groźba. - No cóż, świetnie się składa.
Młody człowieku, w budynku obok znajdziesz strzelbę.
Naładuj ją i we trzech pójdziemy do dworu. Nie, nie. Nie
będziemy strzelać. Ale tych łajdaków trzeba stamtąd
wypędzić. Natychmiast!
  Mikael wypełnił jego polecenie. Doszedł do wniosku,
że tajemnicza kobieta jest żoną hrabiego, wiek mógł się
zgadzać. Nie wiedział, jakie ma powody, by w takiej
chwili trzymać się z daleka, ale uznał, że kłopoty małżeńs-
kie będą musieli rozwiązać sami. Miał już dosyć tego
wszystkiego i pragnął odejść stąd jak najprędzej.
  Kiedy wrócił, mężczyźni zdołali już jakoś stanąć na
nogi. Wsparli się na Mikaelu i razem udali się do dworu.
  Kiedy przechodzili przez dziedziniec, Mikael zauwa-
żył, że nareszcie zaczął padać śnieg. Najwyraźniej sypał
już od dłuższego czasu, gdyż cienka warstwa zdążyła
pokryć jego ślady. We wzburzeniu nie dostrzegł tego
wcześniej.
  Szczeniak musiał tęsknić za Mikaelem, gdyż wyszedł
szukać go na podwórzu. Niepewnie dreptał w ich kierun-
ku, przechyliwszy na bok głowę z chorym uchem. Kiedy
dotarł do Mikaela, przywarł do ziemi u jego stóp.
  Mikael pochylił się nad psiakiem.
  - Czyj jest ten mały? - zapytał z czułością w głosie
- Czy wasz?
  Ach, to on - odparł hrabia z wysiłkiem. - więc
jeszcze żyje? To nieudany okaz, nie powinien był przeżyć.
  - Ale przecież to piękna mała dusza! - zaprotestował
Mikael.
  - Dusza? To dość niecodzienne określenie dla psa. Nie,
nie było sensu go zostawić. Właśnie mieliśmy go uśmier-
cić, kiedy zostaliśmy napadnięci.
  Mikael był wstrząśnięty.
  Grożąc strzelbą nietrudno było zapanować nad Birgit-
te i służącym, a pozostała dwójka była przecież wyłączona
z gry. Mikaelowi nakazano sprowadzić szwedzkiego
oficera i kilku ludzi, by zajęli się oszustami.
  - Jak mogę ci się odwdzięczyć, młody człowieku?
- zapytał prawowity gospodarz, gdy Mikael szykował się
do wyjścia.
  Mikael był bardzo zmęczony. Nie chciał patrzeć na
Birgitte, jedyną dziewczynę, która zawładnęła jego sercem
i ciałem. Ale teraz wszystkie uczucia do niej odpłynęły,
zamieniły się w drobniutki pył, na który wystarczyło
dmuchnąć, by zniknął na zawsze.
  - Nie trzeba mi waszej wdzięczności. Pogódźcie się
tylko z waszą żoną, a będę zadowolony.
  - Z kim?!
  - Nie wiem, kim ona dla was jest. Chodzi mi
o właścicielkę dworu.
  Hrabia zmarszczył brwi, ale w tej samej chwili Birgitte
zawołała:
  - Mikaelu, mój najdroższy, nie możesz tego zrobić!
Jestem niewinna, czy nie rozumiesz? Nic o tym nie
wiedziałam, nie przypuszczałam nawet!
  Posłał jej ostatnie spojrzenie, ale nie było w nim już
pożądania, bo umarło, i nic nie mogło pobudzie go do
życia. I przyznawał teraz, że nigdy nie łączyło ich nic
więcej poza żądzą. Jak samiec szuka partnerki wiosną, tak
on jej potrzebował. I to właśnie nazywał miłością!
  Mikael na pewno nie był jedynym człowiekiem, który
pomylił oba te uczucia.
  Skłonił się dwornie młodemu hrabiemu i wyszedł.
Chciał odejść stąd jak najszybciej.
  W hallu, przytulony do ściany, siedział szczeniak
wpatrując się w niego wielkimi, nic nie rozumiejącymi
oczami.
  - Miej się dobrze, mały przyjacielu - szepnął Mikael,
czując, że coś ściska go w gardle, i spiesznie opuścił dwór.
  Jednakże przed drzwiami wejściowymi przystanął,
miotany sprzecznymi uczuciami.
  Po chwili zdecydowanie zawrócił, cofnął się do hallu
i jakby w geście buntu podniósł szczeniaka z ziemi.
  - Możemy być sobie potrzebni - szepnął.
  Piesek przytulił się do jego ramienia, jakby to była
najbardziej naturalna rzecz na świecie.
  Wprawdzie nie wolno było sprowadzać żadnych szcze-
niaków na kwaterę, ale Mikael wcale się tym nie przej-
mował. Będzie robił to, co zechce, w ten sposób da upust
niechęci do całej ludzkośei.
  Jak mógł się tego spodziewać, w połowie drogi do
bramy czekała na niego dama w czerni. Kiedy ją ujrzał,
ponownie wezbrała w nim agresja; nie wybaczył jej tego,
co kazała mu zrobić w piwnicy.
  Uśmiechnęła się.
  - A więc nasze drogi się rozchodzą, Mikaelu.
  - Wspaniale! - odparł brutalnie. - Rozumiem, że nie
będziecie już więcej mnie wykorzystywać?
  - Słaba, bezbronna kobieta musi czasami prosić o po-
moc chcąc chronić swoje dobro. I przecież uratowałeś
ludzkie życie, prawda?
  Tak, z tym musiał się zgodzić, choć przy okazji o mały
włos nie przyczynił się do śmierci dwojga innych ludzi.
  Popatrzyła na niego rozmarzona.
  - Gdybym tylko wiedziała, kim jesteś, przedziwny
Mikaelu. Nigdy nie spotkałam nikogo takiego jak ty.
  - Nie ma chyba we mnie nic niezwykłego?
  - Ależ tak, jest! O wiele więcej niż przypuszczasz.
A teraz żegnaj! I pamiętaj, jedź do domu, mój drogi
przyjacielu! Jak najprędzej!
  - Żegnajcie! - powiedział cicho.
  Delikatnie, niczym liść, dotknęła jego ramienia, od-
wróciła się i podążyła w stronę domu, który rysował się
już wyraźnie na tle szarego świtem nieba.
  Mikael uniósł głowę. Dzikie gęsi?
  Nie, to znów ta niezwykła skarga, unosząca się pod
nieboskłonem, którą słyszał już wcześniej na równinie od
strony wioski. Nie wiedział, skąd mógł brać się ten dźwięk
- czy to wiatr świszczący w koronach drzew, czy echo
niosące się z oddali. Odgłos przynosił ze sobą bezkresny
smutek, otulał Mikaela żalem. Kończył się długimi,
zamierającymi gdzieś akordami.
  Przedziwne zjawisko, którego nigdzie indziej nie
zaobserwował. Było nierozerwalnie związane z tym miejs-
cem, z błotnistymi przestrzeniami nad Pejpusem.
  Szczeniak zaczął się wiercić, chcąc zejść na ziemię.
Mikael puścił go na śnieg, żeby sprawdzić, czy psiak
pójdzie za nim.
  Dłonie zatrzymały się w pół gestu, a serce zabiło
wyjątkowo boleśnie. Zapatrzył się w śnieg.
  Wyprostował się, a strach przeniknął jego ciało niczym
lodowate promienie.
  Kobieta przeszła już przez dziedziniec i zniknęła. Ale
na czystym, świeżo spadłym śniegu był tylko jeden ślad.
  Jego własny.





        ROZDZIAŁ VI


  Wczesnym rankiem Mikael w rytm bicia swego oszala-
łego serca pędził na kwaterę.
  Nie myśl, nie myśl, nie myśl, nakazywał sobie.
  Do domu? A gdzie jest jego dom? Chłopska zagroda,
okupowana przez szwedzki oddział? Żyli tam w ciasnocie,
stłoczeni razem oficerowie i prości żołnierze, w izbach
zasypanych rupieciami, z niewygodnymi łóżkami, z lodo-
wato zimnymi podłogami.
  Pisnął szczeniak w jego ramionach.
  Dom? Co to właściwie jest? To był pusty dźwięk;
zapomniał już, co to słowo znaczy.
  Och, Boże, jakże nienawidził tego miejsca! Czuł się jak
skazaniec, pozostawiony tu na wieki niczym w matni,
z której nigdy nie będzie mógł się wydostać.
  Chociaż starał się powstrzymać myśli, skradały się za
nim bezszelestnie i skłaniały do biegu przed siebie.
Daleko, oby jak najdalej od dworu, i jak najszybciej!
  Przerażony, oddychał ciężko. Nie chciał myśleć, nie
chciał, ale bez względu na to, jak bardzo przyspieszał,
myśli i tak go doganiały. I znów szczeniak w jego
ramionach pisnął rozpaczliwie, rozluźnił więc nieco kur-
czowy uścisk.
  - Mały biedaku - szepnął. - Mój mały biedaku.
  Chciał skupić się na psie, ale to mu się nie udało. To
dlatego, myślał. To dlatego zastanawiała się, kim jestem.
Byłem w stanie ją zobaczyć! Pewnie nigdy dotąd to się nie
zdarzyło.
  Mój Boże, kim ja jestem?
  Ludzie Lodu... Co takiego dziad Are mógł opowiadać
o Ludziach Lodu?
  To nieprawda, wcale tego wszystkiego nie przeżyłem.
To był tylko sen.
  Ale dwór tam stoi. Wiem, że jest za mną. Jeśli się
obejrzę, zobaczę dom otoczony białymi brzozami, wśród
których rozlega się krzyk mew zabłąkanych tutaj z sitowia
otaczającego Pejpus. Ten przepiękny dwór, który tak
kochała, dyskretnie usytuowany z dala od wioski. Ten
straszny, budzący grozę dwór. Na pewno za jej życia
wyglądał inaczej. Musiał być mniejszy. Ale serce starego
dworu istniało nadal. Hall, sala rycerska, czyż nie tak
właśnie było? Tam musiała stać, kiedy nadeszła wiado-
mość o śmierci rycerza Wilfreda pod Grunwaldem. Może
szła głównym traktem na spotkanie orszaku, który przy-
wiózł jego zwłoki. Być może właśnie ona słyszała go
wówczas naprawdę. Szczęk zbroi i mieczy, cichy żałobny
pochód śmierci. Rycerze powracający do domów, niosący
wodzów, którzy padli w walce. Żona oczekująca męża
w domu...
  Nie tylko krzyk dzikich ptaków dźwięczał nad dwo-
rem. Mikael słyszał go nadal, ale do jego uszu dochodziło
coś jeszcze. Żałosna skarga, zdająca rozlegać się zewsząd
i znikąd.
  Później dama musiała zebrać w sobie wszystkie siły, by
bronić dworu przed nadciągającymi najeźdźcami. A kiedy
niebezpieczeństwo minęło, zabrakło jej energii. Pozwoliła
sobie na żałobę i zrezygnowała z życia, które nie miało jej
już nic do zaofiarowania.
  Tak, teraz już wierzył, że człowiek może umrzeć z żalu.
Po prostu umrzeć. Ona była do tego zdolna - dama
w czerni o tak niezwykle silnej woli...
  Magda von Steierhorn...
  Nie wymienił jej imienia na głos, ale i tak rozniosło się
echem po opustoszałej wiosce niczym krzyk żalu i roz-
paczy.
  Jeszcze raz jej ukochany dwór znalazł się w niebez-
pieczeństwie, które tym razem zagrażało od wewnątrz.
A ona mogła się temu tylko przyglądać, bezsilna. Nie była
bowiem człowiekiem ani też zmarłą, którą zabrała śmierć.
A potem pojawił się on. Mikael Lind z rodu Ludzi Lodu.
Stała na werandzie i zorientowała się, że ją zobaczył.
  Następnego dnia przemówiła do niego, a on od-
powiedział!
  Nic dziwnego, że była zaskoczona!
  Właśnie wtedy zdecydowała, że się nim posłuży. Był
młody, silny i wystarczająco dobrze wychowany, by
spełnić prośbę damy.
  Sama nie była w stanie przesunąć słupów podpierają-
cych strop. Nie potrafiła ani otworzyć drzwi, ani zapalić
łuczywa. Ale on mógł to zrobić za nią.
  Birgitte jej nie widziała, kiedy spotkali się na drodze
prowadzącej do domu. Nie dostrzegał jej nikt z rodziny.
A może nikt nigdy jej nie ujrzał w ciągu tych dwustu
pięćdziesięciu lat, kiedy spoczywała w małej kaplicy, a jej
duch czuwał nad posiadłością?
  Tylko Mikael. Mikael z Ludzi Lodu.
  Nic dziwnego, że zawsze tak marzł w jej obecności. Nic
dziwnego, że mogła stać na zapadającej się galerii, a ta nie
runęła pod jej ciężarem. Mikael był teraz pewien, że
pragnęła śmierci swych dalekich, dalekich krewnych.
Próba jednak się nie powiodła.
  Najwyraźniej była zadowolona z prawowitego właś-
ciciela dworu, skazanego przez grabieżeów na śmierć
z głodu i pragnienia. Mikael pomyślał o niej nieco cieplej
- mimo wszystko pozwoliła mu uratować dwa ludzkie
istnienia. Choć bliska była uśmiercenia dwojga innych
ludzi.
  Lodowaty podmuch wiatru przelatujący przez dom...
Ogień, który zaezął się rozprzestrzeniać. To była jej
sprawka, dałby za to głowę, choć nie potrafił sobie
wyobrazić, co mogłoby stać się dalej. Na pewno nie
chciała podpalić ukochanego dworu. Nie, to raczej był
przypadek.
  Skłębione myśli pchały go z impetem wprost w otchłań
rozpaczy, która przerastała jego możliwości pojmowania.
Świat wokół niego wirował; czuł, jakby pod wpływem
niepojętyeh wydarzeń tej nocy postradał zmysły.
  Kiedy dotarł do znienawidzonego obozu, ukrył szcze-
niaka pod kurtką. Wartownik wołaniem pytał o hasło,
przytomnie podał odzew.
  Na warcie stał prosty żołnierz, nie śmiał więc nic
powiedzieć Mikaelowi, ale wyraźnie było widać, co myśli
o oficerze, który wraca do domu o wschodzie słońca,
blady jakby przed chwilą ujrzał śmierć i drżący z zimna.
  Mikael wszedł na teren obozu, gdzie wszyscy właśnie
wstawali. Odpowiedział na powitania niezrozumiałym
mamrotaniem i rzucił się na łóżko. Jako oftcerowi
przydzielono mu jedno z niewielu łóżek, które były
w okupowanym domu, prości żołnierze spali pokotem na
podłodze w śmierdzących potem rzędach.
  Co się z tobą dzieje? - dziwił się jego najbliższy
towarzysz, podporucznik, który kwaterował w tej samej
izbie.
  Nie wiem - odparł Mikael. Zdumiony popatrzył na
swe drżące dłonie.
  Gdzie byłeś przez całą noc? I co, u diabła, tam masz?
Psa?
  Mikael mocniej przycisnął do siebie szezeniaka.
  On jest mój. Ma tylko mnie. Nie zabierajcie mi go!
  - Wygląda rozpaczliwie. Czy warto trzymać tak nędzne
stworzenie?
  On jest mój! Mój! - gorączkował się Mikael. - To
życie! Rozumiesz? Życie, o które można się troszczyć
w tym piekielnym świecie...
  Jego towarzysz szybkim krokiem opuścił izbę. Mikael
nie podnosił się z łóżka, ciągle drżał na całym ciele.
Głaskał pieska gwałtownie, nie kontrolując własnych
ruchów.
  Podporucznik wkrótce powrócił wraz z komendantem
i felczerem.
  - Co tu się znowu wyprawia? - zapytał major. - Co się
z tobą dzieje?
  Mikael nie był w stanie odpowiedzieć. Szczękał zęba-
mi, a wyraz oczu świadezył o tym, że jest gotów na
wszystko, byle tylko obronić szczeniaka. Nikt nie może
mu go zabrać!
  - Musisz wziąć się w garść - nakazał major. - Otrzyma-
liśmy właśnie wiadomość, że oddziały carskie stoją nad
Pejpusem. Już dzisiaj musimy zwijać obóz i natychmiast
pędzić do Polski, by ostrzec króla Karola Gustawa.
Weźmiemy udział w wyprawie do Polski.
  W głowie Mikaela dudniło i huczało, piersi dławił mu
krzyk. Wyprawa. Znów kilka miesięcy, a może lat życia,
które od początku sprawiało mu niewypowiedziane cier-
pienie. Chcę opuścić tę wioskę, muszę stąd odejść!
Przecież właśnie niedługo stąd odejdę. Ale na wojnę? Do
błota, brudu, chorób, sprośnych dowcipów, do ludzi,
którzy nic mnie nie obchodzą? I znów same rozkazy.
Słuchać rozkazów, wydawać rozkazy... Nie mam dokąd
pójść, nigdzie nie mogę być sobą. Nie wiem, co zrobić ze
swoim życiem. Czy słuchać opiekuna? Jestem człowie-
kiem bez wartości, nieudanym, pozbawionym wszelkich
idei, nie na swoim miejscu... Życie bez sensu... Rozmowa
z duchami... Birgitte... Niepowodzenie... Wojna, wojna...
  - Nieee!
  Usłyszał swój własny rozdzierający krzyk. Krzyczał
i krzyczał, aż zabolały go płuca. Walczył, jakby pragnął
wydobyć się ze studni wbrew istotom, które chciały
zatrzymać go na jej dnie. Było ich całe mrowie, też wołały
i wrzeszezały, ale jego krzyk był silniejszy. Gdzieś skomlał
przerażony szczeniak. Mikael miał spętane nogi, ręce
związane na plecach, czuł, że łzy płyną mu po policzkach.
Wstydził się, ale nie potraflł ich powstrzymać.
  Nie zabierajcie mi psa! zawył. Nie zabierajcie mi
psa! On mnie potrzebuje! On mnie potrzebuje!
  Powoli wszystko wokół niego ucichło.
  Przy jego łóżku siedział felczer, twardy, zaprawiony
w bojach mężczyzna, który nigdy, nie patrzył przez palce
na żołnierzy wymigujących się od służby. Teraz jednak
widział wyraźnie, że sprawa jest poważna.
  I jak, Mikaelu? Czy możesz już porozmawiać
spokojnie? Co się z tobą dzieje?
  Mikaelowi nie udało się wydobyć z siebie normalnego
głosu, szepnął tylko:
  - Cztery lata. Od czterech lat żyję życiem, które
znienawidziłem od pierwszej chwili. Nie mam już więcej
sił.
  Felczer nie komentował, rzeczowo ponowił pytanie:
  - Co było przyczyną załamania?
  - Gdzie jest mój pies?
  - Nabrudził na podłogę, więc go stąd wyrzucono.
  Mikael poczuł, że atak histerii w każdej chwili może się
powtórzyć. A jeżeli oni... Usiłował się podnieść.
  Przyprowadźcie go tutaj! Natychmiast!
  Paniczny strach Mikaela przekonał felczera, który
wstał z ciężkim westchnieniem i widoczną troską na
surowej twarzy.
  Wszedł jeden z żołnierzy, niosąc żałosne stworzonko.
Mikael poprosił, by położono pieska w nogach łóżka.
  - Teraz opowiadaj.
  Mikael poczuł, że szczeniak przycisnął się do jego kolan,
ufnie, w poczuciu bezpieczeństwa. To ukoiło jego nerwy.
  - Coś się wydarzyło... - zaczął mówić z wahaniem.
- We dworze. Coś tak nierealnego, nieprawdopodob-
nego, że nie mogę tego opowiedzieć bez narażania się na
kpiny. Ale tam mieszkają ludzie. Musimy tam pójść i zająć
się przestępcami, którzy usiłowali zgładzić właściciela
i odebrać mu dwór. Obiecałem.
  Felezer nie byl pewien, czy chłopak mówi prawdę.
  - Ale my opuszezamy już wioskę. Czy nie sądzisz, że
mogą sobie poradzić z tym sami?
  - Chyba tak - odparł Mikael po chwili namysłu. Był tak
zmęczony i oszołomiony, że nie mógł mówić wyraźnie.
  Ale trzeba ich o tym powiadomić. Obiecałem...
  - W porządku, wyślemy kilku ludzi do wioski z infor-
macją, że nadchodzą Rosjanie.
  Uczyńcie tak! Natychmiast!
  Felczer wyszedł, ale za chwilę był z powrotem.
  - Wydałem już rozkaz - uspokoił chorego. Ale co my
z tobą zrobimy, chłopcze? Nie jesteś w odpowiedniej
formie, by jechać konno wiele mil.
  Mikaela ze strachu ogarnęła Fala mdłości. Ma zostać tu
sam? W tej wiosce pod rozkrzyczanym niebem? Z kimś,
kto przez cały czas go prześladuje? Z Birgitte, która
napełniała go niesmakiem i poczuciem wstydu? Zostać tu
na zawsze, w tym przeklętym miejscu, i to on, który jako
jeden jedyny wie, dlaczego jest przeklęte?.
  - Mogę jechać - powiedział ochryple. - Nie zostawiaj-
cie mnie w tym piekle. Mogę jechać z wami. Jestem już
spokojny.
  Felezer popatrzył na niego z powątpiewaniem.
  - Tak, ośmielę się twierdzić, że w twoim wypadku
cztery lata to za dużo. Bywają najemni żołnierze, którzy
nie widzieli swego domu od dwudziestu lat, ale oni są
ulepieni z innej gliny. Ty z pewnością nie jesteś urodzo-
nym żołnierzem, o, nie! Jesteś kimś innym, Bóg jeden wie,
kim. Nie sądzę, aby armia miała z ciebie jeszeze jakiś
pożytek. Postaramy się, byś wrócił do domu.
  Nie będzie więc wyprawy do Polski?
  - Nie dla ciebie.
  Mikael opadł na łóżko.
  - Dzięki ci, dobry Boże!
  - Aha, a więc zostałem Bogiem! gorzku uśmiechnął
się felczer. Na ogół żołnierze inaczej mnie nazywają,
kiedy ich kraję.
  Wezwał kilku mężczyzn.
  Rozwiążcie go teraz. Kryzys minął.


  Dzień za dniem podążali na zachcid. Mikael wyszukał
koszyk dla szczeniaka, aby pies wraz z nim mógł siedzieć
na koniu. Cały swój czas poświęcał stworzonku, zupełnie
odizolowany od otoczenia. Towarzysze zostawili go
w spokoju. Czasem tylko między sobą mówili, że Mikael
zdziwaczał z powodu tego psa. Byli jednak w błędzie,
bowiem to właśnie pies ocalił go od przekroczenia granicy
normalności.
  Felczer dał mu leki dla szczeniaka i powoli stan pieska
zaczął się poprawiać. Ucho przestało go boleć, rany się
zagoiły, a w ślepkach pojawiła się znów ochota do życia.
Przypuszczali, że wyrośnie z niego wielki pies. Świadczyły
o tym duże, ciężkie łapy. Uważali też, że będzie piękny.
Mikael nazwał go Troll, nie podobało mu się poprzednie
imię nadane przez Birgitte.
  Nie miał teraz żadnyeh obowiązków, skończyło się
jego żołnierskie życie. Stosunki z kolegami powinny były
stać się mniej napięte, ale nie pozwalał mu na to mur jakby,
zamroczenia, który otoczył jego myśli i zmysły. Wolność
kusiła obietnicami, czasami nawet śmiał się niepewnie
z żartów kolegów, ale był jakby nieobecny duchem.
  Przeżycia nocy spędzonej we dworze głęboko wryły się
w jego świadomość. W zakamarkach duszy stale czaił się
lęk. Mikael wiedział, że nigdzie nie ma takiego miejsca,
gdzie zazna spokoju, nigdzie na całym świecie.
  Jego życie jawiło mu się jak sen, w którym wszystko
rozgrywa się w zwolnionym tempie. Zawsze czuł, że
naprawdę żyje tylko przez krótkie szybko mijające
chwile. Spotkanie z Taneredem Paladinem. Życzliwość
i troska Marki Christiany. Szczeniak. Przyspieszone bicie
serca w obecności Birgitte.
  O niej jednak nie chciał już myśleć. Kiedy pojawiała się
we wspomnieniach, ogarniał go niesmak. Nie poruszył go
mocno udział dziewczyny w spisku przeciw prawowitemu
właścicielowi dworu ani też fakt, że zimno, z wyrachowa-
niem uwodziła jego, Mikaela, doskonale zdając sobie
sprawę, jak bardzo jest samotny i spragniony towarzystwa
kobiet. Nie, najbardziej wstrząsnął nim brutalny kopniak
wymierzony szczeniakowi. To ten gest zabił wszystkie
uczucia, jakie dla niej żywił.
  I jeszeze ta świadomość, że nie potrafił ustrzec swego
rycerskiego honoru, że on, związany z kimś innym, mógł
pożądać kobiety w sposób tak niski i zwierzęcy, jak
prości, gruboskórni żołnierze.
  Szczeniak był dla niego wszystkim. Choć nie do końca
zdawał sobie z tego sprawę, pies zastępował to, co do tej
pory zaniedbał bądź też nigdy nie miał możliwości okazać:
czułość i troskę o inną żywą istotę. Ale jak można
okazywać takie uczucia, kiedy jest się wysłanym na wojnę,
by zabijać i okaleczać? Mikael był miłym, wzorowo
wychowanym chłopcem, który zawsze miał na względzie
dobro innych. Ciągle pozostawał w dość kłopotliwej
sytuacji: żył dzięki miłosiernemu sercu obcych. Najpierw,
kiedy umarli rodzice, zajęła się nim Juliana. Później
ulitował się nad nim Johan Baner, choć właściwie nie miał
ku temu żadnego powodu, a jeszeze później Anna, siostra
Johana, małżonka admirała Oxenstierny. Potem kolej
przyszła na Markę Christianę, przybraną siostrę, i jej męża.
A Mikael przez cały czas starał się być powolny ich
życzeniom i okazywać należytą wdzięczność. Będąc mi-
łym i dobrze ułożonym młodzieńcem, częściej miał na
uwadze dobro opiekunów niż swoje własne.
  Ale myślenie o dobru innych nie wystarezało. Nic
więcej nie miał do oftarowania Anette, żonie, o którą nie
prosił. Wydawało mu się, że obdarzy Birgitte czystą, nie
splamioną miłością. Dla niej był gotów na wszystko. Ale
to było złudzenie. Kompletne fiasko!
  Pies natomiast miał tylko jego. Odpowiadał na trosk-
liwość Mikaela gorącym, szczerym oddaniem, które tak
bardzo go wzruszało. Na przykład kiedy pies wtykał nos
w zagłębienie jego szyi i sapał z zadowolenia albo gdy
z pokorą lizał jego dłoń i starał się wypełniać polecenia,
zanim jeszeze Mikael zdążył wypowiedzieć je na głos.
Bardzo pokochał Trolla.
  W głębi duszy jednak Mikael zdawał sobie sprawę, że
pies jest tylko namiastką; zastępuje mu syna spłodzonego
bez miłości, którego nigdy nie widział i wobec którego nie
czuł nic oprócz wyrzutów sumienia. Nigdy nie kochał
matki tego dziecka. Jak więc mógł uważać dziecko za
swoje?
  Felczer zauważył, że z Mikaelem Lindem z Ludzi Lodu
nadal nie wszystko jest jak należy. Wybuch pozwolił
rozładować silne napięcie psychiczne, ale chłopakowi
ciągle coś dolegało. Napięcie z całą pewnością spowodo-
wane zostało niechęcią, jaką odczuwał do zawodu żoł-
nierza, w który został wciągnięty zbyt wcześnie i naj-
widoczniej wbrew swej woli. Ale było coś jeszcze.
  Żaden z nich nie domyślał się, co to mogło być,
a najmniej sam Mikael. Nie zdawał sobie sprawy, że jego
udręka ma kilka powodów.
  Pierwszy z nich miał ujawnić się wkrótce, drugi także.
Trzeci natomiast, ostatni, tkwił głębiej. Jak złośliwa
choroba trawił go od wewnątrz. Rozpoczął swój żywot
w postaci maleńkiej czarnej plamki gdzieś w nieznanej
głębi jego duszy i powoli rozlewał się coraz szerzej,
ogarniając wszystkie jego zmysły.
  Na razie był tak mało znaczący, że Mikael nie zdawał
sobie sprawy z jego istnienia.
  Mikael rozstał się z oddziałem w pobliżu Królewca.
Jego towarzysze zmierzali dalej na południe, gdyż Karol
Gustaw i jego wojska po zajęciu Warszawy skierowali się
do Krakowa. Splądrowali i ograbili miasto z bezcennych
skarbów zgromadzonych w kościołach i zamkach.
  Właściwie jednak Rosjanie nie stanowili zagrożenia dla
Szwedów. Jeszeze nie. Polska natomiast poczęła gotować
się do odparcia wroga, a kraj ten posiadał wielkie
możliwości, jeśli chodziło o armię. Do Polski należała cała
Ukraina i stamtąd właśnie na wezwanie polskich szlach-
ciców przybyły zastępy Kozaków i Tatarów. Karol
X Gustaw musiał spojrzeć prawdzie w oczy i przyznać, że
podbój tego kraju będzie trudniejszy, niż sądził na
początku.
  Nic a nic nie obchodziło to Mikaela. Żył jakby za
murem, odgradzającym go od reszty świata. Nie wiedział
nawet, że jego przybrany ojciec Gabriel Oxenstierna
przebywał obecnie w południowej Polsce i że była z nim
także Marka Christiana. Mikael interesował się jedynie
swoim psiakiem.
  Z piekącymi oczami, jak gdyby był śmiertelnie zmęczo-
ny, dotarł do Królewca, gdzie cumował już statek mający
przewieźć szwedzkich żołnierzy do ojczyzny. Oczekiwa-
no jeszeze wielu.
  Po długich targach udało się wreszcie zabrać psa na
pokład. Kosztowało to Mikaela najlepszą koszulę i całe
uzbrojenie. W dwa tygodnie później z niewysłowioną
ulgą patrzył, jak statek podnosi kotwicę i opuszcza Polskę.
  Dla niego skończyła się wojaczka, taką miał przynaj-
mniej nadzieję.
  Nadeszła już wiosna i stopiła lody na brzegach Bałtyku.


  Przeprawa przez morze wymagała czasu. Powietrze
stawało się coraz cieplejsze. Po drodze napotkali statek,
zmierzający w przeciwną stronę. Mikael nie wiedział, że
wiezie on tragiczną wiadomość dla Marki Christiany i jej
męża. Ich dwaj młodsi synowie zmarli na odrę. Zostali
ochowani w kościele Riddarholm a w kościele Fasterna
koło Morby umieszczono ich herby. Teraz został Oxen-
stiernom tylko najstarszy syn.
  Kiedy Marka Christiana otrzymała tę wstrząsającą
wiadomość, było już za późno na powrót do domu. Znów
spodziewała się dziecka i Gabriel Oxenstierna zadbał o to,
by szczęśliwie dotarła do krewnych w Prusach. Tam
spędziła okres oczekiwania na rozwiązanie, pogrążona
w bezdennym żalu, zrozpaczona, że nie ma sił, by jechać
do swego jedynego syna. Przerażona, że i jego może
stracie, zanim zdoła powrócić do domu.
  Mikael nic nie wiedział o tragedii Marki Christiany,
kiedy wreszcie wczesnym latem dotarł do domu Anette
w pobliżu zamku Morby. Z bijącym sercem szedł ścieżką
przez ogród. Szedł niespiesznym krokiem, z narastającą
w duszy niechęcią.
  Szczeniak, który znacznie podrósł, biegł przed nim
węsząc dokoła, ale zerkał wciąż na Mikaela, ukochanego
pana, by nie stracić go z oczu. Już od kilku miesięcy byli
razem na dobre i na złe. Wspólnie stawiali czoło złośliwoś-
ciom i kpinom na statku, razem przemierzali Szwecję,
konno lub piechotą. Czasami było im głodno i chłodno,
ale Mikael zawsze równo dzielił się z psem wszystkim co
miał.
  Dom, dawny domek myśliwski, był piękny, bo prze-
cież niczego innego nie można było się spodziewać po
podarunku od Marki Christiany. Ktoś z arystokracji być
może oceniłby, że jest mały, jednakże większość ludzi
uważała go za godny książąt.
  To nie jest mój dom, myślał. Nie znam go. Nie znam
też kobiety ani dziecka, którzy tam mieszkają. Oni mnie tu
nie chcą. Nie jestem mile widziany.
  Z westehnieniem rezygnacji wszedł po sehodach i za-
pukał. Wpuściła go zaskoczona służąca i zaraz uderzyła
w krzyk, kiedy go poznała.
  Przybiegła Anette. Wpatrywała się w Mikaela niepew-
nie. Pojawił się tak nieoczekiwanie, że dziękowała Bogu,
iż wizyta francuskiego wicehrabiego szezęśliwie wypadła
poprzedniego dnia. Co prawda nigdy między nimi nic nie
zaszło, ale mogło dojść do nieporozumienia...
  Nie pamiętała, że jej mąż jest taki wysoki, taki
przystojny! Mikael nosił teraz wypielęgnowaną brodę,
z którą było mu wyjątkowo do twarzy. Był silniejszy
i bardziej pewny siebie, ale wyraz jego oczu przeraził ją.
Tkwiła w nich paląca udręka, kryjąca nie zagojone rany
spowodowane nieznanymi wydarzeniami. Oczy były takie
nieobecne.
  Ubranie miał zniszczone, chustę na szyi nie tak białą jak
być powinna, skórzane buty popękane, a na sfatygowanej
krótkiej pelerynie osiadła gruba warstwa kurzu. Ale nikt
nigdy nie wyglądał bardziej męsko niż ten obcy, przepeł-
niony smutkiem mężezyzna, który wtargnął do jej domu
i w jej życie. Zadrżała ze strachu.
  - Witaj w domu - uśmiechnęła się wymuszenie.
  - Witaj.
  Głos miał teraz także jakiś inny, niższy.
  - Wejdź do salonu!
  Szła przed nim, nie bardzo wiedząc, co ma mówić.
  - Wuj Gabriel podarował mi... nam ten dom - powie-
działa zakłopotana.
  Przyglądał się swojej żonie i nie był w stanie wykrzesać
z siebie żadnych uczuć wobec tej wyrafinowanej osóbki
o ciężkich powiekach nad głęboko osadzonymi oczyma.
Chyba nie miała już tak wąskiej talii jak kiedyś, ale była
zadbana i elegancka. Ogarniała go coraz większa rozpacz.
  Czy wciąż, bezustannie, muszę być skazany na samo-
tność tu, na ziemi? przemknęło mu przez głowę.
  Była to właśnie jedna z udręk Mikaela, która objawiła
mu się teraz w pełni swej dotkliwości. Jego samotność nie
miała granic, był obcą istotą wśrcid ludzi.
  A zwłaszcza tu, we własnym domu.
  Aby ukryć zakłopotanie, Anette pochyliła się i zaczęła
głaskać psa. Najwyraźniej żywiła prawdziwą miłość do
zwierząt. Musiał policzyć jej to na plus. Przez chwilę
chaotycznie rozmawiali o małym Trollu. Mikael opowia-
dał o samotności szczeniaka, o tym, jak ciągnął go ze sobą
całą drogę przez Inflanty i Polskę, a potem przez Bałtyk
i pół Szwecji.
  - Naprawdę ktoś go kopał? - zapytała wstrząśnięta.
  - Tak. Czy on może tu zostać?
  - Ależ oczywiście! Nie musisz o to pytać, przecież to
twój dom!
  Wcale nie czuł, że tak jest w istocie.
  Wyprostowała się, do tej pory pochylała się nad
Trollem. Na jej twarzy pojawił się uśmiech wywołany
rozmową z psem i o psie.
  - Czy wojna się skończyła? - dziwiła się.
  - Nie, ale mnie odesłano do domu.
  Uśmiech zbladł.
  - Chyba nie jesteś chory?
  - Nie cieleśnie.
  Anette przebiegł dreszez. Chory na umyśle? Nie
sprawiał takiego wrażenia.
  Mikael pojął jej obawy.
  - Za długo byłem w wojsku i... załamałem się.
Najlepiej będzie, jeśli powiem ci całą prawdę.
  Skinęła głową.
  - Wyglądasz na zmęczonego.
  - Tak. Bardzo potrzebny mi wypoczynek.
  - Tutaj odpoczniesz.
  Dostrzegł jej zmieszanie. Jakże mogła mu dać schronie-
nie, obcemu, choremu człowiekowi w tym małym domku?
  Nagle odwróciła się ku niemu gwałtownie.
  Ale przecież nie widziałeś... Dominiku! zawołała
w kierunku schodów. Zejdź na dół!
  Zwrócił uwagę na łagodny, pełen miłości ton jej głosu,
w którym jednak wychwycił także nutę lęku. Skąd się
wziął niepokój? Czego mogła się bać?
  Drobne kroki rozległy się na górze i ich stukot
dochodził już ze stopni.
  Nieduży, czteroletni chłopczyk przystanął w połowie
drogi i z uwagą obserwował obcego przybysza.
  - To twój... ojciec, Dominiku - powiedziała Anette.
Z trudem przeszło jej przez gardło słowo "ojciec".
  Wtedy Mikael zrozumiał, dlaczego w jej głosie brzmiała
obawa. Kochała to dziecko. Teraz bała się, że może je stracić.
  Jak zresztą można było nie kochać tego dziecka?
Łagodny, pytający uśmiech, z którym spojrzał na Mikaela.
Ciemne, kręcone włosy o lekkim połysku miedzi. Delikat-
ne rysy, ubranko z drogiego aksamitu ze złotym haftem...
  Mikael nieświadomie zmarszezył czoło. Oczy...?
  Nigdy nie widział podobnych. Błyszezały żółto niby
bursztyn.
  Uśmiech na buzi chłopca zaczynał stawać się niepewny,
jakby nic nie rozumiejący. Mikael opamiętał się.
  - Witaj, Dominiku! - powiedział wzruszony nieswoim
głosem. - Twoja matka pisała mi o tobie. Bardzo
cieszyłem się na spotkanie z tobą.
  Chłopiec zszedł ze schodów. Okazując dobre wy-
chowanie wyciągnął rękę i ukłonił się głęboko.
  Dzień dobry, ojcze!
  Mikael poczuł ukłucie w sercu. Dziecko, do którego
nigdy nic nie czuł, nagle ożyło. Stało przed nim. Ciągle
jeszcze obce, ale istniało naprawdę, można było dotknąć je
ręką. Od tego miimentu Mikael zawsze będzie mógł
przywołać w pamięci obraz syna. Nie pozostanie już tylko
pustym słowem, wyrzutem sumienia.
  Teraz Mikael zadawał sobie pytanie, czy sprawdzi się
jako ojciec. I musi spowodować, by mała Anette nie
czuła się zazdrosna i nie bała się, że on odbierze jej
miłość syna.
  Ale jak mógłby to zrobić? Przecież ona ma nad nim
cztery lata przewagi.
  - Ja... przywiozłem szczeniaka - powiedział Mikael
onieśmielony. - Jest bardzo miły, czy chcesz się z nim
przywitać?
  I znów dzięki pieskowi lody zostały przełamane.
Anette wybiegła do kuchni wydać polecenia, aby przygo-
towano specjalny posiłek dla męża.
  Była oszołomiona i wstrząśnięta. Przede wszystkim
własnymi myślami. Teraz bowiem przyznała sama przed
sobą, że w głębi duszy pragnęła, by Mikael pozostał gdzieś
daleko, a czasami nawet wyglądała wiadomości, że zginął.
Wtedy byłaby wolna i mogłaby poślubić kogoś, kogo
najpierw by pokochała. A najchętniej zostałaby sama,
tylko z ukochanym synem. Nie był jej potrzebny do
szczęścia żaden mężczyzna!
  Kiedy zdała sobie sprawę, że tego właśnie pragnęła
w głębi serca, była tak wzburzona sama sobą, że aż musiała
przysiąść w przedpokoju. Siedziała oparta o ścianę,
czekając, aż miną zawroty głowy.
  Mikael niczym nie zasłużył sobie na podobne myśli.
Zawsze pisał przyjazne listy. Nieosobiste, trochę chaoty-
czne, ale bardzo ciepłe.
  Nie, ja nie jestem taka! Nie pragnę niczyjej śmierci!
  Ale nie znam przecież tego człowieka, broniła się zaraz.
Spędziliśmy razem tylko jedną noc prawie pięć lat temu.
Oboje byliśmy jeszcze dziećmi, przerażonymi faktem, że
nas tak błyskawicznie skojarzono i ze sobą związano.
Czego właściwie żąda się ode mnie?
  Opanowała się i poszła do kuchni. Poleciła, by przygo-
tuwano solidny posiłek, albowiem pan domu wrócił
z wojny. Starała się odwzajemniać uśmiechy życzących im
szczęścia służących.
  Przed wejściem do salonu musiała stanąć przed drzwia-
mi i kilkakrotnie głęboko odetchnąć. Wygładziła suknię,
rozprostowała wyimaginowane zagięcia i poprawiła wło-
sy.
  Wiedziała, że nie jest szczególnie ładna. Jej zaletami
były dobre wychowanie i delikatność, sylwetka o subtel-
nych kształtach i wielkie, ciemne oczy.
  Otworzyła drzwi i weszła z uśmiechem przylepionym
do ust.
  Uśmiech ten zgasł na dźwięk słów, które Dominik
akurat kierował do Mikaela. Obaj klęczeli przy psiaku, nie
posiadającym się z radości.
  - Jesteś dużo większy i brudniejszy niż wujek Henri,
ojcze.
  Mon Dieu, pomyślała Anette. Nie wolno mu wspomi-
nać Henri'ego! Nie teraz!
  Widzę, ze zdążyliście się już poznać - powiedziała
szybko. - Zaraz podadzą do stołu... czy zechcesz umyć się
i przebrać, Mi... Mikaelu?
  Och, jak dziwnie zwracać się do niego po imieniu! I ta
szwedzka wymowa, taka trudna, z akcentem na pierwszą
sylabę i równie silnie zaakcentowanymi pozostałymi
dwiema. Miała ochotę powiedziać z francuska "Mikel",
a jeszcze bardziej po prostu "Michel".
  Mikael wstał; przytłaczał ją swoim wzrostem i siłą.
Anette trudno było się skupić wobec emanującej z niego
męskości.
  - Dominiku, ty także idź się umyj po zabawie z psem.
  Chłopiec natychmiast posłuchał.
  - Nie mam innego ubrania, Anette - powiedział
Mikael cicho.
  Och! Tak, a więc... nie, nie wiem. Tu także nic nie
ma. Trzeba będzie sprawić ci nowe. Na Morby mają...
  Zawstydziła się.
  Ale umyję się - wybawił ją z kłopotliwej sytuacji.
- Czy zgodzisz się, bym jadł w tym, w czym jestem?
  - Oczywiście! Naturalnie, że tak!
  I znów umknęła do kuchni, nie mówiąc mu nawet, jak
i gdzie może przygotować się do posiłku.
  Dominik pomógł mu znaleźć wszystko, co trzeba, więc
wkrótce zasiedli do stołu. Żadne z rodziców nie powie-
działo ani słowa, choć obydwoje widzieli, że chłopiec
karmi psa pod stołem. Anette nie śmiała w obawie, że
Mikael pomyśli, iż ona chce wypędzić psa. Mikael zaś bał
się naruszyć kruchy kontakt, jaki udało mu się nawiązać
z synem.
  Łatwo można było zauważyć, że Dominik jest dob-
rym, mądrym chłopczykiem. Mikael trochę się zdener-
wował, widząc, jak Anette go rozpieszcza, ale malec
zdawał się przyjmować jej nadmierną troskliwość ze
spokojem. Pies okazał się nieocenionym łącznikiem
między całą trójką. Dominik śmiał się radośnie i szcze-
biotał za każdym razem, kiedy szczeniak brał z jego ręki
jakiś smaczny kąsek.
  Wiele jednak razy Mikael spoglądał na syna i napotykał
jego badawcze spojrzenie. Te żółte oczy! Skąd wzięła się ta
zadziwiająca barwa? I taki przeszywający wzrok! Nie, to
złe słowo. Poszukujący! Tak, właśnie poszukujący. Tylko
czego?
  Mikaelem zawładnęło nieznośne zmęczenie. Dopiero
teraz, gdy znalazł się u kresu podróży, poczuł, jak bardzo
jest wycieńczony. Ciężar psychicznych udręk przygniatał
go do ziemi.
  Trudno mu było się skoncentrować. Z wysiłkiem
odpowiadał na pytania, z trudem opanowywał ociężałość
ruchów. Dłonie wolno poruszały się nad stołem, ramiona
były jak z ołowiu.
  Ojciec jest zmęczony - powiedział Dominik.
  Anette urwała długą, wymuszoną opowieść o odrze
i tragedii, jaka spotkała malców Marki Christiany, i o tym,
jak bardzo ona bała się o Dominika.
  - Ale wydaje się, że on jest silny. Naturalnie przeszedł
odrę, ale... Co powiedziałeś, Dominiku? Och, przepra-
szam, że też ja nic nie widzę! Ale, mój drogi Mikaelu,
gdzie ty będziesz spał?
  - Ojciec może spać w moim pokoju - powiedział
Dominik. - A ja przeniosę się do mamy.
  Anette odetchnęła z ulgą.
  - Tak, oczywiście, tak będzie najlepiej. Łóżko Domini-
ka jest dość duże.
  - Czy można zasłonić tam okna? - wydusił z siebie
Mikael.
  - Tak, chyba tak - odparła ze zdziwieniem.
  - I sypialnia jest na górze?
  - Oczywiście!
  - To dobrze!
  Zadzwoniła na służącą, która zaraz pobiegła przygoto-
wać pokoje. Mikael był teraz tak zmęczony, że zaczął się
bać.
  - Pies - powiedział tylko.
  - Zajmiemy się nim - uspokoiła go Anette. - Nie lękaj
się o niego. Będzie u nas traktowany jak królewicz.
  Polubił ją za tę szczerą troskę o zwierzę. W przeciwień-
stwie do udawanych, sztucznych zachwytów Birgitte
zachowanie Anette było naturalne.
  - Dziękuję - powiedział z wysiłkiem.
  Weszła służąca, oznajmiając, że wszystko już gotowe.
  - Obawiam się, że zachowuję się niestosownie...
- zaczął Mikael.
  - Nie myśl o tym - szybko powiedziała Anette.
- Najważniejsze, żebyś wypoczął. Chciałabym... - chrząk-
nęła i jeszcze raz spróbowała dokończyć zdanie - chciała-
bym, by było ci tu dobrze.
  Na jego umęczonej twarzy, z wolna zaczął pojawiać się
uśmiech.
  Dziękuję. Jestem pewny, że tak będzie. I... dziękuję,
że tak wspaniale zajęłaś się wychowaniem Dominika.
  Chciał piiwiedzieć: "naszego syna", ale te słowa nie
przeszły mu przez usta. Nawiązywałyby do intymności,
ktora nie istniała. Nie zauważył, że pochwała sprawiła jej
Przyjemność.
  Pięć minut później już spał. Nie zdążył się wykąpać.
"Kocie" mycie wydało mu się grubym nieporozumie-
niem, unaocznił to sobie, kiedy wślizgnął się pod śnież-
nobiałe prześcieradła. I te włosy...! Na czystej poduszce!
  No cóż, nic nie mógł na to poradzić. Taka była ostatnia
rozgrzeszająca go myśl, zanim zapadł w głęboki sen.






        ROZDZIAŁ VII


  Mikael obudził się czując, że pies liże go po twarzy.
  Przy drzwiach stał nieduży chłopczyk. Gdzieś go już
widziałem?
  Och, ależ tak! To Dominik!
  Syn!
  Cóż to za dziwne słowo!
  - Czy długo spałem? - zapytał schrypniętym głosem.
  Chłopczyk natychmiast znalazł się przy łóżku.
  - Dzień i noc, i jeszeze jeden dzień. Teraz jest wieczór.
  - Wielkie nieba!
  - Matka była niespokojna, ponieważ spałeś tak długo,
ojeze. Czy mam ją zawołać?
  Nie, powiedz, że zaraz zejdę.
  Dominik kiwnął głową.
  - Chodź, Troll, chodź! Ojciec zaraz przyjdzie!
  Pies z rozterką w oczach spojrzał na Mikaela i pobiegł
za chłopczykiem. Mikael słyszał, z jakim impetem zbiegają
po schodach.
  O dziwo, nie czuł rozczarowania, że pies tak szybko
zmienił przyjaciela. Wprost przeciwnie, sprawiło mu to
radość. Był dumny, że potrafił ucieszyć swojego syna.
  Wieczorem miał zamiar posiedzieć trochę dłużej i po-
gawędzić z żoną, ale znów górę wzięło zmęczenie i wcześ-
nie się położył.
  Przez kilka najbliższych dni więcej spał, niż był na
nogach. Nie miał siły długo siedzieć, nieustannie ciągnęło
go do łóżka. To było przykre, ale nie potrafił temu zaradzić.
  - Uznaję za komplement fakt, że odpoczywasz wśród
nas, ale może chciałbyś, żebym sprowadziła lekarza?
- nieśmiało zaproponowała pewnego dnia Anette podczas
posiłku.
  - Nie, sądzę, że nie. Sam widzę, że powoli, powoli
dochodzę do siebie. I jestem pewien, że mojemu ciału nic
nie dolega. To po prostu zmęczenie.
  Pokiwała głową i nic na to nie powiedziała. To prawda,
z każdym dniem wyglądał lepiej, ale w jego oczach było
coś, co się jej nie podobało, czego nie mogła zrozumieć.
Jakby cień, jakaś ciemniejsza plamka gdzieś w głębi
spojrzenia? Nie, nie potrafiła tego określić.
  Mikael czuł, że jest obserwowany. Gdy zerkał na
Dominika, napotykał jego wzrok. Chłopiec od razu
spuszczał głowę, lecz Mikael zdążył zauważyć nieśmiały,
ale szczęśliwy uśmiech na twarzy syna.
  On mnie lubi, pomyślał zdziwiony. Mój syn mnie lubi!
  A przecież nie uczyniłem niczego, czym mógłbym
zasłużyć na jego miłość.
  Wzruszyło go to bardziej, niż był w stanie zrozumieć.
  Kilka dni później poczuł się na tyle silny, że spróbował
wyjść do ogrodu. Troll plątał się pod nogami całej
dziwnej rodziny, a Anette rozprawiała o roślinach, z któ-
rymi sobie nie radziła.
  Mógłbym się za to zabrać - stwierdził Mikael. - Już
tyle czasu przeleżałem bezczynnie i tęsknię za jakimś
zajęciem.
  - To brzmi optymistycznie, jakbyś rzeczywiście wracał
do zdrowia - uśmiechnęła słę. - Ale na wszelki wypadek
poczekaj jeszcze w spokoju przez kilka dni.
  Obiecał jej, bo krotki spacer wokół domu to wszystko,
do czego był zdolny tego dnia. Wycieńczony musiał
wrócić do łóżka.
  Obudził się o zmierzchu. Z dołu, z salonu dobiegały
jakieś głosy, ale postanowił nie wstawać.
  Przebywał w domu już niemal od dwóch tygodni
i przez cały ten czas był tylko ciężarem. Nie zbliżył się
także szczególnie do swej rodziny. Nadal otaczał go mur,
oddzielający od wszelkiej ludzkiej wspólnoty.
  Muszę znaleźć jakieś wyjście z tej izolacji, myślał. Ale
jakie? Tak, wiem już, jak to zrobić, istnieje jedna jedyna
droga.
  Zdecydowanie poderwał się z łóżka i zszedł na dół do
salonu.
  Mieli gościa. Kiedy Mikael wchodził, jakiś mężczyzna
akurat się żegnał.
  Anette przedstawiła go z wyraźnym zakłopotaniem.
  - Henri właśnie wyjeżdża do Francji i zostanie
tam przez jakiś czas - wyjaśniła, trochę jakby za-
smucona.
  A więc to jest Henri, powiedział do siebie w duchu
Mikael, patrząc na eleganckiego Francuza o delikatnych
dłoniach, które niemal zgniótł przy powitaniu. Wygląda
na sympatycznego, ale pewnie nie znajdę z nim wspólnego
języka. Dobrze, że już idzie, chyba mówi tylko po
francusku, więc i tak bym się z nim nie dogadał.
  Kiedy podekscytowana Anette wreszcie usiadła, Mika-
el powiedział:
  - Mam zamiar wyjechać, Anette. Do Norwegii.
  - Do Norwegii? - Była zaskoczona jego pomysłem,
- Nie możesz tego zrobić! Przecież jest wojna!
  - Ech, nieustannie mamy mniejszą lub większą wojnę,
  - Tak, ale teraz jest gorzej niż zazwyczaj. Henri
opowiadał, że duński król Fryderyk z niepokojem obser-
wuje sukcesy Karola Gustawa w Polsce. Wzdłuż granic
między Szwecją a Norwegią podwyższono gotowość
bojową.
  Mikael jęknął.
  - I cóż dobrego może dać ta wojna? Przemoc to upadek
rozumu. Ja nie chcę być niczyim wrogiem.
  - Ale to chyba wspaniałe, że zwycięstwa przynoszą
Szwecji chwałę.
  Mikael tylko parsknął w odpowiedzi.


  Parę tygodni później także Mikael zorientował się, że
jego syn nie jest zwyczajnym dzieckiem.
  Od kilku już dni wychodził na trochę z domu i praco-
wał w ogrodzie. Kopał, a mały Dominik i Troll pomagali
mu z entuzjazmem. Czuł, jak siły powracają do jego ciała.
  Przykucnął i usiłował wyrwać krzaczek wierzbiny,
który zabłąkał się w całkiem nieodpowiednie dla siebie
miejsce. Gdybym tylko miał szpadel, pomyślał. Ale gdzieś
się zawieruszył.
  Wtedy odezwał się Dominik:
  - Leży pod werandą. Czy mam go przynieść?
  - Nie, jest dla ciebie za ciężki. Pójdę zobaczyć...
  Zatrzymał się i ze zdziwieniem spojrzał na chłopca.
I nagle uprzytomnił sobie, że zdarzyło się to nie po raz
pierwszy. Już wielokrotnie syn podawał mu potrzebne
narzędzia w ogrodzie, a przy stole pciłmiski, zanim on
zdążył wyrazić swą myśl na głos.
  - Dominiku - wyszeptał zbielałymi wargami. Domi-
niku, czy ty wiesz, o czym ja myślę?
  Mały patrzył na niego bezradnie.
  - Nie wiem, ojcze. Nie rozumiem tego.
  Po raz pierwszy Mikael otoczył syna ramionami i mocno
Przygarnął do siebie. Westchnął przy tym głęboko.
  Synu, mój synu, co z nami będzie? Z tobą i ze mną
- szeptał. - Obydwaj posiadamy zdolności, których nie
umiemy pojąć. o Boże, dopomóż nam!
  Małe rączki mocno zacisnęły się na karku Mikaela.
  - Nie czuj się taki samotny, ojcze. Bardzo cię kochamy,
matka i ja.
  - Skąd wiesz, że dokucza mi samotność?
  - Kiedy jesteś w pobliżu, czuję w sobie jakąś wielką
pustkę.
  Mikaela ogarnął strach, ale zdołał się opanować.
  - Dziękuję ci, Dominiku, za życzliwość. Ja też cię
kocham, synku, tylko bardzo trudno mi to wyrazić.
  Trzymał teraz chłopca na wyciągnięcie ręki i spoglądał
na niego z powagą.
  - A więc mówisz, że matka też mnie kocha?
  - Tak. Ale bardzo się ciebie boi.
  - Boi? Mnie? - Mikael był zdruzgotany. - Ale
dlaczego, przecież nie powinna!
  Znów przytulił syna do siebie.
  Dominik roześmiał się.
  - Broda tak przyjemnie łaskocze. Dlaczego nosisz
brodę, ojcze?
  Mikael także się uśmiechnął i popatrzył na małego
z błyskiem w oku.
  - To przywilej każdego mężczyzny: choć raz w życiu
sprawdzić, jak wygląda z brodą. A przywilejem jego
otoczenia decydować, jak długo wolno mu ją nosić. Czy
uważasz, że powinienem ją zgolić?
  Chłopczyk przechylił głowę i zadumał się.
  - Nie, myślę, że nie. Jest ładna. A zresztą... Miło byłoby
zobaczyć...
  - A więc zgolę - uśmiechnął się Mikael.
  Trzymając się za ręce poszli w stronę domu. Anette
stała w oknie i przyglądała się tej seenie. Widziała, że
ojciec i syn nareszcie odnaleźli się naprawdę. I choć ją to
cieszyło, poczuła ukłucie w sercu.


  Mikael dobrze sobie zapamiętał słowa Dominika, że
Anette go lubi. Zaczął więc z nią częściej rozmawiać,
najpierw skruszony i przepraszający, ale z czasem coraz
bardziej naturalny. Starał się ją zrozumieć, ale byli tak
rozpaczliwie różni. Dzieliły ich głębokie przepaście, nad
którymi należało zbudować mosty. Ona była pełna kon-
wencji i religijnych obsesji; jego zawsze powstrzymywał
mur, którym otaczał się mimo woli.
  Ich pożycie małżeńskie nie istniało. Mikael nadaI sypiał
w pokoju Dominika. Dręczyła go niepewność, że być
może Anette oczekuje od niego jakiegoś gestu zbliżenia,
wyznania miłości. Jednocześnie pragnął nie naruszać jej
niezależności, przyzwyczajony zawsze liczyć się z innymi.
  Jednakże atmosfera w domu zdecydowanie się po-
prawiła. Anette zaczęła dostrzegać dobre strony obecno-
ści rosłego, silnego mężezyzny, który umie poradzić sobie
z tym wszystkim, czemu nie daje rady samotna kobieta,
żeby nie wiadomo jak się starała i jak dobrych miała
służących. A wydawało się, że Mikael całkiem już doszedł
do siebie po przeżytym załamaniu.
  Gdyby tylko nie był tak straszliwie męski, myślała
często. Wcale nie pomogło zgolenie brody, wprost
przeciwnie. Był teraz tak przystojny, pociągający, że
Anette często czuła się zatrwożona w jego obecności.
Widać jednak było wyraźnie, że nie jest do końca
swobodny w jej, jak określała go podświadomie, domu.
Poruszał się w nim jak gość, jak gdyby cały czas pytał
o pozwolenie, nawet kiedy miał usiąść w fotelu. Nigdy nie
wyglądał na zupełnie odprężonego, sprawiał wrażenie
jakby wciąż zatroskanego. Nie wiedziała jednak, czy
naprawdę chciałaby, by był inny. Nie mogła nic na to
poradzić, ale przerażał ją swoją przytłaczającą postacią.
  Dużo łatwiej jej było rozmawiać z Henrim. Mówili tym
samym językiem, mieli niewyczerpany temat: Francję
i wszystko co francuskie. Ze strony Henri'ego nie miała
się czego obawiać. On nigdy nie zachowałby się jak
samiec, był jak najdalej od tego. A Mikael miał prawo, by
demonstrować swą męskość.
  W obecności Henri'ego Anette mogła być sobą, przy
Mikaelu - nigdy!
  Przerażał ją również ów niezgłębiony smutek, kryjący
się w jego oczach. I syn, i ojciec mieli ze sobą coś
wspólnego, coś, czego ona nie potrafiła pojąć. Istniało
między nimi jakieś tajemne porozumienie, podczas gdy
ona pozostawała na zewnątrz. Anette nie miała żadnej
szansy na przekroczenie tej bariery. Zauważyła, natural-
nie, że Dominik często odpowiadał jej, zanim jeszeze
zdążyła zadać pytanie, i że jest niezwykle wyczulony jeśli
chodzi o nastroje innych ludzi, ale to poruszało jedynie jej
matczyną dumę. Uważała, że to intuicja. Nie dostrzegała,
jak bardzo niezwykły jest ten chłopiec. Tego rodzaju
sprawy były jej całkowicie obce. Przesądy!
  któregoś dnia zdobyła się na nieśmiałą uwagę:
  - Pragnęłabym, żebyś nie nazywał psa Troll, Mikaelu.
To takie... bezbożne imię. To może zaszkodzić chłopcu.
  Mikaelowi zbielały nozdrza, ale odpowiedział jej
z umiarkowanym spokojem:
  - A jak byś chciała, bym go nazwał? Święty Piotr? To
dopiero byłoby bluźnierstwo!
  Wyszedł z pokoju z westchnieniem, ubolewając nad
przepaścią, jaka ich dzieliła.
  Gdyby Mikael opowiedział Anette o swym spotkaniu
z hrabiną Magdą von Steierhorn, zmarłą dwieście pięć-
dziesiąt lat temu, rozgniewałaby się bądź poczuła urażona,
że z niej drwi.
  Jej wiara była bardzo głęboka. Nie chciała słyszeć
o żadnych przesądach. Jedyne, co było dla niej rzeczywis-
te, to aniołowie i święci, i Dziewica Maria; wszyscy ci,
którzy mogli wspomóc człowieka w potrzebie. Mikael
odnosił się do jej przekonań z szacunkiem i dlatego nie
opowiadał o swych niesamowitych przeżyciach we dwo-
rze w Inflantach. Ani też o tym, dlaczego zaciągał zasłony
na okno.
  Mikael rozumiał o wiele więcej, niż Anette przypusz-
czała. Rozumiał, jak ciężko jej było w nowej sytuacji.
Zaczęła się w nim rodzić czułość dla tej drobnej istoty,
która była jego żoną. Nie prosiła przecież, by został jej
mężem, i, doprawdy, on także wiele nie zrobił, by wyjść jej
naprzeciw!
  Pewnego dnia, a miało się już ku jesieni, stali razem
przy oknie i przypatrywali się chłopcu, bawiącemu się
z psem. Śmiali się serdecznie z małych szaleńców, hasają-
cych po ogrodzie.
  W nagłym przypływie szczęścia Anette wyrwało się:
  - W każdym razie dziękuję ci za Dominika! - Po tych
słowach zmieszanie odebrało jej mowę.
  W lot pojął tok jej myśli. Choć Mikael znaczył dla niej
tak mało, mimo wszystko musiała przyznać, że bez jego
udziału nie miałaby Dominika, chłopca, który był dla niej
wszystkim.
  - Anette - zaczął Mikael niepewnie. - Czy chcesz
mieć... więcej dzieci?
  Zadrżała tak gwałtownie, że on to poczuł.
  - Nie zastanawiałam się nad tym - odparła, ale
wiedział, że kłamie, bo przeżegnała się ukradkiem. - A ty?
  - Nie wiem. Pomyślałem tylko, że być może Domini-
kowi przydałoby się rodzeństwo, zanim różnica wieku
stanie się zbyt duża.
  - Tak, może masz rację - przyznała ulegle.
  Jej dłonie drżały. Kiedyś, wieki temu, z konieczności
dzielili łoże. Nie pamiętała już, jak im było, a zresztą on był
wtedy taki młody, teraz jest zupełnie innym człowiekiem.
Wiedziała doskonale, iż źle się dzieje, że nie mają nawet
wspólnej sypialni, ale wpadała w panikę za każdym razem,
gdy tylko o tym pomyślała. A teraz on mówił o tym
wprost.
  Czy chce się do niej przenieść? A może czyni tak ze
względu na nią?
  Śledzenie, domysły, obserwowanie najdrobniejszych
gestów, by zrozumieć pragnienia drugiej osoby strach
przed zadaniem pytania... Taki był ich dzień codzienny.
  Myśli obojga najwyraźniej się skrzyżowały, gdyż Mi-
kael rzekł:
  - Anette, jesteśmy mężem i żoną. Czy wobec tego nie
możemy porozmawiać o... - dokończył z zawstydzeniem:
- o różnych sprawach?
  Jedna ze służących wybiegła do ogrodu, by sprowadzić
rozbrykanych malców na kolację. Anette odeszła od okna
i usiadła na sofie. Mikael przycupnął obok niej.
  - Nie przywykłam do rozmawiania o... - dokończyła
z uśmiechem -... o różnych sprawach.
  Przelotny uśmiech złagodził na moment napięte rysy
jego twarzy, ale powaga zaraz powróciła.
  - Jesteśmi sobie tacy dalecy.
  - Tak. I nie umiem temu zaradzić.
  - Wiem. Co właściwie o mnie myślisz, Anette?
  - Nie znam cię.
  - A co chciałabyś wiedzieć? Mogę spróbować od-
malować ci jakiś obraz siebie. Oczywiście, jeśli jesteś
zainteresowana.
  - Naturalnie, że jestem... Nie, nie mogę pytać o coś
takiego! - wykrzyknęła nagle.
  Mikael uśmiechnął się.
  - A więc zastanawiałaś się nad czymś?
  Była tak zawstydzona, że jej oczy wypełniły się łzami.
  - Nie, to nic ważnego.
  Powiedz - prosił, kładąc rękę na jej dłoni. Poczuł, że
zadrżała, ale nie cofnął ręki.
  - To głupstwo, o którym wspomniała kiedyś jedna
z moich przyjaciółek. Już dawno temu. Dużo o tym
myślałam. Ale nie mogę z tobą rozmawiać o czymś takim!
- wybuchnęła.
  - A może powinnaś? Może wówczas doszlibyśmy do
porozumienia?
  Posłała mu spojrzenie, które wyraźnie mówiło: a co
dobrego może z tego wyniknąć? Ja wcale nie pragnę
osiągnąć porozumienia z tobą.
  Ale już w następnej chwili na jej twarzy odmalowały się
wyrzuty sumienia. Najwidoczniej uznała, że zachowuje się
jak niedobra, nielojalna żona.
  Zagryzła usta i kurczowo zaciskając palce, wydała
z siebie najpierw dźwięk przypominający łkanie, po czym
wydusiła:
  - Ta przyjaciółka twierdziła, że... że mężczyźni mają
większe potrzeby, jeśli chodzi o... o to, co dzieje się w noc
poślubną. Uznałam, że to zabrzmiało ohydnie. Ale ta myśl
nie dawała mi spokoju. Czy to prawda?
  Mikael westchnął.
  - Skąd mam wiedzieć, czy mężczyźni mają większe
potrzeby niż... No cóż, być może tak jest. Nie wiem.
  Przyglądał się jej zamyślony. Ta przyjaciółka...? Czy
nie mówiła przypadkiem o swojej matce, nie mając
śmiałości tego wyznać? Od dawna już dostrzegał, że
opinie matki miały niezwykłą władzę nad Anette.
  Zebrała się na odwagę.
  - Często zastanawiałam się... czy ty, kiedy byłeś na
froncie... Czy spotykałeś się z innymi dziewczętami?
  Mikael patrzył na nią zaskoczony.
  - No, oczywiście - odpowiedział powoli. - Ale nie
chodziłem z nimi do łóżka, jeśli to miałaś na myśli.
  Pot oblał jej czoło.
  - Nie to miałam na... Bo widzisz, tak rzadko pisałeś
listy, Mikaelu, a ja nie wiedziałam nic o tym, co robisz i jak
ci tam jest.
  Mikael odpowiedział poważnie:
  - Kiedy jest się w afekcie, nie wolno pisać listów. To
może obrócić się przeciw piszącemu. A w każdym razie
będzie się żałować tego, co zostało napisane.
  - Czy często byłeś w afekcie? - zapytała marszcząc brwi.
  - Bezustannie! W wojsku mój umysł i moje poczucie
sprawiedliwości były bez przerwy wzburzone.
  - A czy teraz jest lepiej?
  - Staram się odzyskać spokój - odparł wymijająco.
  Wydawało się, że ta odpowiedź mimo wszystko
sprawiła jej radość. Z większym niż zazwyczaj ożywie-
niem powiedziała:
  - Pisałeś takie piękne listy, Mikaelu. Szkoda, że nie
częściej. Czekałam na nie.
  Mikael wzruszył się i uradował.
  - Nie wiedziałem, że są piękne. Po prostu zapisywałem
swoje myśli.
  - To znaczy, że twoje myśli są piękne.
  Ostatnie promienie popołudniowego słońca padły na
pokryte jedwabną tapetą ściany. Mikaelem i jego żoną
zawładnął wyjątkowo intymny nastrój. Wszedł Troll
i zmęczony ułożył się u ich stóp, padając na maleńkie,
eleganckie trzewiczki Anette. Ona nie przesunęła stóp ani
o cal. Mikael wielce to sobie cenił. Z głębi domu dobiegł
ich podniesiony głos Dominika, protestującego przeciw
wieczornemu myciu.
  Mikael zaczął mówić z wahaniem:
  - Spotkałem pewną dziewczynę, która sporo dla mnie
znaczyła...
  Anette drgnęła. Zła na siebie powiedziała:
  - Kiedy nareszcie zaczynasz cokolwiek opowiadać
o sobie, ja gniewam się, że zmąciłeś ten cudowny
nastrój.
  Mikael ukrył uśmiech. Czy za fasadą irytacji nie kryła
się przypadkiem zazdrość?
  - Będę milczał - rzekł.
  - Nie, mów dalej, chcę o tym usłyszeć - powiedziała
gwałtownie.
  Tak, to była zazdrość, bez wątpienia! Lub urażona
godność żony.
  Po chwili wahania podjął temat:
  - Najpierw spotkałem dziewczynę, która jawnie oka-
zywała mi względy i liczyła na romans ze mną. Dziew-
czyna była śliczna, ale ja po prostu nie miałem na nic
ochoty. To było na początku. Przede wszytkim w grę
wchodziły zasady moralne, pamiętałem, że niedawno się
ożeniłem, i nie chciałem nikogo oszukiwać.
  Anette przełknęła ślinę tak głośno, że on to usłyszał.
  - Z tą drugą było gorzej - mówił zamyślony. - Bardzo
mnie pociągała.
  Anette z trudem dobierała słów:
  - Chciałeś być niewierny? Popełnić zdradę małżeńską?
  - Nie myślałem o tym w ten sposób. Byłem w niej po
prostu zakochany. Albo zauroczony, nie wiem.
  - Jak się nazywała? - padło typowo kobiece pytanie.
  - Birgitte. Była bardzo pociągajaca. Nie, nie chciałem
świadomie popełnić zdrady. Dopiero później ze zgrozą
uświadomiłem sobie, że gdyby historia miała dalszy ciąg,
ku temu by właśnie zmierzała.
  - A co sprawiło, że się skończyła?
  - Szczeniak, Troll. Kopnęła go, naumyślnie, z wściek-
łością. Wtedy wszystkie uczucia, jakie dla niej żywiłem,
wygasły. A później wydarzyło się wiele innych rzeczy,
które jeszcze bardziej mnie od niej odsunęły.
  Anette odruchowo pochyliła się i pogłaskała Trolla.
Mikaelowi udało się powstrzymać uśmiech.
  - A więc prawdą jest to... o potrzebach mężczyzn?
- dopytywała się.
  Przecież o to już pytałaś, pomyślał. Twoja ciekawość
jest większa niż twój wstyd. Aby pomóc jej, a właściwie
ich kulejącemu związkowi, powiedział:
  - Jeśli chodzi ci o mnie, to wiedz, że nigdy do niczego
nie będę cię zmuszał.
  Obok surowego religijnego wychowania w Anette
tkwił także francuski temperament i żywiołowość.
  - Ale to chyba jasne, że nigdy nie odmówię ci twoich
praw! Nigdy tak nie myślałam.
  - Wiem o tym - odparł i czule pogładził ją po policzku.
- Potrzeba nam tylko trochę czasu. Ale będę szczery: nie
jestem temu nieprzychylny. Pięć lat celibatu to dużo.
  - Możesz przyjść, kiedy tylko zechcesz - powiedziała
uroczyście, ale dolna warga drżała jej tak, że zrozumiał,
jak wiele kosztowała ją ta obietnica.
  - Dziękuję. Na razie jest jeszcze za wcześnie. Chciał-
bym, abyśmy zapragnęli tego oboje.
  - Dobrze. Mogłabym...
  - Dlaczego przerwałaś?
  W skrawku tkaniny, który nieprzerwanie miętosiła
w palcach, trudno było rozpoznać koronkową chustecz-
kę.
  - Myślałam o Dominiku. Moglibyście naturalnie za-
mienić się na pokoje, ale wyobraź sobie, co by było, gdyby
się obudził i wszedł do nas. To straszne!
  Ależ, Anette! pomyślał zrezygnowany. Przecież mimo
wszystko mamy przeżyć razem całe życie!
  - Czy on nie ma tu żadnych towarzyszy zabaw?
  Kiedyś bawił się z synkiem ciotki Marki na Morby.
Byli w tym samym wieku. Ale tamten chłopczyk zmarł.
Och, to b ło takie straszne, nie mogę się z tym pogodzić!
  - Rozumiem - powiedział łagodnie. - A najstarszy
chłopiec? Czy nie mogą bawić się razem?
  - Tak - odparła z wahaniem. Dominik z pewnością
mógłby tam zostać przez parę dni. Za jakiś czas - dodała
szybko.
  - Tak, za jakiś czas. Bo wiesz, odkryłem taką prawdę:
jeżeli człowiek nie jest pewien, czy powinien coś zrobić,
na ogół oznacza to, że nie powinien. Anette... Nie chcę, by
to była ofiara z twojej strony.
  - Tak nie wolno ci myśleć! Jestem przygotowana, by
wyjść ci naprzeciw!
  Z ochoty, czy z obowiązku? zastanawiał się, ale nie
chciał narażać jej na dalsze kłopotliwe pytania, zwłaszeza
że był niemal przekonany, iż kierowało nią właśnie
poczucie obowiązku. Siedziała sztywna, jakby kij po-
łknęła, a w jej oczach malowała się rezygnacja, wręcz
desperacja.
  - Właściwie jesteś bardzo ładna, Anette - stwierdził
zdziwiony. - W promieniach wieczornego słońca twoja
twarz ma takie łagodne kontury.
  - Nie, nie jestem ładna. Wiem o tym. Tak mówili.
  - Kto tak powiedział?
  - Ktoś, już nie pamiętam. Kiedy byłam bardzo młoda.
  Mikael uśmiechnął się z goryczą.
  - Jeśli dziewięćdziesiąt dziewięć osób powie, że jesteś
ładna, a jedna jedyna stwierdzi, że brzydka, to jej właśnie
będziesz słuchać. Nie potrafisz zapomnieć takich słów.
  - Tak, chyba tak - potwierdziła niepewnie. - Być może
to prawda. Czy nie uważasz, że poza tym moja twarz jest
surowa?
  - Nie, nie surowa. Ściągnięta. Zasznurowana.
  - Uf, postaram się o tym pamiętać.
  Wstał.
  - Jestem już zdrów, Anette. Nie mogę dłużej bezczyn-
nie wylegiwać się w domu. Muszę coś robić.
  Ale przecież ja mam z ciebie taką pomoc! W ogrodzie,
w domu, wszędzie!
  - To tylko drobiazgi. Jedyne, czego się nauczyłem, to
być oficerem, a ten zawód wcale mi nie odpowiada!
  - Mógłbyś pojechać na polowanie - zaproponowała
nieśmiało.
  Skrzywił się.
  - Żaden ze mnie myśliwy. Myśliwy to człowiek, który
z przyjemnością przygląda się, jak umiera inna żywa
istota. Nie, to nie wchodzi w rachubę, ale kiedyś studio-
wałem trochę, właściwie ledwie zacząłem. Może mógłbym
kontynuować naukę, gdyby się okazało, że się do tego
nadaję. Pragnę mieć jakiś zawód. To ważne, by mieć
świadomość, że się coś umie, że można czegoś dokonać
w jakiejś dziedzinie. Gdybym tylko wiedział, w jakiej!
  Patrzyła na niego badawczo.
  - Twoje oczy znów nabierają tego nieobecnego wyra-
zu - powiedziała. - To mnie przeraża. Jesteś wtedy gdzieś
daleko.
  - Tak - odparł pogrążony w myślach. - Tak, chyba nie
jestem jeszeze całkiem zdrów.
  - Ale bardzo ci się polepszyło - usiłowała pocieszyć
w równym stopniu siebie i jego. - O, Dominik mnie woła.
Wybacz, muszę odejść...
  Pospiesznie wybiegła, być może ucieszona, że uniknie
dalszej rozmowy.
  Mikael prawie jej nie słyszał. Podszedł do okna,
wyjrzał.
  I znów naszło go to, czego nie pojmował. Pejzaż zniknął
zupełnie sprzed jego pociemniałych oczu, a przed nim
otworzyła się bezkresna mglista przestrzeń. Doszło go
wołanie z oddali. Głuche wołanie skarżących się głosów.
A gdzieś daleko, bardzo daleko dostrzegł kogoś albo coś,
jakby ciemniejszą plamkę w białej mgle. Za każdym razem
ów ciemny punkt znajdował się coraz bliżej.
  Pewnego razu, być może, się objawi.
  Gwałtowny dreszcz wstrząsnął jego ciałem. Choć lękał
się tego nieznanego, to jednak kusiło go w jakiś dziwny,
nieodparty sposób. I nie chciał z tym walczyć. Tęsknił za
tą, jak się domyślał, niszczącą siłą.
  Krzyki dudniły w pustce, aż w uszach zaczęło mu
dzwonić i musiał zasłonić je dłońmi przed agresywnymi
dźwiękami. Pot wystąpił mu na czoło, a on stał z za-
mkniętymi oczami, aż ciężki, podobny do jęku oddech się
uspokoił, atak minął i wszystko wróciło do normy.
  Opadł wtedy na kolana i objął psa. Dotyk wilgotnego
nosa przy jego uchu sprawił ulgę, wyrażał zrozumienie
i współczucie.





        ROZDZIAŁ VIII


  Mikael postanowił kontynuować studia na uniwer-
sytecie w Uppsali. Do miasta nie było daleko, skorzystał
więc z możliwości łączenia studiów z życiem rodzinnym.
Wkrótce jednak musiał zrezygnować. Ataki pojawiały się
coraz częściej, nie mógł nad nimi zapanować i to wyczer-
pywało go psychicznie. Mur oddzielający Mikaela od
świata zewnętrznego istniał nadal, chociaż Dominikowi
i Trollowi udawało się czasami go pokonać.
  Anette sprowadziła medyka, by zbadał Mikaela, ale ten
naturalnie niczego nie stwierdził. Stawiał niewłaściwe
pytania i dlatego nie wykrył żadnej choroby. Zapropono-
wał puszczenie krwi. Mikael wpadł w gniew. Ze złością
orzekł, że nauki medyczne niewiele rozumieją się na
ludzkim ciele, a o umyśle nie wiedzą nic.
  Z armii bezustannie nadchodziły pytania, czy Mikael
wkrótce będzie mógł wrócić na służbę, a on konsekwent-
nie odpowiadał "nie". Wygodnie mu było wymawiać się
chorobą. Nie uczyniwszy nic, czym mógłby na to za-
służyć, został awansowany na kapitana. Anette była
z niego ogromnie dumna, ale Mikaela awans tylko
rozgniewał.
  Dziwne małżeństwo Anette i Mikaela jakoś funkc-
jonowało. Łączyło ich uczucie do syna, psa, doglądanie
domu i służby. Ale gdy tylko zaczynali mówić o sprawach
bardziej skomplikowanych, dyskutować na bardziej zawi-
łe tematy, napotykali trudności. Ich poglądy na życie
istotnie się różniły, nie umieli się porozumieć, mimo że
Mikael wytrwale podejmował próby, by wczuć się w spo-
sób myślenia żony.
  Żadne z nich nie potrafiło zdobyć się na pierwszy krok
do zbliżenia fizycznego.
  Mikael starał się być życzliwy i pełen nadziei. Jedynie
kiedy zostawał sam w swoim pokoju lub kiedy doznawał
ataków, załamywał się. Siedział wówczas przez długie
chwile z twarzą ukrytą w dłoniach, skupiając się całym
jestestwem na mrocznym punkcie swej duszy, który
zdawał się coraz bardziej rozrastać i wciągać go w bezkres-
ną ciemność. Rozpaczą napełniała Mikaela także własna
życiowa bezradność: niczego nie osiągnął, nie wiedział,
czego chce, nie był w stanie nawiązać kontaktu z innymi
ludźmi.
  Wieczorami zaciągał na okno zasłony - tak dokładnie,
by nie zostawała najmniejsza nawet szparka.
  Wielką pociechą był mu Dominik. Niespełna pięciolet-
nie dziecko okazywało mu nadzwyczajne zrozumienie
i współczucie. Kiedy Mikael czuł się najgorzej, a zawsze
starał się ukryć swój podły nastrój przed Anette, synek
potrafił usiąść obok, włożyć swoją małą rączkę w jego
dłoń i spokojnie czekać. Po prostu trwać przy ojcu.
Wielokrotnie Mikael tulił go do siebie, gorąco mu
dziękując. Wypełnione łzami oczy ojca wcale nie przeraża-
ły chłopca.
  Zmienił się stosunek Mikaela do Anette. Często,
zasmucony, obserwował jej zachowanie, usiłując odnaleźć
drogę do porozumienia. Zastanawiał się, jaka naprawdę
jest jego żona, co rzeczywiście kryje jej wnętrze pod fasadą
żeiaznej dyscypliny narzuconej przez matkę.
  Zdawał sobie jednak sprawę z własnej bezsilności.
Uznał, że chyba nigdy nie dojdą ze sobą do ładu.
  W Polsce wojna szła swoim torem. Co prawda Karol
Gustaw odniósł wielkie zwycięstwa i zajął dużą część tego
kraju, ale triumf okazał się gorzki. W Polsce narastał bunt
i Szwedzi tylko nadludzkim wysiłkiem utrzymywali się na
zdobytych pozycjach. Cierpliwość króla była na wyczer-
paniu i coraz częściej miał dość tego wszystkiego.
  Marka Christiana urodziła chłopca, któremu dała na
imię Gabriel, i już znajdowała się w drodze do domu.
Spieszyła do najstarszego syna, Gustawa Adolfa, jedyne-
go, który przetrwał epidemię. Chora była z tęsknoty do
syna, tak bardzo chciała przytulić go znów do siebie
i razem płakać nad jego dwoma zmarłymi braćmi. Nie
potrafiła pogodzić sie z myślą, że nie była przy dzieciach
w ich ostatniej godzinie. Cierpiała ogromnie. Nieutulona
w żalu uważała, że żaden, nawet błyskawiczny, powrót do
domu nie będzie wystarczająco szybki, by wynagrodzić
najstarszemu, dziewięciolatkowi, wszystkie bolesne prze-
życia.
  Gabriel Oxenstierna odwiózł żonę do domu. Lepiej niż
Marka Christiana skrywał ból po stracie synów, ale tkwił
on w nim nieustannie i być może był równie głęboki.
  Hrabia został mianowany marszałkiem koronnym
i pragnął na stałe wrócić do kraju, by sprawować
zaszczytne obowiązki zamiast uczestniczyć w bezsensow-
nym zamieszaniu w Polsce. Wiele myślał o swym przy-
branym synu Mikaelu. Nie podobały mu się listy otrzymy-
wane z domu, nie mógł ich zrozumieć. Czy chłopak okazał
się tchórzem? Czy chodzi o dezercję? Czy naprawdę był
tak chory, jak Anette pisała Marce Christianie? Pragnął jak
najszybciej dotrzeć do Szwecji i przekonać się na własne
oczy...
  Trudno stwierdzić, jak potoczyłyby się losy małżeńst-
wa Mikaela i Anette, gdyby Gabriel Oxenstierna nie
wrócił do domu. Czy nadal byliby wobec siebie tak
delikatni i ostrożni? Jak długo jeszcze nic by o sobie nie
wiedzieli?
  Z początku hrabia Oxenstierna w milczeniu obser-
wował swego wychowanka i dopiero po dwóch miesią-
cach zaprosił go na rozmowę w cztery oczy.
  - Kiedy właściwie masz zamiar wrócić na służbę?
  Mikael spuścił wzrok.
  - Nie wiem. Najchętniej chciałbym jej uniknąć.
  Wysoki dostojnik państwowy i oficer w jednej osobie
poczerwieniał.
  - Uniknąć? Czego uniknąć? Czy stać cię jedynie na
takie wyjście z sytuacji? Czy jesteś tchórzem?
  Tchórzem, pomyślał z goryczą Mikael. Czy jest się
tchórzem, jeśli ze względu na innych wytrzymuje się
w piekle przez cztery lata? No cóż, może to i tchórzostwo?
  - Nie, wuju Gabrielu. Jestem chory. Poważnie chory.
  - Lekarz twierdzi co innego.
  - Nie wiem, co mi dolega. Chyba nie potrafię żyć
wśród ludzi. Nigdy nie umiałem, a teraz jest gorzej niż
kiedykolwiek. Wkraczam w groźną pustkę, która mnie
pochłania.
  Przez chwilę hrabia Oxenstierna wpatrywał się w niego
badawczo.
  - Głupstwa! Nie chcę słuchać tych bredni. Jesteś
kapitanem, w dużej mierze dzięki moim wpływom,
i obijasz się, nic nie robisz... Tak, tak, widzę, że utrzymu-
jesz majątek w świetnym stanie, ale to nie jest wystar-
czające zajęcie dla wyższego oficera w armii Jego Wyso-
kości. Król Karol Gustaw znów przysłał po mnie. Musi
obrócić się przeciwko Duńczykom. Oni boją się, że
zajmiemy Cesarstwo Niemieckie, a później ruszymy na
podbój Danii. Dlatego Fryderyk III wypowiedział Szwe-
cji wojnę.
  W rzeczywistości Karol X Gustaw był uradowany, że
może wycofać się z Polski, nie tracąc przy tym twarzy.
Polska stawała się coraz bardziej kłopotliwa. Wyraził się
kiedyś nawet w ten sposób: "Ten nędzny kraj jest tak
wyniszczony wojną, że moje biedne oddziały nie znajdują
tu już pożywienia".
  Gabriel Oxenstierna kontynuował:
  - Jego Królewska Mość pragnie mieć mnie u swego
boku. A kiedy król wzywa, nie wolno mi odmawiać.
I teraz życzę sobie, byś mi towarzyszył. Przez cały czas
będziesz ze mną, będę więc miał cię na oku. My, żołnierze
Jego Królewskiej Mości, na pewno pokonamy twoją
melancholię!
  Melancholia? To słowo wywołało nieprzyjemny
dreszcz u Mikaela. Gdzie słyszał je ostatnio? Od staruszka
na równinach Inflant. Śnieg. Zmarznięte stopy w żołnier-
skich butach. Dym, pionowo unoszący się z komina. Płyta
nagrobna w opuszczonym kościele...
  Zmarli nue są dobrzy...
  - Zobaczysz, działanie cię ożywi - orzekł Gabriel
Oxenstierna. - Wojaczka już z wielu słabeuszy uczyniła
prawdziwych mężczyzn.
  Hrabia chciał dobrze, ale wychodził z błędnego założe-
nia. W rodzie Oxenstiernów wszyscy byli wojakami
i ofcerami. Jego podopieczny nie odziedziczył podob-
nych tradycji.
  Mikael od razu zrozumiał, że będzie musiał iść wskazaną
drogą. Na cóż zda się sprzeciw? Został wtłoczony w wojsko-
we tryby i czuł się jak w wirującym młynku, wciągany coraz
głębiej i głębiej, bezsensowne więc było kurczowe trzymanie
się krawędzi. Prędzej czy później i tak będzie musiał ją puścić.
  Z gorzką rezygnacją przytaknął ruchem głowy i obie-
cał, że pojedzie z wujem. Jakie to właściwie miało
znaczenie? Spędził w domu półtora roku i nic się nie
zmieniło, nie znalazł swego miejsca w życiu.


  Ostatniego wieczoru przed wyjazdem wydarzyło się
to, czego obawiał się od dawna. Anette była świadkiem
jego słabości.
  Wieczór zaczął się niezwykle przyjemnie i nic nie
zapowiadało nieszczęścia. W atmosferze podniecenia, jaka
panowała przed jego wyjazdem, zasiedzieli się dłużej niż
zwykle. Nagle Mikael wykrzyknął:
  - Jestem głodny!
  - O tej porze? Kiedy wszyscy już śpią?
  - Chodźmy do kuchni. Sami przygotujemy sobie coś
do jedzenia!
  - My? To niemożliwe!
  - Dlaczego?
  - No, wiesz! Istnieją pewne zasady...
  Pochylił się ku niej nad stołem.
  - Anette! Istnieją pewne zasady, których łamanie
wychodzi człowiekowi tylko na dobre. Ale ty, oczywiście,
nie potrafisz przyrządzić posiłku. Co ty właściwie umiesz?
  Celowo ją prowokował, zaczynał bowiem już po-
znawać słabostki żony. Na policzkach Anette wystąpiły
czerwone plamy, ale on mówił dalej:
  - No cóż, sam się tym zajmę. Niejedno już w życiu
robiłem.
  Anette wstała.
  - Właśnie, że umiem. Nie w tym rzecz. Wiele nau-
czyłam się w domu, we Francji. Dobrze więc, chodźmy,
na pewno coś mi się uda przyrządzić. Przynajmniej mam
taką nadzieję - dokończyła z chichotem.
  Uśmiechnął się.
  - Z przyjemnością sobie popatrzę. Już idę.
  Kuchnia była domeną służby. Rodzina rzadko tam
zaglądała, a jeżeli już, to tylko po to, by wydać polecenia
dotyczące menu na następny dzień.
  Anette śmiała się, wchodząc do wielkiej kuchni,
w której stał ogromny piec, a na ścianach wisiały rzędy
garnków i rondli. Bezradnie rozejrzała się dokoła.
  - Nie wiem, gdzie czego szukać - przyznała z niejakim
zawstydzeniem. - W każdym razie to są drzwi, które
prowadzą do spiżarki.
  Razem weszli do środka i w ciasnym pomieszczeniu
znaleźli się wyjątkowo blisko siebie.
  W spiżarce unosił się przyjemny zapach. Mikael przy-
niósł ze sobą kaganek.
  - Jadła w każdym razie nie brakuje - orzekł. - Jest kosz
z jajkami...
  - Dobrze, a ja odetnę kilka plastrów szynki, która tu
wisi. Mogę zrobić francuski omlet.
  - Wspaniale! Chleb i masło... i ser, to też weźmiemy.
  - Wiem, gdzie jest piwo. Ale ogień w piecu chyba już
zgasł!
  - Nie sądzę. Pod popiołem na pewno jest trochę żaru.
Pozwól mi się tym zająć.
  W chwilę później kuchenny stół został zastawiony
smakołykami. Anette z wątpliwym powodzeniem usiło-
wała przyrządzić coś, co przypominałoby omlet zapamię-
tany z dzieciństwa. Miała zaróżowione policzki, była
przejęta jak nigdy dotąd.
  Kiedy zaczęli jeść, Mikael powiedział zamyślony:
  - Bardzo jest przyjemnie, Anette. Dlaczego nie wpad-
liśmy na to wcześniej?
  Zrazu sztywna i przestraszona, zaczęła mówić swoje:
  - Państwu nie wypada... Och, przepraszam, oczywiś-
cie, że jest miło.
  - Nigdy nie czułem się tu jak pan!
  - Ale nim jesteś! Nie wolno ci o tym zapominać!
  - Tak uważasz? A może w tym tkwi cały błąd?
  - Jaki błąd?
  - Nieważne. Czy mogę dostać jeszcze piwa?
  Świadoma popełnionej gafy nalała mu do pełna.
  - Jak myślisz, co powie jutro służba, gdy zobaczy, co
się tu działo?
  - Przecież po sobie posprzątamy!
  - Posprzątamy? Oszalałeś, przecież nie musimy...
  Ujął jej dłoń w swoją i uścisnął, może zbyt mocno,
jakby z odrobiną groźby.
  - Posprzątamy teraz i nie chcę więcej słyszeć takich
głupstw, zrozumiałaś?
  - Głupstw? - szepnęła, ale pobladły jej wargi i już nie
protestowała.
  W milczeniu, z zaciśniętymi ustami, pozbierała ze stołu
naczynia i opłukała je. Mikael i tak musiał wykonać
większość pracy.
  Kiedy już prawie kończyli, popatrzyła na niego zdzi-
wiona. Całkiem zamilkł i zgasłymi oczyma wpatrywał się
przed siebie w pusty stół.
  Mikael nie zauważał Anette. Ponownie znalazł się tam,
w opustoszałej przestrzeni, w której rozbrzmiewały jęki
niemych skarg. Znów zawładnął nim strach nie do
przezwyciężenia. Zapomniał o wszystkim wokół siebie,
o całym świecie. Od tamtego momentu, gdy po raz
pierwszy ujrzał owo nieznane, majaczące gdzieś w oddali
we mgle, z każdym nawrotem wizji stawało się ono coraz
większe i straszliwsze w swej głębokiej czerni. Rozpo-
ścierało się na dużej części ogromnej przestrzeni.
  - Mikaelu! - jak przez mgłę usłyszał przerażony głos
w pobliżu. - Mikaelu, co się z tobą dzieje? Odpowiadaj!
  Czoło miał mokre od potu, koszula lepiła się do ciała.
  Pewnego dnia mnie pochłonie. Wszystko się skończy.
Czy boję się, czy też tęsknię za tym? Chyba jedno i drugie.
  - Mikaelu!
  Taki jestem zmęczony, taki zmęczony...
  Tęsknię. Mam już dosyć. Pragnę zapaść w wielki sen.
  - Mikaelu, odpowiedz mi! Sprowadzę pomoc!
  Zamknął oczy i odetchnął. Bezwładnie osunął się na
kolana i objął Anette, która stała bez ruchu.
  - Pomóż mi, Anette! Dobry Boże, pomóż mi!
  - Mikaelu, czy ty oszalałeś?
  - Nie mam już sił, Anette. Zapadam się. To nachodzi
mnie coraz częściej.
  - Częściej? Coś takiego?
  - Tak. Dominik o tym wie. Rozumie, co się we mnie
dzieje.
  - Ale...
  Była rozdarta między potrzebą pocieszania go i okaza-
nia niechęci. Nieśmiało dotknęła jego włosów.
  - Mikaelu... Nie jestem dość silna. Nie nadaję się. Boję
się! - Wybuchnęła płaczem. - Tak bardzo chciałabym ci
pomóc, ale nie potrafię. Nie wiem, co mam zrobić. To
jest... to jest straszne!
  Rozumiał ją. Szaleńcy, chorzy na umyśle, byli wyrzut-
kami społeczeństwa. Nie było dla nich miejsca, a już na
pewno nie w wyższych sferach.
  Z westchnieniem stanął na nogi.
  - Wybacz mi, moja droga. Dobrze, że już jutro
wyjeżdżam.
  Długo spoglądała za nim, gdy opuszczał kuchnię, jak
gdyby przytłoczony do ziemi smutkiem i samotnością.
Anette w myślach pytała z rozpaczą: Matko, nigdy nie
mówiłaś mi, że mężczyźni mają duszę. Jak to jest: mają czy
nie?
  We wpojonych przez matkę zasadach zaczynały two-
rzyć się szczeliny. Przecież Dominik, gdy dorośnie,
również stanie się mężczyzną. Czy wtedy straci swoją
piękną duszyczkę? Zamieni się w wieprza?
  Kiedy w jakiś czas później Mikael przechodził obok
drzwi do pokoju Anette, ujrzał ją na klęczkach, zatopioną
w modlitwie przed obrazem Madonny. Wykrzywił usta
w gorzkim grymasie.
  Anette wydawała się bardzo zasmucona jego wyjazdem,
ale wychowana została w innym niż mąż duchu. Służba
żołnierska oznaczała chwałę. Walka za ojczyznę to zaszczyt-
ny obowiązek! Nawet gdy własny kraj jest stroną atakującą.
  Tak będzie najlepiej - Mikael usiłował przekonać
samego siebie. - Nawet jeśli nie żyjemy jak mąż i żona, to
jesteśmy przyjaciciłmi, prawda?
  - O, tak - szepnęła z błyszczącymi oczami.
  - Czy zaopiekujuesz się Trollem?
  Potwierdziła energicznym ruchem głowy.
  - Wiem, że Dominikiem zajmiesz się jak należy. Będzie
mi ich brakowało. Was wszystkich.
  - Pisz listy - powiedziała nagle. - Przyrzeknij, że
będziesz pisał!
  Zawahał się, a ona dodała prędko:
  - Obiecuję, że będę je traktować z należytym szacun-
kiem, nigdy nie będziesz musiał żałować, że mi je
przysłałeś. Będą u mnie bezpieczne.
  - No, cóż - powiedział z namysłem. - Chyba mogę
pisać...
  - Och, tak, dziękuję!
  - Czy mogę... być w nich szczery? Opisywać ci moje
myśli?
  - Bardzo, bardzo cię o to proszę!
  Nigdy jeszcze nie wydał jej się tak pociągający jak
teraz, gdy stał gotowy da odjazdu w swym strojnym
mundurze, w wysokich butach, w kapeluszu z chwiejącym
się piórem i pelerynie luźno zwisającej z szerokich barów.
Anette zakręciło się w głowie.
  - Bo wiesz, mam w sobie potrzebę opowiadania
- wyznał. - Ale to wymaga odpowiedniego odbiorcy.
  - Przyrzekam, że okażę się godna twojego zaufania,
Mikaelu.
  Pochylił głowę uspokojony.
  - A czy obiecujesz, że mi odpiszesz, jeśli tylko będziesz
pewna, że listy do mnie dochodzą?
  - Chętnie. Czy chcesz, bym ja także... była w nich
szczera?
  Mikael ujął ją za ręce. Dobry Boże, spraw, by rzeczywi-
ście tak się stało!
  - A więc będę - powiedziała tak wzruszona, że jej
słowa przemieniły się niemal w szloch. - Żegnaj, Mikaelu!
I... i niech Bóg ma cię w swej opiece!
  Ów straszliwy moment, kiedy odkryła, że pragnie jego
śmierci na polu walki, nadal tkwił w jej pamięci w całej
swej potworności i ohydzie. Teraz już tak nie myślała.
Całym sercem pragnęła, by Mikael wrócił do domu.
  Przygarnął ją do siebie i ucałował w policzek. Uśmiech-
nął się ze smutkiem, czując, jak drgnęła. Później nastąpiło
bardzo bolesne pożegnanie z synem. Chłopczyk płakał,
ogromnie nieszczęśliwy. Pies natomiast niczego nie mógł
pojąć, kiedy i on został wyściskany.
  I tak Mikael opuścił dom, w którym - mniej lub
bardziej z własnej winy - czuł się tak obco.


  Pierwszy list dotarł do Anette późną jesienią 1657
roku.
  Moja droga żono!
  Jak z pewnością pamiętasz, obiecalem, że będę w moich listach
szczery, zechciej więc zaakceptować to, co za chwilę nastąpi.
Zauważyłem już, że o wiele łatwiej wyrażać mi moje myśli
w listach. Kiedy stoję twarzą w tzarz z jakimś człowiekiem,
odbiera mi mowę, sam nie wiem dlaczego.
  Dogoniliśmy armię Jego Królewskiej Mości na Pomorzu.
Wojska gnały na złamanie karku z Polski, okazując absolutną
bezwzględność w stosunku do koni. Mój Boże, jak ja nienawidzę
takiego traktowania niewinnych stworzeń.
  Cały Mikael, pomyślała Anette z czułością.
  Ponieważ Duńczycy w żaden sposób nie mogą się równać ze
Szwedami, jeśli chodzi o rzemiosło wojenne, zajęcie poludniowej
Jutlandii nie stanowiło dla naszej armii trudnego przedsięwzięcia.
Stoimy teraz na Jutlandii, a król z całych sił wytęża umysł,
opracowując plan dotarcia na Zelandię i wzięcia stolicy.
  Kilka dni temu dowiedziałem się, że Rosjanie opanowali
Ingermanlandię i Inflanty. Ach, myślę teraz o straszliwej wiosce
na równinach Inflant. Nigdy Ci nie opowiadalem o mych
okropnych przeżyciach. W ogóle opowiadałem Ci raczej niewiele,
prawda? Zastanawiam się teraz, co się stało z Birgitte, tą, która,
jak z pewnością pamiętasz, podobała mi się przez chwilę. Ale ona
na pewno wyszła cało z opresji, bo zawsze potrafiła płynąć
z prądem. Ale raduję się, że zabrałem stamtąd małego Trolla.
Dobrze mu z Tobą i ta myśl mnie uspokaja.
  Mój przedziwny stan ducha wcale się nie poprawił. Nawet wuj
Gabriel musiał przyznać, że wojaczka nie wpływa na mnie
korzystnie. Bardzo tęsknię do domu, Anette. Do pałacyku, który
poznałem tak dobrze, że śmiem teraz traktować go jak swój
własny. Chwilami chory jertem z tęsknoty za Dominikiem. Jak
się wiedzie naszemu malcowi? Widzisz, kiedy jest się daleko od
domu, człowiek od razu staje się sentymentalny. Brakuje mi
Trolla. I tęsknię za Tobą, Anette. Możesz mi wierzyć lub nie,
lecz tak jest naprawdę! Uważam, że w pewnym sensie doroślirmy
już do siebie, choć wciąż bardzo wiele nas dzieli.
  Przyznaję teraz, że źle portąpiłem nie wyznając Ci, co dzieje
się w mojej duszy. Może byś mnie zrozumiała lub przynajmniej
starała się zrozumieć. Tylko mały Dominik wiedział, jak bardzo
trudno było mi chwilami. Mały chłopczyk, a taki dojrzały i pełen
wyrozumiałości! Boże, jakże ja go kocham !
  Teraz mam już odmagę napisać, że wielokrotnie chciałem Cię
prosić, byś dzieliła ze mną łoże. Nie śmiałem jednak, sądziłem,
że mnie odtrącisz, że boisz się, bym się zanadto do Ciebie nie
zbliżył. Czasami miałem wrażenie, że traktujesz mnie jak coś
wielkiego, niezgrabnego, brudnego i ohydnie męskiego, co wdarło się
do Twojego domu. Teraz mogę wyznać, iż w swej samotności śnię
o Tobie. To sny na jawie. Wyobrażam sobie, jak trzymam Cię
w ramionach. Ten pierwszy raz, wiele lat temu, jest nieważny.
Było tak, jakby żadne z nas naprawdę nie brało w tym udziału,
czy nie sądzisz?
  Wybacz mi, że ośmielam się pisać tak otwarcie, ale sama
przecież o to prosiłaś. Nie musisz się bać. Jeśli wrócę do domu,
będę rómnie onieśmielony jak przedtem. A najprawdopodobniej
jeszcze bardziej. Czuję bowiem, jak ciemność coraz mocniej
spotyka moją duszę.
  Módl się do swej Madonny, by opiekowała się nami wszyst-
kimi!
  Twój oddany Mikael
  Anette, przeczytawszy list, złożyła go drżącymi dłoń-
mi.
  - O Boże - szepnęła. - Litościwy Ojcze w niebie, co
mam zrobić? Czy mogę do niego napisać?
  Tak, musiała to uczynić. Wiedziała, że ordynans
wyrusza za kilka dni.
  Poruszona do głębi pisała:
  Mój drogi mężu!
  Dziękuję Ci za ciepłe słowa, które sprawiły mi wiele radości!
  Czy naprawdę wypada tak napisać? Czy to nie zbyt
bezpośrednie? No cóż, nie mogę inaczej!
  Wszystkim nam powodzi się dobrze. Dominik często pyta
o Ciebie, a Troll wyra?nie tęskni. Szukał Cię we wszystkich
pokojach, kiedy wyjechałeś.
  Mnie także jest przykro, iż nie uważałeś za stosowne
zierzyć mi się ze swych duchowych kłopotów. Wiem, że
zachowałam się okropnie, że to spadło na mnie tak nieoczekiwa-
nie, nic wcześniej nie wiedziałam. Czy nie sądzisz, że najlepiej
byłoby, gdybyś zaufał Bogu? Złożył wszystko w Jego ręce? Wiem,
że nie należysz do szczególnie bogobojnych, i bardzo mnie to
martwi. Ale błagam Cię, wyznaj mi, co Cię dręczy! Może
przyjdzie Ci to łatwiej, kiedy jesteśmy daleko od siebie?
  Dalsza część listu zawierała nowiny o domu i ogrodzie.
Ani jednym słowem nie śmiała nawiązać do tego, co
napisał o ich związku.
  Mikael przyjął list z mieszanymi uczuciami. Nazwała
jego kłopoty duchowymi. To słowo kojarzyło mu się
z religią, z którą w żaden sposób nie mógł pogodzić swych
przerażających wizji wielkiej pustki. A może był to raczej
wielki sen? Coraz bardziej pociągała go perspektywa
głębokiego, niezmąconego snu, który stałby się kresem
jego pełnej cierpień tułaczki i na wieki zapewnił błogo-
sławiony spokój.
  Poczta nie kursowała najlepiej. Musieli pilnować, by
traftć na posłańca, który akurat wybierał się w drogę i miał
bezpośrednie połączenie ze statkiem królewskim.
  Następny list, jaki otrzymała Anette, był długo w dro-
dze. Ku swemu zdumieniu stwierdziła, że czekała nań
z niecierpliwością.
  Najdroższa Anette !
  Zgadnij, gdzie teraz jestem? Na Zelandii! Jego Wysokość
dokonał rzeczy niemożliwej: 30 stycznia tego 1658 roku podjął
przeprawę po lodzie! Przez Mały Belt na Fionię, a stamtqd na
Langeland i Lolland, więc teraz, w dwa tygodnie później, jesteśmy
już na Zelandii! 6000 konnych i 2500 piechoty. Możesz mi
wierzyć, to był dopiero wspaniały widok, długi pochód na lodzie.
  Wuj Gabriel sam powoził królewskimi saniami. Traf chcial, że
nagle chwycił taki mróz, inaczej na pemno nie dotarlibyśmy aż
tutaj.
  Miotają mną bardzo sprzeczne uczucia, Anette. Mam tu
krewnych. Prawdopodobnie w którymś z oddziałów rozgromio-
nych przez nas na Jutlandii był mlody Tancred Paladin. To tak
bardzo boli. Gdybym tylko mógł, pojechałbym do ich dworu
Gabrielshus. To moje jedyne pragnienie w chwili, gdy tak siedzę
w lodowato zimnym domu, kreśląc do Ciebie te słowa. Nie mogę
jednak tego uczynić. Nie jestem, co prawda, wzorem żołnierza, ale
mam poczucie honoru. Nie chciałbym pozyskać sobie opinii
podobnej do tej, jaką "cieszy się" pewien wysoko urodzony Duńczyk
z kręgów zbliżonych do królewskich. Nazywa się Corfitz Ulfeldt
i naturalnie jest osobą niezwykle cenną dla króla Karola Gustawa,
wie bowiem wszystko o swej dawnj ojczyźnie. Że też może tak
postępować! Sprawia wrażenie, jakby rządziły nim nienawiść
i żądza zemsty na królu duńskim. W chęci odwetu dorównuje mu
jego żona Leonora Christina - pragnie zemścić się na królowej.
  Moja sytuacja jest co prawda inna, jako że jestem pół-
-Norwegiem, pól-Niemcem, wychowanym w Szwecji. Uważam
jednak, że nie wolno mi zdradzić Szwecji, która uczyniła dla mnie
wiele. To, co najbliższe jest memu rercu, pozwolę sobie zachować
dla siebie.
  Nie, to nieprawda, że mam tylko jedno jedynie pragnienie.
Tęsknię za wami, moją rodziną. Czuję ogromny ciężar od-
powiedźialności za Was i cudownie jest mieć pewność, że jesteście
bezpieczni w Szwecji. Jak miło z Twojej strony, że chciałaś
dzielić ze mną moje zmartwienia. Im bliżej siebie jesteśmy, tym
trudniej nam rozmawiać, ale teraz wyobrażam sobie, że zgodziła-
byś się mnie wysłuchać i zrozumieć. Jesteś mi bliższa niż
kiedykolwiek przedtem. Na pewno nie my jedni tak czujemy.
Odległość potrafi zbliżać ludzi do siebie.
  Droga, mała żonko! Skąd wzięla się śmiałość, by wyznać to,
co teraz napiszę! Może zdobędę się na to właśnie z powodu
odleglości. Nie musimy patrzeć sobie w oczy i widzieć swoich
spłoszonych spojrzeń. A więc kilka tygodni temu przypadkiem,
w pędzie, usłyszałem jakiś głos, prawdopodobnie był to najemny
żolnierz - Francuz. Mówił dokladnie z takim samym akcentem
jak Ty. I w tym momencie coś mną wstrząsnęło, ogarnęła mnie
gorączka i tęsknota, i uczucie szczęścia. Tak, tak właśnie ze mną
jest, Anette. Możesz o tym zapomnieć, ale po prostu musiałem Ci
to wyznać.
  Pamiętasz, jak mówiłem, że słowa zawarte w liście mogą
zwrócić się przeciw piszącemu? Nie wiem, czy bedę żałował, ale
błagam Cię, uszanuj powierzone Ci sekrety mojego serca! Spal ten
list, zapomnij albo ukryj!
  Cóż mogę powiedzieć o udrękach mojego ducha? Sam przecież
ich nie rozumiem. Zawsze byłem samotny, zamknięty w sobie,
z trudem przychodziło mi zwierzanie się bliskim. Nie potrafię
odnaleźć swego miejsca; mam wrażenie, jakby świat usuwał mi się
spod stóp. Jeśli chodzi o sprawy materialne, nie mam na co
narzekać, wszyscy byli dla mnie nadzwyczaj życzliwi już od czasu
mego samotnego dzieciństwa. Zawsze jednak dręczyła mnie
świadomość, że nie jestem na właściwym miejscu. Nie robię nic
pożytecznego, nie sprawiam nikomu radości. Jestem zbłąkany,
Anette, tak zbłąkany, że sprawia mi to fizyczny ból. Gdybym
tylko mógł odczuć z kimś bliskość, wspólnotę!
  Anette, przeczytawszy te słowa, jęknęła cicho.
  - Och, Mikaelu - szepnęła.
  Doznałem poczucia takiej więzi jeden jedyny raz, podczas
spotkania z moim kuzynem Tancredem. Choć usposobieniem
bardzo się od siebie różnimy - on jest żymy i wesoły, a ja, jak
zwykle, przygnębiony i ponury - poczułem łączące nas więzy
krwi. Czy to rozumiesz?
  W późniejszych latach w moich rozmyślaniach znalazł się
jeszcze jeden element, który napawa mnie strachem. Tonę
w czymś, czego nie pojmuję. Nawiedzają mnie pewne ataki, tak,
sama byłaś świadkiem jednego. Było to ostatniego wieczora, który
spędziłem w domu. Jest coś, co mnie pochłania. Mrok, który mnie
przyciąga. Zgubne zło, któremu nie mogę się oprzeć. Trudno mi
uwierzyć, by tak było naprawdę, Anette, ale niczego nie jestem
pewien. Och, jakże rozpaczliwie szukam kogoś, kto móglby to
zrozumieć! Kto nie wystraszy się tej mrocznej strony mojej duszy.
Wiem jednak, że nigdy nikogo takiego nie znajdę. Ty mówisz
o Bogu. Nie wiem, podjąłem próbę, modlilem się o pomoc, ale musi
być chyba jakiś tajemniczy kod, który umożliwia dotarcie do
Boga, a tego kodu ja nie znam. Może on wysłuchuje jednych,
a innymi się nie przejmuje? Rozmawiałem o tym z pewnym sługą
Kościola, ale on stwierdził tylko, że moja wiara nie jest dość silna.
Uważam, że to zabrzmiało cynicznie. Nie chodzi mi tu wyłącznie
o siebie, spotkałem jednak pewną kobiecinę gorąco modlącą się
o swych najbliższych, podczas gdy wokół szalała wojna. Ale Bóg
musiał wtedy spać, gdyż wszystkie dzieci, wszyscy młodzi ludzie
w jej rodzinie zginęli, zostali tylko starcy, by dokończyć swego
żywota w żałobie i niepojętym cierpieniu.
  Najdroższa mała Anette, jeśli Wszechmocny nie jest w stanie
mi pomóc, jak Ty możesz zrozumieć to, co jest we mnie takie
zawikłane? Mimo wszystko pokładam w Tobie mą ufność. Myślę
o Tobie jak o moim jedynym przyjacielu, rozumiesz? Teraz,
kiedy jesteśmy od siebie już tak daleko, że nic złego między nami
nie może się wydarzyć, śnię o tym, by, u Ciebie móc szukać
zapomnienia, czuć bliskość drugiego człowieka, wiedzieć, że ktoś
się o mnie troszczy.
  I choć wstydzę się tej myśli, to wówczas chciałbym uczynić Cię
moją. Nie jestem lepszy od innych. Mnisi, być może, potrafią być
w celibacie, chociaż ja temu nie dowierzam, mając w pamięci
niezliczone historie o sekretnych przejściach do żeńskich klasz-
torów i znalezionych tam zwłokach noworodków. Dla mnie
jednak celibat jest ciężki do zniesienia. Na razie sobie z tym
radzę i wytrwam jeszcze dłużej, ale marzę o tym, by móc Cię
objąć, czule, z miłością, tak byś nie upatrywała w tym niczego
zdrożnego. Nie mogę zaprzeczyć, że przeraża mnie dystans, jaki
wobec mnie utrzymujesz. Zawsze bałem się, że będę odrzucony,
prawdopodobnie dlatego, że nigdy nie miałem własnego domu
z ojcem i matką. Nawet najdrobniejszy gest niechęci z Twojej
strony odsuwal mnie od Ciebie na bezpieczną odległość. A bogowie
jedni widzą, jak wiele w Tobie takich gestów! Czy może powoduje
Tobą wyłącznie strach? Może także dostrzegasz we mnie podobne
oznaki niechęci? Czy obydwoje nosimy w sobie podświadomy lęk
przed tym, by nie być drugiemu ciężarem? A może między nami
stoi Twoja Święta Maria, która nie powinna zobaczć ani
usłyszeć żadnych brzydkich rzeczy?
  Pragnę, byś odpowiedziała na ten list. Tak bardzo chciałbym
dowiedzieć się czegoś wiecej o Tobie, kobiecie, która jest moją żoną
od sześciu już lat, a której dotknąłem jeden jedyny raz.
  Przygotuj się na to, że wojna i życie w wojsku znów dokonały
we mnie zniszczeń. Wszystko to, co Tobie i Dominikowi udalo się
zbudować, teraz legło w gruzach. Tym razem jert ze mną gorzej
niż wówczas, gdy wróciłem do domu, do Ciebie, jako wrak
człowieka.
  Dłużej tak już nie wytrzymam, Anette. Co mam robić?
  Twój wierny Mikael
  Anette zakręciło się w głowie.
  On zbyt wiele ode mnie wymaga, myślała. Jakże mam
na to odpowiedzieć?
  Po trzech dniach rozpaczliwych skarg i użalania się nad
sobą zasiadła wreszcie do pisania.
  Mój drogi mężu!
  Dziękuję za list, na który wszyscy od dawna czekaliśmy!
Uradowaliśmy się, że cieszysz się dobrym zdrowiem.
  Dalszy fragment był pracowicie zamazany, ale Mikae-
lowi udało się odczytać słowa: i dobry nastrój Cię nie
opuszcza. Uśmiechnął się z goryczą.
  Słyszałam już o wspaniałych zwycięstwach naszego króla
i o rokowaniach pokojowych, jakie toczą się na zamku w Kopen-
hadze. Oby szczęście nadal sprzyjało jemu i Szwecji!
  A co z Danią? pomyślał Mikael.
  Piszesz tak pięknie, że jestem Twoim jedynym przyjacielem.
Dziękuję Ci, mój drogi, tak bardzo chciałabym okazać się godna
Twojego zaufania. Uważam jednak, że bluźnisz, mówiąc, że Bóg
śpi! Wszak kobieta, o której wrpomniałeś, ocalała! Uważam to
za bardzo logiczne. Bóg ma swój cel we wszystkim, co czyni. Być
może pozwalając na śmierć innych wystawił ją samą na próbę?
  Przeczytawszy to Mikael poczuł, jak ogarnia go bezsil-
ność i rozpacz. W jaki sposób jego żona będzie w stanie
kiedykolwiek to zrozumieć? A jak on będzie mógł
zrozumieć ją?
  Z całego serca pragnę stać u Twego boku wtedy, kiedy z takim
trudem zmagasz się ze sobą. Wzruszona jestem, iż zdradziłeś mi
swe duchowe udręki, i jeśli tylko mogę je ukoić, zrobię to z całym
oddaniem i gotowością.
  Uważam jednak, że jesteś ogromnie nierozważny, tak otwar-
cie pisząc w liście o Twym pragnieniu złożenia wizyty Duń-
czykom i o tym Uldfeldcie. List to materia niepewna, a jeśli
wpadnie w niepowołane ręce, może oznaczać hańbę i upadek.
Dlatego też musisz zrozumieć, że nie mogę odpowiedzieć na Twe
drugie pytanie. Nie w liście! Porozmawiamy, gdy wrócisz do
domu.
  Mogę Ci tylko wyznać, że nie lubię, kiedy mówisz o kobiecie,
którą spotkałeś w Inflantach, tej Birgitte, i pragnę, byś więcej już
jej nie wspominał.
  Nareszcie, nareszcie jakiś przejaw życia w tej por-
celanowej figurce, która jest jego żoną!
  Prosisz mnie o trudne rzeczy, Mikaelu. Piszesz o wielu
sprawach, które mi się nie podobają. O zwątpieniu w świętobliwe
życie mnichów i zakonnic, o Twych marzeniach, Twych rozmyś-
laniach o naszych uczuciach. To do Ciebie niepodobne, zawsze
przecież postępujesz jak przystało dwornemu mężczyźnie.
  Na tym właśnie, być może, polega błąd, pomyślał.
  U nas, poza tym, wszystko w porządku. Dominik każdego
dnia wygląda Twojego powrotu. Urósł, z dnia na dzień staje się
coraz mądrzejszy i doskonale wyczuwa zmiany mego nartroju.
Gdy jestem smutna, pociesza mnie, kiedy się boję, pyta dlaczego.
Jest bardzo wrażliwym chłopcem, zawsze takim dobrym.
  Henri powrócił z Francji i jest mi wielką pociechą w mej
samotności. Tak wiele mamy sobie do powiedzenia.
  Nie będę już więcej pisała listów, słyszałam bowiem, że
wkrótce wracacie do domu. Bardzo się z tego cieszymy.
  Twoja oddana żona Anette
  Zniechęcony Mikael odłożył list. Jak bardzo spętana
konwenansami jest ta kobieta! A on, czy on sam jest choć
krztynę lepszy?
  Wcale nie.
  W jednym Anette miała rację. Rozpoczęły się rokowa-
nia pokojowe i wielkie oddziały armii szwedzkiej zostały
wysłane do domu. Jednakże, ku rozczarowaniu obojga,
Mikaela zatrzymano wraz z przybranym ojcem, by towa-
rzyszył królowi. Mikael pragnął odwiedzić Gabrielshus,
ale jako że nie podpisano jeszcze traktatu pokojowego,
zostałoby to potraktowane jak zdrada.
  Czekał więc, zrezygnowany, podczas gdy dwaj królowie
prowadzili rokowania, w, zdawałoby się, przyjacielskim
tonie. Na mocy traktatu pokojowego, zawartego późną zimą
1658 roku w Roskilde, Dania na zawsze utraciła Skanię,
Blekinge i Halland. Norwegia oddała Bohuslan, a ponieważ
pod panowanie Szwecji przeszły rownież Trondelag,
Nordmore i Romsdal, kraj został podzielony na dwie części.
  Był to bardzo gorzki dzień w historii Danii.
  Mikael jednak nie wrócił do domu. Znów wysłano go
wraz z główną częścią oddziału dalej, do Bremy. Wynisz-
czony przeżyciami i przerażony tym, co przyszło mu
oglądać, oraz żołnierską poniewierką, której nienawidził,
żył w świecie cieni, nie zdając sobie sprawy z tego, co
mówi i czyni. Spełniał tylko swe obowiązki, nic więcej.
  Karol X Gustaw nadal nie był usatysfakcjonowany.
W sierpniu tegoż roku ponownie uderzył na Danię
i Mikael został wciągnięty w nową wojnę. Jego stan
psychiczny pogarszał się z dnia na dzień. Gabriel Oxen-
stierna chciał mieć wychowanka przy sobie, nie zadawał
sobie jednak trudu, by zrozumieć przyczyny jego widocz-
nych już dla otoczenia udręk.
  Mikaelowi trudno było pojąć, jak toczą się koleje
wojny i kto odnosi zwycięstwa. Ale w lutym 1660 roku
wojna się zakończyła. Król Karol X Gustaw po krótkiej
chorobie zmarł w Goiteborgu w ramionach Gabriela
Oxenstierny. Odszedł król - wojownik. Mogły rozpocząć
się kolejne rokowania pokojowe.
  Mikael był już wtedy daleko w Szwecji. Umęczony,
zrezygnowany, jechał konno, nękany ciągle towarzyszą-
cymi mu straszliwymi wizjami. Tylko myśl, że znów ujrzy
swego ukochanego syna Dominika, podtrzymywała
w nim resztki chęci życia. Dominik i Troll, i do pewnego
stopnia Anette, choć myśl o niej napełniała go bardziej
strachem przed kolejnym niepowodzeniem niż budziła
nadzieję. Jej ostatni list, który przyszedł już tak dawno
temu, nie dodał mu odwagi.
  Później nie mogli już do siebie pisać. Danię zniszczyła
wojna, głód i zaraza. Poczta przestała kursować.
  Jadąc przez lasy Tiveden w siąpiącym lodowatym
wiosennym deszezu żołnierze w zamyśleniu obserwowali
zamkniętego w sobie kapitana. W czasie wyprawy do
Danii każdego dnia, kiedy uczestniczyli w bitwie, kapitan
Mikael Lind z Ludzi Lodu był wieczorem chory. Twier-
dził, że odzywa się stara rana głowy.
  No, cóż, być może. Pewnie tak było. Ale wszyscy myśleli
to samo: niewiele życia zostało naszemu kapitanowi.






        ROZDZIAŁ IX


  W Norwegii, w Grastensholm, mężezyźni wyruszyli na
wyrąb lasu. Byli wśród nich przedstawiciele trzech poko-
leń Lindów z Ludzi Lodu: Andreas z ojcem Brandem
i dziadem Arem; z Grastensholm i Elistrand przybyli
Tarald i Kaleb. Towarzyszyło im także wielu parobków ze
wszystkich trzech dworów. Mieli zwieźć ostatni w tym
sezonie ładunek drewna.
  Śnieg już stopniał i konie z trudem ciągnęły sanie.
Wiosna tego roku przyszła wcześniej, ale drzewo musiało
zostać zwiezione. Teraz zebrali się wszyscy, by razem
stawić czoło najtrudniejszej części pracy.
  Andreas zadarł głowę i patrzył na olbrzymi świerk,
który zamierzali wyrąbać.
  - Taki jest powykręcany - stwierdził. Bóg jeden wie,
w którym kierunku upadnie.
  Okręcił się niemal dokoła własnej osi przyświadczył
Tarald. - Wszystko zależy od tego, gdzie ma środek
ciężkości.
  Przez chwilę jeszcze rozprawiali o dziwnym drzewie
i po starannych obliczeniach uznali, że wiedzą już,
w którym miejscu należy rąbać.
  Łomot siekier echem niósł się po lesie. Pracowali
w milczeniu. Część mężczyzn odeszła, by ocenić inne
świerki, przeznaczone do ścięcia.
  Przez chwilę używano wielkiej piły, ale wkrótce znów
powrócono do siekier. Świerkowy pień był twardy, zbity.
Drzewo musiało przeżyć wiele lat suszy.
  Nagle jeden z parobków wrzasnął:
  - Do pioruna, już leci!
  - Już?
  - Nie w tym kierunku!
  - Uważajcie! Uważajcie, do diab...
  Tarald rzucił się do przodu ku Aremu, któremu wiek
odebrał już zdolność szybkiego reagowania i który jeszcze
nie zorientował się, co się dzieje.
  Wszyscy pospieszyli na ratunek seniorowi rodu, ale
tylko Tarald znajdował się dostatecznie blisko.
  - Ojcze! Ojcze! - krzyczał Brand z przerażeniem
w oczach. - O Boże, nie! Dobry Boże, nie, nie!
  Drzewo upadło. Po gwałtownym huku zapadła głucha,
złowroga cisza.
  - Boże, zmiłuj się - szepnął Kaleb.


  Dominik dokazywał z psem w ogrodzie. Pierwszy
wypatrzył z daleka ojca.
  - Ojciec! Troll, ojciec wrócił! - wołał cienkim głosi-
kiem.
  Mikael zsiadł z konia i otworzył ramiona na widok
nabiegających łobuziaków. Radość zalała mu duszę. Te
dwie cudowne istoty czekały na niego, cieszyły się z jego
powrotu! To było więcej, niż Mikael mógł znieść, serce
pękało mu z przejęcia.
  A więc nie był aż tak samotny! Jego istnienie sprawiało
komuś radość!
  Znów zadziwił go żółty blask oczu syna, ale gdy poczuł
ramiona chłopca oplatające jego szyję, ciepły oddech na
swoim policzku, wzruszenie ścisnęło mu gardło i nie
zastanawiał się już nad niczym.
  Po chwili leżeli na ziemi, przewróceni przez zachwyco-
nego psa. Mikael wcześniej kucnął, a w tej pozycji trudno
jest utrzymać równowagę. Zanosili się serdecznym, nie-
pohamowanym śmiechem.
  Anette stanęła na schodach. Mikael z miną winowajcy
otrzepał ubranie z kurzu.
  Uśmiechnęła się wymuszenie, przestraszona.
  - Witaj w domu, mój drogi.
  Dominik przypatrywał się rodzicom z wyczekiwa-
niem. Obydwoje to dostrzegli. Mikael pochylił się więc
nad dłońmi Anette i ucałował je delikatnie. Drgnęły, co
prawda niemal niedostrzegalnie, leciuteńko, ale wyczulo-
nego Mikaela bardzo to zasmuciło.
  Wyczytał w jej oczach przerażenie. Wcale go to nie
zdziwiło, niedawno bowiem przeglądał się w lustrze.
Zgaszony... To słowo najlepiej określało jego wygląd.
W oczach nie płonęło już nic, nie było w nich żadnej iskry
życia. Tylko ból, nie nazwany, niepojęty ból.
  Tym razem Anette nie mówiła o chwale, jaką niesie ze
sobą wojna.
  - Czy było strasznie?
  - Tyle zniszczeń! I tak bezsensownych!
  - Wiele zdobyliśmy.
  - Doprawdy? - odparł szyderczym tonem.
  - Ale wróciłeś! Bogu niech będą za to dzięki!
  W hallu Mikael zrzucił z ramion krótką pelerynę.
  - Starałem się być w samym sercu walki, Anette.
Pragnąłem unicestwienia. Chciałem przestać istnieć. Po-
wstrzymywała mnie tylko myśl o was. O tym, by ujrzeć
was jeszcze choć raz.
  - Nie wolno ci tak mówić! Szukałeś śmierci? To nieładnie!
  - W pewnym momencie osiąga się stan, w którym nie
liczy się, czy coś jest ładne, czy nie.
  - Mikaelu...
  Urwała. Mocno splotła palce dłoni. Chłopiec wybiegł
na dwór, by pomóc parobkowi przy koniu.
  - Tak. Co się stało?
  - Jeśli chcesz, Dominik może jutro przenocować na
Morby.
  Przyglądał się jej, zaskoczony. Anette z zawstydzenia
bliska była łez. Spuściła wzrok.
  - Sądziłam, że dzisiaj będziesz chciał wypocząć.
  Upłynęła chwila, zanim był w stanie wydobyć głos.
  Tak, dziękuję! - wykrzyknął. - Dziękuję ci, Anette!
  - Uznałam, że jest wiele spraw, o których musimy
porozmawiać. I nikt nie powinien nam wtedy prze-
szkadzać powiedziała ze wzrokiem wbitym w ziemię.
  - Tak, to prawda.
  Niepewnie położył ręce na jej ramionach i przygarnął
żonę do siebie.
  - Mikaelu... Nie tutaj! Ktoś nas może zobaczyć!
  I wtedy Mikael wybuchnął.
  - A jakie, do diabła, ma to znaczenie? Służbie raczej
musiało się wydać dziwne, że nigdy...
  Mikaelu, nie przeklinaj!
  Gówno mnie to wszystko obchodzi - odparł nie-
grzecznie i odwrócił się na pięcie, zrezygnowany.
Anette na moment skamieniała, ale zaraz pobiegła za
mężem.
  - Wybacz mi - prosiła, prawie płacząc. - Przepraszam!
Nie chciałam nic takiego powiedzieć!
  Zatrzymał się z ciężkim westchnieniem.
  - To ja powinienem prosić o wybaczenie. Tam, na tej
strasznej wojnie, miałem tylko jedno marzenie, którym
żyłem: o tobie i o mnie. W końcu uwierzyłem, że się
spełni. To bardzo naiwne z mojej strony, wiem. Jestem
taki znużony, Anette. Nie mam sił na kłótnie.
  - Tak mi przykro - szepnęła z żalem. - Ja także
oczekiwałam twojego powrotu. Obiecałam sobie, że
postaram się ciebie zrozumieć. A znowu zaczynam w ten
sam sposób!
  - Po prostu jesteś sobą - stwierdził. - Nie możesz być
inna. Nie będę cię dręczył. Zapomnij o moich listach.
Niech wszystko zostanie po staremu.
  Teraz Anette naprawdę płakała. Kurczowo uczepiła się
jego ramienia.
  - Nie, Mikaelu. Pozwól, bym ci pomogła! Tak bardzo
tego pragnę, a tak mało potrafię.
  Uścisnął ją lekko.
  - Tak, oczywiście - uśmiechnął się przelotnie. - Spró-
bujemy. Jutro wieczorem możemy spokojnie porozma-
wiać. A dzisiaj, masz rację, potrzebny mi sen.
  Ciężkim krokiem udał się do swego pokoju, który
kiedyś, dawno temu, należał do Dominika.
  Właśnie ściągał buty, gdy wszedł chłopczyk, uprzed-
nio grzecznie zapukawszy. Jego żółte oczy w świetle
popołudniowego słońca błyszczały jeszcze mocniej niż
zwykle.
  - Witaj, Dominiku. O czym myślisz? - zapytał Mikael
łagodnie.
  Po chwili namysłu chłopiec odparł:
  - Już czas jechać, ojcze.
  Mikael siedział nieruchomo, po czym wyciągnął ręce
do swego niezwykłego syna.
  - Tak. Już czas.
  - Nie wolno się spóźnić.
  - Nie. Już najwyższy czas. Skąd o tym wiesz, Dominiku?
  - Nie, nie wiem. Po prostu czuję... Czuję, że ktoś na
ciebie czeka, ojcze. Dokąd mamy jechać?
  Mikael dopiero teraz zdał sobie sprawę, co powiedział
syn. Po pierwsze, chłopiec najwyraźniej nie znał celu
podróży, a po drugie mówił o nich obu.
  Pojadę z tobą - spokojnie dodał mały.
  Mikael już nie chciał się sprzeciwiać, mówić, że matka
go potrzebuje, rzekł tylko:
  - Tak, Dominiku. Najlepiej będzie, jak pojedziesz ze
mną. Zapytamy matkę, czy zechce nam towarzyszyć.
  - Ona nie chce. Ale zapytać możemy.
  - Dokąd się wybieracie? - zaszczebiotała Anette, stając
w drzwiach.
  Dominik, nadal w objęciach Mikaela, odwrócił się
w stronę matki.
  - Do domu.
  - Do domu? - zapytała niepewnym, drżącym głosem.
- Przecież tu jest nasz dom.
  - Tak, ale ojciec musi jechać do domu. Trzeba się
spieszyć.
  - Do Norwegii, Anette - wyjaśnił Mikael. - Dominik
wie, o czym mówi. Czy pojedziesz z nami?
  Czy już całkiem postradaliście zmysły? - zawołała.
- Mikaelu, nie pozwalam ci narażać chłopca. Zabraniam
wam...
  - Mamo - przerwał jej Dominik. - Ja wiem, że tak być
musi. Niedługo wrócimy. Pojedź z nami, mamo!
  Anette spojrzała w oczy uwielbianego syna i nagle
zrozumiała, że nie jest w stanie uczynić nic, by ich
powstrzymać.
  - Porozmawiamy o tym później. Chodź, Dominiku,
ojciec musi się wyspać.


  Następnego dnia wysłano chłopca na Morby. Obyło się
bez protestów, a nawet przeciwnie - możliwość przenoco-
wania u starszego kolegi napełniała go radością.
  Anette wczesnym wieczorem zwolniła służbę. Mikael,
dowiedziawszy się o tym, jęknął w duchu. Jeśli dom
będzie wyludniany za każdym razem, gdy będą chcieli
"rozmawiać", nie jest im pisane szezególnie intensywne
pożycie małżeńskie.
  Ale o tym także pomówią dziś wieczorem, postanowił.
  Nie mógł zaprzeczyć, że jest zdenerwowany i pod-
niecony. Wiedział, że Anette tyle ma oporów, ze wszyst-
kim robi trudności. Starał się odgadnąć jej pragnienia, ale
to wcale nie było łatwe.
  Poza tym tak naprawdę to świetnie wiedział, jaką ona
ma wizję ich wspólnego życia: on powinien z godnością,
jak przystoi mężowi, siedzieć spokojnie w fotelu i nie
przeszkadzać jej w ubóstwianiu ukochanego syna. Anette
należała do kobiet tego pokroju, które, gdy już mają
dzieci, stają się wyłącznie matkami, nikim więcej. Mężów
można wyrzucić na śmietnik jak parę znoszonych rękawi-
czek.
  - Anette - zwrócił się do niej po przeciąganej w nie-
skończoność wieczerzy. Czy mogę być całkiem szczery?
  Zatrzepotała powiekami.
  - Oczywiście.
  Wziął głęboki oddech.
  - Potrzebuję cię. Rozpaczliwie pragnę twojej bliskości,
twojego ciepła i zrozumienia. Anette, muszę mieć na ziemi
kogoś, kto stanie u mego boku. Kto pozostanie mi
wierny, podczas gdy będę staczał się coraz niżej.
  - Staczał się?
  - Czy nie widzisz, że ze mną jest coraz gorzej?
  - Nie staniesz się chyba niebezpieczny?
  Mikael bliski był już przerwania tej rozmowy.
  - Dobry Boże, nie.
  Nie pijesz też jakoś szezególnie dużo. Jak możesz
więc się staczać? Sam z siebie?
  Na moment zamknął oczy.
  - Nie wiem, moja droga Anette. Tak cię proszę
o pomoc. Użycz mi swego ciepła. Daj mi odczuć, że coś
dla ciebie znaczę.
  Pochyliła głowę.
  - Jestem do twojej dyspozycji. Czy to nie wystarczy?
  - Nie. To nie wystarczy! Nie chcę, byś robiła cokol-
wiek wbrew swojej woli. Chcę, żebyś sama miała ochotę.
  Anette zesztywniała.
  - Nie możesz wymagać ode mnie czegoś tak bezwstyd-
nego.
  W Mikaelu zaczynało wrzeć.
  - A dlaczegóż to nie? Czy nie jesteś moją żoną?
  - Jestem. I, jak powiedziałam, jestem do twojej dys-
pozycji. Ale dziewką uliczną nie będę.
  Rozpacz i zwątpienie wyrosły przed nim jak wielka
góra.
  - Czy ty nic nie rozumiesz? Ja nauczyłem się ciebie
kochać! Nie potrafiłaś wyczytać tego z moich listów?
Daleko, na wojnie, pamiętałem tylko dobre chwile spę-
dzone razem, we dwoje. Kiedy śmialiśmy się, kiedy
pojawiała się na moment jakaś wiążąca nas nić. Jak więc
możesz mówić o dziewkach ulicznych?
  - Wychowano mnie w duchu przyzwoitości, powinie-
neś o tym wiedzieć.
  - Tak, wyobraź sobie, że wiem. - Gniew zaczynał brać
w nim górę.
  Anette nie zważała jednak na sygnały ostrzegaweze.
  Obowiązkiem żony jest zadawalanie męża...
  Uważasz, że spełniłaś ten obowiązek? wyrwało mu
się z głębi serca. Miłosierny Boże, jesteś Francuzką!
A one przecież znane są z gorącej krwi i sztuki miłosnej...
  Nie! krzyknęła. Z rozpusty! I kiedy o tym
pomyślę, wstyd mi, że jestem Francuzką!
  Mikael poderwał się z krzesła, złapał ją za rękę i ze
złością zaczął ciągnąć w górę po schodach.
  Anette wiła się i krzyczała.
  - Mikaelu! Ratunku, ty jesteś szalony! Ratunku! Czy
nikt nie może mi pomóc?
  Nie zważając na rozpaczliwe krzyki, zaciągnął Anette
do jej sypialni, która niestety nigdy nie stała sie także jego
sypialnią.
  Twarz Mikaela była kredowobiała.
  - Osiągnąłem niemal doskonałość, jeśli chodzi o pano-
wanie nad własnymi żądzami, ale dla mnie także istnieją
granice - mówił, zdzierając z niej suknie. - Przez te
wszystkie lata miałem wzgląd na innych, bo taki właśnie
chcę być. Liczyłem na najdrobniejszy bodaj znak z twojej
strony, sygnalizujący, że nie jestem ci niemiły, ale nigdy
gestem ani słowem nie pokazałaś, że ci na mnie zależy. Ze
względu na ciebie żyłem jak mnich, rok za rokiem. I co mi
z tegci przyszło? Mam żonę, która się mnie BOI! Woła
o pomoc, kiedy wreszcie po tylu latach po raz pierwszy
ośmieliłem się ją tknąć!
  Nagle cały jego gniew prysł jak bańka mydlana.
Spoglądał na żałosną istotę, stojącą przed nim w samej
tylko halce, z opuszezonymi raminnami, jakby w oczeki-
waniu na dzień sądu.
  - Och, mój Boże - westchnął Mikael znużony. Nie
mam już sił, by dalej walczyć. Idę do siebie. Dziś w nocy
możesz czuć się bezpieczna. I nie tylko dziś. Już zawsze.
  Stracił resztki woli życia. W poczuciu całkowitej klęski
zamknął za sobą drzwi i wszedł do swego pokoju. Zbyt
zmęczony, by się rozebrać, runął na łóżko i ukrył twarz
w poduszkach. Gorączkowe myśli w swym szalonym
pędzie nie pozwoliły mu uchwycić żadnej nici, z której
dałoby się utkać jakąkolwiek przyszłość.
  Nie wiedział, jak długo tak leży, gdy nagle usłyszał
nieśmiały głos.
  - Mikaelu...
  Odwrcicił się. Przed nim stała Anette w pięknej nocnej
koszuli. Splecione dłonie mocno przyciskała do piersi.
  - Czego chcesz? - zapytał Mikael sucho.
  - Prosić o wybaczenie. Przemyślałam wszystko. Źle się
zachowałam. Czy możesz mi wybaczyć?
  Nie był pewien, czy ma dość sił, by od nowa rozpo-
czynać całe przedstawienie, ale odpowiedział tak, jak
leżało w jego zwyczaju:
  - Oczywiście.
  - Czy, zechcesz... przyjść do mnie jeszcze raz? Obiecuję,
że nie bedę robiła trudności.
  Wstał i położywszy jej dłonie na ramionach, zajrzał
głęboko w oczy.
  - Pragniesz tego, Anette?
  Powieki drgały jej ledwo dostrzegalnie.
  - Czyż nie? Czy nie przygotowałam się? Nie odesłałam
służby?
  Uśmiechnął się w duchu, ale był to uśmiech pełen
goryczy.
  - Tak, tak właśnie zrobiłaś. No, cóż, chodźmy.
  Kiedy podeszli do wielkiego małżeńskiego łoża, Mika-
el podniósł Anette i postawił ją na nim. W ten sposób byli
mniej wiecej równi wzrostem. Wiosenna noc była jasna,
przez okna wpadało dość światła, by mógł dojrzeć, jak
wielkie i przerażone są jej oczy. Nic jednak nie mówiła.
  - Anette, leżeliśmy już kiedyś w swoich objęciach. Czy
to było takie straszne?
  - Ty już nie jesteś ten sam.
  - Naprawdę?
  - Tak! Wtedy byłeś młodym, ślicznym chłopcem,
przestraszonym tak samo jak ja. A teraz jesteś wielki
i silny, i... groźny!
  - Kochana moja, ile razy mam ci powtarzać, że nie
jestem niebezpieczny?
  - Niedawno wpadłeś w gniew.
  Już chciał się usprawiedliwiać, ale ona pospiesznie
dodała:
  - Wiem, że to moja wina. Rób ze mną, co chcesz,
Mikaelu, zgodzę się na wszystko.
  I znow wybuch gniewu był blisko, lecz Mikael zdołał
nad nim zapanować.
  - To brzmi tak, jakbyś składała mi z siebie ofiarę, a ja
nie pragnę twego poświecenia.
  - Niezręcznie się wyraziłam.
  Uznał, że rozmowa donikąd ich nie zaprowadzi. Zaczął
więc delikatnie pieścić jej ciało i po chwili stwierdził, że
koszula jest mu wielką przeszkodą. Ostrożnie zsunął z niej
miękką tkaninę. Zawstydzona uczyniła gest, jakby chciała
schować się do łóżka, ale on przyciągnął ją do siebie, i nie
mógł już widzieć jej nagiego ciała. Odetchnęła z ulgą.
  Delikatnie całował jej ramiona, potem szyję. Anette
najwidoczniej trwała w postanowieniu, by "zgadzać się na
wszystko", stała bowiem całkiem nieruchomo.
  - Czy uwierzysz, kiedy ci powiem, że cię kocham?
- szepnął. - Że tęskniłem za tobą?
  - Wiem - odparła głosem tak drżącym, że omal nie
wybuchnął śmiechem.
  - Uważam, że bardzo zbliżyliśmy sie do siebie - powie-
dział cicho. - Ty, ja i Dominik. Zrozumiałem, że gdy
byłem w domu poprzednim razem, włączyłaś mnie do
rodziny. Poczułem, że do was należę. A później, na tej
parszywej wojnie, zacząłem snuć marzenia. O tym, że ty
i ja moglibyśmy stać się kiedyś prawdziwą parą.
  - Przecież już nią jesteśmy!
  - Być może byliśmy na dobrej drodze, by tak się stało.
Gdybym nie musiał wyjechać.
  Anette nie odpowiedziała. Z przerażeniem czuła, że on
zaczyna całować jej szyję i ramiona w sposób, jakiego
w żadnym razie nie można tolerować. Ale obiecała...
  Potrafią mamić i dusić. To diabły, skończone świnie. Nie
pozwól im zapanować nad sobą !
  Koniuszkiem języka pieścił jej szyję, lekko, leciutko,
a jej ciało przebiegał dreszcz. Zmusiła się, by to wy-
trzymać, ale burzyła się przeciw pieszczotom całym swym
jestestwem.
  A potem... pocałował jej pierś.
  Tego było już za wiele.
  - Mikaelu! - z trudem chwytała oddech. - Nie rób
tego! To wstrętne!
  Natychmiast uścisk na jej biodrach przybrał na sile.
Mocne palce wpiły się w jej ciało.
  Nie - syknął przez zęby, a oczy pociemniały mu
z gniewu. - Teraz nic nie jest wstrętne oprócz twej
afektowanej odrazy.
  Bez dalszych ceremonii ułożył ją na łóżku i okrył
pożądliwymi pocałunkami, podczas gdy ona trzęsła się
i wzdychała, usiłując wywinąć się z jego objęć.
  Jak zawsze gniew minął mu szybko. Mikael z natury
wolał pokój od walki.
  - Czy może ja cię biję? - spytał zaczepnie. - Czy robię
coś, co wskazywałoby, że mi się nie podobasz?
  - Nie. Wybacz mi, Mikaelu. Naprawdę się staram, ale...
  - Chcesz, żebym sobie poszedł?
  Przeraziła się.
  - Nie, nie, nie możesz!
  - Będę ostrożny - powiedział. - Sądziłem, że powinie-
nem dać ci trochę czasu. Poczekać, aż iskra w twoim ciele
Się rozpali. Ale wydaje mi się, że jej tam po prostu w ogóle
nie ma.
  - Ależ tak, Mikaelu - załkała. - Tak bardzo mi jesteś
bliski. Czy tego nie rozumiesz?
  - Nie! Skąd, w imię boskie, mam o tym wiedzieć?
  - A więc zacznij od początku! Nie będę się już
sprzeciwiać.
  Usiadł na łóżku, zrezygnowany.
  - Czy nie mogłabyś używać innych słów, Anette? Nie
wiem, czy mam jeszcze ochotę.
  Ukryła twarz w poduszce.
  - Och, Mikaelu, przeżyłam tak bolesną klęskę!
  Na te słowa odwrócił się znów w jej stronę.
  - Ty?
  - Tak. Sądziłam, że będzie zupełnie inaczej. Bardzo cię
proszę, nie odchodź! Spróbuj jeszcze raz!
  I Mikael spróbował. Z czułością, delikatnie, zbliżył się
do niej, dając jej tyle czasu, ile potrzebowała. I kiedy
wreszcie był już w niej, czuł jej ręce na karku, wiedział, że
od tej chwili wszystko będzie łatwiejsze.
  Jednakże kiedy odrobinę uniósł głowę, zauważył, że jej
powieki są mocno zaciśnięte niczym w momencie najdot-
kliwszego cierpienia, a usta wygięte w podkówkę, jak
gdyby składała ofiarę z samej siebie, płacąc gorzką cenę ze
utrzymanie spokoju w domu.
  Zrozumiał więc, że spełnienia aktu miłosnego musi
dokonać w bezdennej samotności.


  Anette pragnęła jednak, by został z nią aż do rana.
Zgodził się, wstał tylko i dokładnie zaciągnął zasłony,
a później długo leżał, wpatrując się w ciemność szeroko
otwartymi oczami i wsłuchując się w jej równy, spokojny
oddech. Dopiero gdy światło poranka zaczęło przenikać
przez gruby aksamit, i on zasnął.
  Następnego wieczoru złożył im wizytę stary przyjaciel
Anette, Henri. Uroczyście nakryto do stołu i Mikael, ku
swemu zdziwieniu, patrzył, jak jego żona rozkwita i oży-
wa. Śmieje się często, a rumieniec barwi jej policzki. Henri
był sympatyczny i ze względu na obecność Mikaela
rozmowa toczyła się po szwedzku, ale nagle Henri
i Anette przeszli na francuski, więc Mikael i Dominik
zostali wyłączeni z rozmowy.
  Mikael wziął syna na kolana i siedział, tuląc go do
siebie. Z jakiegoś powodu Anette nigdy nie mogła
zaakceptować takiej sytuacji. Teraz także uśmiechem
starała się pokryć nagłe zmieszanie. Wkrótce jednak
zapomniała o nich, słuchając jakiejś interesującej opowie-
ści Henri'ego.
  Przez cały dzień starała się udawać, że po wspólnie
śpędzonej nocy wszystko między nimi jest tak jak zwykle,
ale to jej się nie udawało. Zdecydowali jednak, że
Dominik wróci do swego dawnego pokoju.
  Niekłamana radość, która z niej promieniowała w obe-
cności Henri'ego, wzburzyła Mikaela. Usiłował dopatrzyć
się w niej sztuczności, ale jej zachowanie wcale nie
wyglądało na salonową grzeczność. Anette była w pełni
sobą.
  Nigdy nie przypuszczał, że ma za żonę taką rezolutną,
wesołą osóbkę!
  To prawda, że mówili o niczym, ale jakie to miało
znaczenie? Mikael wiele by dał za to, by mieć kogoś, kto
rozmawiałby z nim z ochotą, tak by on nie zmuszał się do
podtrzymywania rozmowy.
  Onieśmielony i zakłopotany zabrał chłopca i wyruszyli
na wieczorną przechadzkę z Trollem.
  Przez chwilę szli w milczeniu.
  - Czy jesteś gotów wyruszyć jutro rano, Dominiku?
  - Tak.
  - Wyjedziemy bardzo wcześnie, zanim mama się obudzi.
Nie myśl o ubraniu i jedzeniu dla nas. Ja się tym zajmę.
Żebyś tylko wstał, kiedy cię obudzę, i ubrał się cichutko.
  - Dlaczego nie powiemy nic mamie?
  - Rozmawialiśmy z mamą o tym dzisiaj. Za nic nie chce
jechać do Norwegii, tego pogańskiego kraju, jak mówi.
Uważa za wystarczające poświęcenie przebywanie w bar-
barzyńskiej Szwecji - uśmiechnął się Mikael, ale zaraz
spoważniał. - I ona nie chce owiedzieć ani "tak", ani
"nie", jeśli chodzi o twój wyjazd. Choć nie jest temu
całkiem nieprzychylna. Po prostu bardzo się o ciebie boi.
Chce, abyśmy jeszcze się wstrzymali, ale my przecież nie
możemy.
  - Nie, nie możemy już czekać.
  - Sam to czujesz. Czy wiesz, dlaczego?
  - Nie. Wiem tylko, że trzeba się spieszyć.
  Mikael pokiwał głową.
  - Wiesz, Dominiku, w tych, którzy noszą nazwisko
Ludzi Lodu, tkwi coś szczególnego. Dlatego wierzę we
wszystko, co mówisz. Ja także doświadczyłem wielu
niezwykłych rzeczy.
  - Jakich niezwykłych rzeczy, ojcze?
  - Opowiem ci o nich później, po rozmowie z naszymi
krewniakami. Sam wiem tak niewiele. Dlatego właśnie
jedziemy, musimy poznać prawdę.
  - Czy możemy zabrać ze sobą Trolla?
  - Nie, będziemy jechać konno. Taka długa podróż nie
wyszłaby na dobre jego łapom.
  Chłopiec uścisnął rękę ojca.
  - Będę gotowy. Czy zechcesz zapakować moje od-
świętne ubranie, ojcze?
  - Oczywiście - odparł Mikael wzruszony. - Napiszę
list do mamy, by się o nas nie niepokoiła. Zresztą niedługo
wrócimy.
  Dominik nie odpowiedział.







        ROZDZIAŁ X


  Zanim wschodzące słońce zdążyło przerodzić się w coś
więcej niż tylko poświata na niebie, Mikael ostrożnie
dotknął ramion chłopca. Zaspany Dominik spojrzał na
ojca niezbyt przytomnie, ale zaraz przypomniał sobie o ich
wspólnych planach. Mikael pomógł niu starannie zapiąć
koszulę, bo mimo wszystko syn był jeszcze dzieckiem.
  - Nie mamy czasu na śniadanie - szepnął Mikael. - Ale
wziąłem ze sobą prowiant i spakowałem w juki twoje
ubranka.
  - Czy napisałeś do matki, ojcze?
  - Tak. Tu jest list. Położę go na twoim łóżku.
  Chłopiec, uspokojony, kiwnął głową. List był długi,
budził zaufanie.
  Pewien kłopot sprawił im Troll. Musieli przekupić
go w kuchni solidną porcją mięsa żeby przypadkiem
nie zaczął wyć z żalu, że nie zabierają go ze sobą.
Mikael przykucnął i Przez długą chwilę tulił do siebie
psi łeb.
  Wymknęli się na palcach. Mikael pomógł synkowi
dosiąść przygotowanego już konia, sam usadowił się za
nim i wyruszyli wreszcie w daleką, daleką podróż.
  Mikael mocno tułił Dominika, modląc się w duchu, by
podczas podróży nie dostał jednego ze swych ataków. Bał
się straszliwie, że tak może się stać. Ataki pojawiały się
coraz częściej i wiedział, że dla osoby postronnej mogły
być wstrząsem. Jeden z nich zdarzył się podczas drugiej
nocy spędzonej w łożu Anette i tylko dzięki niezmiernemu
wysiłkowi Mikaelowi udało się stłumić go na tyle, że żona
się nie obudziła.
  Ciemność dotarła już do niego. Wypełniała teraz całe
niebo, całą mglistą przestrzeń, która jak olbrzymia prze-
paść miała go wkrótce pochłonąć. I to, co kiedyś ledwie
majaczyło w oddali, stało teraz w samym centrum. Mikael
wiedział, co to jest, ale nie śmał nadać temu imienia.
  Oprcicz ataku nic więcej nie wydarzyło się tej nocy.
Wcześniej wszystkie rzeczy Mikaela przeniesiono do
wielkiej sypialni, a Dominik z powrotem przeprowadził
się do swego pokoju. Obyło się bez słowa protestu ze
strony chłopca; na jega kształtnych wargach igrał nawet
leciutki, nieprzenikniony uśmieszek. Mikael często za-
stanawiał się, jakie też myśli kłębią się w główce syna.
  On sam był bardzo niepewny, jak ma się zachować
w stosunku do Anette. Ciągle jeszcze była ożywiona po
wizycie Henri'ego i paplała z przejęciem, lecz wkrótce na
powrót ucichła. Kiedy znaleźli się w łożu, Mikael wyciąg-
nął rękę i zaczął pieścić jej ramię, ale z przykrością
zauważył, że natychmiast zesztywniała. Zostawił więc
żonę w spokoju. Atak nadszedł dużo później, wziął się
z marzenia sennego, i Mikael był pewny, że Anette
niczego nie spostrzegła.
  Zastanawiał się teraz, jak zareaguje na jego list.


  Wiele godzin później, kiedy znaleźli się już daleko od
domu i zatrzymali na śniadanie w przydrożnej gospodzie,
obudziła się Anette.
  Mikaela nie było w pokoju. Przez chwilę jeszcze
przeciągała się w łóżku, ale kiedy z głębi domu nie doszedł
jej żaden dźwięk, szybko wstała i ubrała się. Przypomniała
sobie, że Mikael dał służbie wolne aż do obiadu, nie
wiedziała, dlaczego, ale nie śmiała się sprzeciwiać. Gdzie
też oni są; ojciec i syn? Pewnie na przechadzce, bardzo
lubią poranne spacery.
  Kiedy zeszła na dół, usłyszała szczekanie dobiegajace
z kuchni. Troll? Nie zabrali ze sobą Trolla? Zawsze im
towarzyszył, przecież to wyprowadzanie psa było głów-
nym powodem częstych wycieczek.
  Wypuściła bardzo zniecierpliwionego już Trolla z ku-
chni i przystanęła zamyślona.
  Gdzie, na miłość boską, mogli być?
  Pospieszyła do pokoju Dominika.
  Był pusty, ałe tego przecież się spodziewała.
  Na środku łóżka leżał list: Anette - głosił napis,
wykaligrafowany pięknym pismem Mikaela.
  Nieprzyjemnie ścisnęło ją w żołądku, ukłuło w sercu.
Odetchnęła głęboko i zaczęła czytać:
  Najdroższa!
  Aby uniknqć dramaytcznych scen, obydwaj wyjechaliśmy po
cchu do Norwegii. Postaraj się zrozumieć, że to była konieczność.
Mój czas upływa zbyt szybko, a muszę choć raz spotkać moich
krewnych. Tak bardzo pragnę zabrać tam również Dominika,
aby on nie doświadczył tego, co ja przeżyłem w dzieciństwie. Oby
nie był, jak ja, drzewem bez korzeni, nie pojmującym, co się z nim
dzieje
  Bądź spokojna, on wróci. Wiesz przecież, jak bardzo kocham
mego syna i nie chcę, by przytrafiło mu się coś złego. Dopilnuję, by
bezpiecznie odwieziono go do Ciebie. Za kilka tygodni wróci.
Będzie dorastał przy Tobie, nie mam serca odbierać Ci go na
zawsze.
  Ja już nie wrócę, moja droga, ukochana Anette. Nie tylko
dlatego, że ciemność prawie mnie już pochłonęła, ale także ze
wględu na Ciebie. Widziałem wczoraj, jak szczęśliwa i swobod-
na byłaś przy Henrim. Zrozumiałem wówczas, że jesteś jakby
zamknięta w klatce razem z moją melancholią, w tym małżeńst-
wie, które jest tylko marną farsą. A, najdroższa, wierz mi, że nie
ma nic smutniejszego niż nieudana komedia. Tak będzie najlepiej,
Anette. Nie potrafiłaś odwzajemnić mojej miłości. Jesteś
katoliczką i nie dostaniesz rozwodu, ale jako wdowa będziesz
miała wolną rękę, by ponownie wyjść za mąż, jeśli zechcesz.
  Wczoraj wieczorem zapytałaś, dlaczego okna m moim pokoju
muszą być zasłonięte na noc. Wytłumaczenie nie pomoże ani mnie,
ani Tobie, ale należy Ci się odpowiedź. Dręczą mnie sny, złe sny
związane z tym, co przeżyłem w Inflantach, o czym ciągle jeszcze
nie mam odwagi mówić na głos. Ale kiedy budzę się z owych snów
i widzę gołą szybę, wydaje mi się, że dostrzegam za nią ręce, które
na próżno błądzą po niej, usiłując wedrzeć się do środka. Widzę
bladą twarz o wielkich, poszukujących oczach i nie wiem wtedy,
czy mam dość sił, by się im oprzeć, czy też wstanę i otworzę okno.
A tego nie wolno mi uczynić! O, to takie niemądre, Anette!
Wiem, że nikogo tam nie ma, ale mój oszalały mózg nie
funkcjonuje jak należy. To wszystko jest straszne, tak mi
przykro z tego powodu!
  Ukochana moja ! Tak wiele chciałem dać Ci milości. Obydwoje
jednak zostaliśmy ciężko, nieuleczalnie zranieni surowym wy-
chomaniem, które nie pasowalo do żadnego z nas. Wiem, że teraz
będzie Ci dobrze, jest wiele osób, które zatroszczą się o Ciebie.
  Pozdrów Markę Chrirtianę i wuja Gabriela! Nie miałem
czasu, by tym razem ich odwiedzić. Tak, wuj Gabriel nadal
przebywa w Danii, ale Marka Christiana... Podziękuj im za
wszystko, co dla mnie zrobili i kim dla mnie byli przez lata mej
samotności. Marka zrozumie, dorastała przecież w podobnych
warunkach jak ja.
  Żegnaj, ukochana! Zajmij się Dominikiem, aby wyrósł na
szczęśliwego, wolnego człowieka!
  Twój Mikael
  Niemy krzyk narastał w piersi Anette.
  - Nie! Och, nie - szeptała z bólem w głosie. - Przecież
to wcale nie tak! To nieprawda! Mikaelu, co ty zrobiłeś?
- Po chwili dodała: - I co ja zrobiłam! Och, Mikaelu!
  Ku swemu zdumieniu nie pomyślała najpierw o Domi-
niku.
  Miotała się po pokoju, a płacz, nie mogąc znaleźć
ujścia, legł na jej sercu jak wielki kamień. Zbiegła po
schodach i nie założywszy nawet płaszcza, co sił popędziła
na zamek Morby. Nie wypuszczała listu z dłoni.
  Po chwili pnczuła, że boli ją w piersiach, a uszy pieką
z zimna. Byłn już jednak za późno, żeby zawrócić.
Zwolniła, oddychając ciężko i boleśnie, naciągnęła szal na
głowę i w końcu jakoś dotarła na zamkowy dziedziniec.
  Roztargniona nie dostrzegła, że Troll biegł za nią cały
czas. A przecież nie wolno mu było odwiedzać Morby,
wynikały z tego tylko starcia z zamkowymi psami.
Z trudem hamując płacz usiłowała go odegnać, nakazać
owrót do domu, chociaż tak bardzo nie chciała być
niednbra dla ich psa, ulubieńca Mikaela i Dominika
  Wreszcie wydawało się, że zrozumiał. Zatrzymał się
przed bramą: żałosna figurka z podkurczonym ogonem,
zwyieszonymi uszami, z jedną łapą uniesioną w błagalnym
geście i pełngmi niepokoju ślepiami. Anette usiłowała
machać do niego, jednocześnie pocieszająco i zniechęcają-
co, ale nie całkiem jej się to udawało.
  Ciepło w zamknwym hallu przyniosło ulgę. Poprosiła
o rozmowę z hrabiną.
  Marka Christiana jeszcze nie wstała, lubiła dłużej
poleżeć w łóżku i wykorzystywała te dni, kiedy nie było
w domu Gabriela Oxenstierny. Anette poprosiła kamer-
dynera o zaannnsowanie jej hrabinie i usiadła, niecierp-
liwie czekając. Była tak zdenerwnwana, że zaczęła ogryzać
paznokcie.
  Pierwsi pojawili się chłopcy, synowie Marki Christiany,
dwunastoletni Gustaw Adolf i czteroletni Gabriel. Różnica
wieku między nimi była boleśnie duża. Za każdym razem
gdy bcaci widziano razem, powracało wspomnienie tych
dwóch, którzy powinni być między nimi, zmarłych na odrę.
  Gustaw Adolf zapytał, czy przyprowadziła ze sobą
Dominika. Anette z niewyraźnym uśmiechem odparła, że
chłopiec na jakiś czas wyjechał z ojcem, ale wkrótce
powróci. Błagała Najświętszą Marię, by okazało się to
prawdą.
  Nadszedł kamerdyner.
  Jej wysokość prosiła przekazać, że już może was
przyjąć, pani. Bądźcie łaskawa pozwolić za mną, hrabino.
  Anette, mimo iż poślubiła mężczyznę nie będącego
szlachcicem, zachowała swój hrabiowski tytuł.
  Marka Christiana siedziała w łóżku, trzymając na
kolanach tacę ze śniadaniem.
  - Dzień dobry, droga Anette, bardzo wcześnie wyszłaś
dziś z domu. Wcześnie jak wcześnie, jest już wpół do
jedenastej. Mam wyrzuty sumienia. Dobrze, że Gabriel
tego nie widzi. Ale ty wyglądasz na przerażoną. Czy coś
się stało?
  - Tak - odparła Anette. - Mikael wyjechał! I zabrał ze
sobą Dominika!
  Marka Christiana odstawiła tacę i usiadła wygodnieł.
  - Co ty mówisz?
  - Masz! Czytaj! To wszystko, co zostawił.
  Marka Christiana przeczytała łist w milczeniu.
  - Dlaczego nikt nie pomówił ze mną wcześniej?
- zapytała wstrząśnięta. - Gabriel nazwał go słabeuszem!
Czy Mikael jest chory? Co mu dolega?
  - Nie wiemy. On sam też tego nie rozumie. Powiedział
tylko, że się stacza. I naprawdę po ostatniej wyprawie
wyglądał strasznie.
  Hrabina Oxenstierna pokiwała głową w zadumie.
  - Kiedy był w domu poprzednim razem, nie zdołałam
zatroszczyć się o niego, zgnębiona żałobą po moich
chłopcach. Ale teraz, gdy to mówisz, przypominam sobie,
że nie był taki jak zwykle. Wydawał się... udręczony.
  - Tak. Ale nie bardzo wiedział, dlaczego. Mówił tylko,
że nienawidzi wojny. Nie chciał wracać na front.
  - Dlaczego więc wyruszył? Dlaczego nic nie powie-
dział Gabrielowi?
  Anette pochyliła głowę.
  - Sądzę, że nikt z nas nie doceniał powagi sytuacji. A ja
najmniej. Uważałam, że wspaniale jest zbierać laury
zwycięstwa na polu walki. Taki młody, a już został
kapitanem. Nie słuchaliśmy go ani ja, ani wuj Gabriel.
  A ja miałam dość własnych kłopotów. - Marka
Christiana jeszeze raz zerknęła na list. - Dłonie błądzące
po szybie... To naprawdę okropne, przerażające. Z wielu
względów. Och, jakie to wszystko smutne! Kochana
Anette, a jak właściwie dbałaś o swoje małżeństwo?
  Z oczu Anette trysnęły łzy.
  Nie, nie mówmy o tym w tej chwili - zdecydowała
szybko Marka Christiana. - Teraz trzeba działać.
  - Muszę jechać - stwierdziła Anette. - Czy możecie mi
pomóc i dać kilku zaufanych ludzi? Ruszę z nimi najszyb-
szym powozem, jaki mamy.
  - Naturalnie - odparła hrabina Oxenstierna, spusz-
czając nogi z łóżka. - Nie mogę ci towarzyszyć, złożyłam
bowiem ślubouranie, że nigdy już nie opuszczę moich
chłopców, ale udzielę ci wszelkiej pomocy. Ten list brzmi
bardzo groźnie. Musisz dogonić Mikaela na czas, by nie
zdążył nic sobie zrobić.
  Pobiegła do gotowalni i stamtąd wołała przez drzwi:
  Ta ciemność, o której on pisze, ta, co go ogarnia... Co
to właściwie jest?
  - Nigdy nie mogłam tego zrozumieć - odkrzyknęła
Anette. - Sądzę, że on sam tego nie pojmuje.
  - A jakie jest twoje zdanie? Czy on jest chory na
umyśle?
  Anette zamyśliła się.
  - Nie mogę w to uwieczyć. Jest przecież taki dobry.
  - Och, moja droga - mruknęła Marka Christiana. - Co
ma jedno do drugiego? Zawsze był zamknięty w sobie,
zadumany - powiedziała już głośniej.
  - Tak, ale to się pogłębiło. A poza tym miewa jakieś
straszne ataki. Nie jest wtedy niebezpieczny, ale bardzo go
męczą.
  - Że też nie powiedziałaś mi o tym wcześniej - z wy-
rzutem zwróciła się do niej Marka Christiana. Wyszła już
z gotowalni ubrana. - Chodź, zajmiemy się wszystkim!
Och, Mikaelu, mój przybrany bracie, a raczej synu! Jak
mogliśmy tak cię zawieść? Do jakiego stopnia musieliśmy
być bezmyślni i zapatrzeni w siebie! Zarówno twoja żona
jak ja i Gabriel.
  Anette zgadzała się z nią całym sercem.
  - O dziwo, nie boję się o Dominika. Wiem, że
z Mikaelem jest bezpieczny. Ale byłam o niego tak
zazdrosna, ciotko Marko! Taka okrutna! Chciałam mieć
chłopca tylko dla siebie, nie mogłam znieść jego miłości
do ojca. Och, tak wiele mam do omówienia z Mikaelem!
Muszę jechać od razu, natychmiast!
  - Nie bój się, zatroszczymy się o wszystko. Znam adres
jego rodziny w Norwegii. I wojna już przecież się
skończyła.
  Nagle w głowie Anette zakołatała porażająca myśl,
dopiero teraz naprawdę zaniepokoiła się o syna.
  - A jeżeli Mikael rozchoruje się po drodze? Co
wówczas stanie się z Dominikem?
  Bliska była załamania, tak bardzo lękała się o los swych
najbliższych, i Marka Christiana musiała użyć wszystkich
swoich sił, aby ją uspokoić.
  Anette otrzymała do dyspozycji powóz, konie i trzech
silnych mężczyzn, którzy mieli pilnować, aby nie spotkało
jej nic złego. Wreszcie i ona opuściła Morby. Wiele, wiele
godzin później niż jej mąż i syn.


  Dominik nie spodziewał się, że jazda konno będzie
trwała tak długo. Dla ośmiolatka podrzucanie na końskim
grzbiecie dzień po dniu było bardzo męczące, mimo że
ojciec starał się umościć mu miękkie i jak najwygodniejsze
siedzisko. Zdawało się, że chłopczyk zasypiał w ramio-
nach ojca. Z podróży zostały mu w pamięci jedynie
ciągnące się w nieskończoność zielone łąki, migające
przed oczyma drzewa, połyskujące w oddali jeziora i lasy.
  O ich podróży niewiele wiecej można było powiedzieć
poza tym że przyjaźń między ojcem i synem stała się
jeszcze głębsza z powodu wszystkśch trudności, jakie
wspcilnie musieli pokonywać. Mikael zawsze starał się
znaleźć odpowiednic miejsce na nocleg i mały Dominik co
wieczór zasypiał śmiertelnie zmęczony, nie wypuszczając
z rączki dłoni ojca, jakby w obawie, że Mikael odejdzie od
niego.
  Bez wątpienia chłopiec pilnował ojca przez cały czas
podróży, jak gdyby starał się ustrzec go przed czymś
nieoczekiwanym.
  Mikaelowi nie zawsze udawało się znaleźć na noc dach
nad glową. Jechali przez lesiste tereny, najgorzej było
w okolicy Varmland i Solor. Wtedy naprawdę się bał. Po
tych terenach włóczyło się wielu różnych ludzi, a on miał
przecież pod opieką syna, choć Dominik myślał całkiem
odwrotnie. Raz nocowali w samotnym leśnym szałasie.
Mikael przez wiele godzin leżał, wsłuchując się w dźwięki
dobiegające z zewnątrz. Dochodziły go dziwne odgłosy,
ale tu było królestwo łosia, a król lasu nie mógł wyrządzić
im żadnej krzywdy. Niebezpieczeństwo groziło ze strony
ludzi - chciwych rozbójników i biedaków, mieszkających
w przepastnych borach, którzy nie posiadali niczego
i dlatego rabowali bez litości.
  Mikael sądził, że udało mu się ukryć przed synkiem
ataki lęku i przygnębienia, ale pewnego razu, już w głębi
Norwegii, kiedy poczuł napływającą falę strachu i spo-
strzegł przed sobą gęstą, czarną mgłę, Dominik spytał,
zatroskany:
  - Czy znów źle się czujesz, ojcze?
  Mikael starał się, by syn niczego nie zauważył. Po-
zwolił, by koń sam wybierał drogę, bowiem nic już nie
widział. Ale chłopczyk mimo wszystko musiał czuć, jak
bardzo ojcu jest ciężko.
  - Tak - odparł. - Ale to zaraz minie.
  Chłopiec przez chwilę nic nie mówił, po chwili
mruknął po cichu:
  - Musimy szybko dojechać.
  Dotarli do Christianii i Mikael rozpytał się o drogę.
Tak, parafia Grastensholm nie leży daleko. Trzeba jechać
dalej tym samym szlakiem, a wkrótce dotrą na miejsce.
  Zbliżamy się do celu, myślał Mikael. Długa podróż do
domu niebawem dobiegnie kresu. Trwała dwadzieścia
pięć lat. Tyle samo, ile moje życie.
  Kiedy po raz ostatni udzielono im wskazówek i w blas-
ku wieczornego słońca wjechali w lipową aleję, czuł, jak
ogarnia go podniosły nastrój. Lind z Ludzi Lodu...
Nazwisko, które teraz miało nabrać treści...
  Jego syn także siedział wyprostowany, przejęty. Mika-
el nie mógł widzieć jego oczu, ale wiedział, że jak zawsze
o zachodzie słońca bije z nich niezwykły blask.
  Na moment wstrzymał konia.
  - To drzewo jest bardzo niebezpieczne - stwierdził,
wskazując na lipę, pochylającą nad drogą suche gałęzie.
- W każdej chwili może się zwalić.
  Dominik nic nie powiedział. Tylko kiedy Mikael
poganiał konia, by jak najszybciej przejechać pod zwisają-
cymi tuż nad ich głowami konarami, wpatrywał się w nie
zdumiony.


  Tego wieczoru wszyscy zebrali się w Lipowej Alei.
Mieli ku temu powód.
  - Cecylia i Alexander mogą przybyć w każdej chwili
- powiedziała cicho Liv.
  Brand potwierdził skinieniem głowy. twarz miał
ściągniętą bólem.
  - Jak to się mogło stać? - szepnął. - Tysiąc razy
zadawałem już sobie to pytanie, jak to się mogło stać?
  - Nie ma w tym niczyjej winy - odezwała się Irja. Jej
twarz sprawiała wrażenie o dziesięć lat starszej niż
w rzeczywistości. - Tak po prostu bywa.
  Hilda, siedząca przodem do drzwi, zmarszczyła czoło
i wstała. Pozostali popatrzyli za jej wzrokiem.
  Do izby weszli dwaj przyjezdni. Młody mężczyzna
i trzymający jego rękę nieduży chłopiec.
  - Tancred? - zdziwił się Andreas.
  - Nie - zaprzeczyła Gabriella. - To nie jest mój brat.
Ale, na Boga, jaki do niego podobny!
  Podobnego wstrząsu doznali na widok chłopczyka.
  Wszyscy usłyszeli szept Liv w ciszy zalegającej pokój:
  - Mój Boże, to musi być... czy to Mikael? Syn Tarjeia?
  Przystojny młody człowiek o poszarzałej twarzy i zapa-
dniętych oczach przemówił:
  - Tak. Jestem Mikael Lind z rodu Ludzi Lodu, a to
mój syn Dominik.
  Przez moment w izbie było cicho jak makiem zasiał.
Ktoś szepnął:
  - Bóg wziął, Bóg dał...
  Brand poderwał się z miejsca.
  - Mikael! Mój bratanek! Witajcie obydwaj! Nikt nigdy
nie był bardziej oczekiwany niż wy teraz!
  Podniosła się wrzawa powitań, pytań i łez.
  W końcu jeden głos zapanował nad resztą: Mattiasa.
  - Siadaj, Mikaelu! Irmelin, posuń się i zrób miejsce na
sofie dla małego Dominika! Zaraz dowiecie się, kim
jesteśmy. Po kolei. Najpierw wasza najbliższa rodzina: ten
wielki miś o włosach przyprószonych siwizną to twój stryj
Brand, Mikaelu. A łobuz, który za nim stoi, to jego syn,
twój stryjeczny brat, Andreas. Turkaweczka u jego boku
to żona Andreasa, Eli. Mają syna, który jak zwykle
buszuje po kuchni i podjada ciastka; ma na imię Niklas.
Teraz przedstawię drugą część rodu, tę, która mieszka na
Grastensholm. Widzieliście Grastensholm, prawda?
  - Tak. To ten sąsiedni dwór?
  - No właśnie. Tam rządzi ciotka Branda, Liv Meiden,
owa szacowna dama, którą tu widzicie.
  Mikael ukłonił się dostojnej pani, to samo zrobił
Dominik.
  - To jest jej synowa, Irja Meiden. Czy to nie zaczyna
być zbyt skomplikowane?
  - Nie, na razie jeszeze nie.
  - A ja jestem niepoprawnym synem Irji. Mam na imię
Mattias. To moja żona Hilda, a ta pyzata dziewuszka na
sofie to nasza córka Irmelin.
  Wzrok Mikaela zatrzymał się na ostatniej parze, która
jeszeze nie została przedstawiona.
  Mattias pospieszył z wyjaśnieniem:
  - Moja babcia Liv ma córkę Cecylię, która mieszka
w Danii wraz z mężem Alexandrem Paladinem.
  Mikael zmarszezył brwi.
  - Ktoś chyba mi mówił, że już ich kiedyś spotkałem.
  - Zgadza się, na Lowenstein. Ale miałeś wtedy
zaledwie trzy lata. Gabriella jest ich córką, a jas-
nowłosy Kaleb to jej mąż. Mają córeczkę, Villemo,
która w tej chwili na pewno hasa po kuchni w po-
szukiwaniu ciastek razem z Niklasem. Tylko nasza
córka, Irmelin, jest grzeczna i nie bierze w tym
udziału. Prawdopodobnie dlatego, że za bardzo objadła
się na obiad.
  - Ależ to ogromna rodzina! - Mikael był oszołomiony.
  - O, to wcale nie koniec. Cecylia i Alexander mają
jeszeze syna Tancreda, bliźniaczego brata Gabrielli.
  - Jego znam - rozjaśnił się Mikael.
  - Opowiadał nam o tym spotkaniu. Jego żoną jest
Jessica, mają dwoje dzieci, Lenę i Tristana. Spodziewamy
się ich tutaj w każdej chwili, być może już jutro.
  - Bardzo się cieszę.
  Liv i kilkoro innych przez cały czas ze zdumieniem
przypatrywało się Dominikowi.
  - Irmelin - puprosiła Liv - zawołaj z kuchni Niklasa
i Villemo.
  Dziewczynka natychmiast wybiegła i za chwilę przy-
prowadziła dwójkę pięciolatków.
  Na ich widok zdziwiony Mikael szeruko utworzył
oczy.
  - Na miłość boską...?
  - Tak - podjęła Liv. - Uważaliśmy za niezwykłe, że
zarówno Niklas, jak i Villemo mają żółte oczy. To
charakterystyczna dla naszej rodziny cecha, która jednak-
że do tej pory nie dotykała więcej niż jednej osoby
w Pokoleniu. A była jeszcze jedna, starsza siostra Villemo,
martwo urodzona. A teraz ty przybywasz jeszeze z jedną.
Co to ma znaczyć?
  - Nie wszystko rozumiem - poskarżył się Mikael.
  Przyjdzie czas na wyjaśnianie, kiedy będzie trochę
spokojniej. Tak wiele mamy sobie do powiedzenia,
Mikaelu. Niech Bóg cię bługusławi za to, że przyjechałeś
w tym momencie.
  - To Dominik nalegał, abyśmy natychmiast wyruszyli.
  Spojrzeli na chłopca z uśmiechem.
  Nie wiem, czy zwróciliście uwagę - przypomniał
sobie Mikael. - Jedno z drzew w alei trzeba jak najszybciej
ściąć. Przechyla się niebezpiecznie.
  Zapadła cisza.
  - Tego drzewa nie wolno jeszeze ścinać - udparła Liv.
  Dominik ujął ojca za rękę i popatrzył na niego.
  - Ojcze... oni są tacy smutni. Wszyscy. Dlaczego?
  Zdali sobie sprawę, że Dominik nie jest zwyczajnym
dzieckiem. Ktoś inny nie dostrzegłby nic poza burzliwą
radością całej rodziny uszczęśliwionej spotkaniem z krew-
niakami. Chłopiec wyczuwał więcej.
  Mikael wykrzyknął nagle:
  - A dziadek? Przez tyle lat miałem nadzieję, że ujrzę go
jeszeze raz. Czy...
  - Nie, nie przybyłeś za późno - odparła Liv ciepło,
- Ojciec twego ojca, a mój brat Are spoczywa ciężko
ranny w sąsiednim pokoju. Kiedy byli w lesie, zwaliło się
na niego drzewo.
  - Zaczynam coś podejrzewać - rzekł w zamyśleniu
Mikael. - Kiedy to się stało?
  - Niedługo upłynie miesiąc.
  Zastanowił się, w końcu pokiwał głową:
  - Tak, to wtedy Dominik powiedział, że musimy
niezwłocznie wyruszyć. Sądziłem, że chodzi mu o mnie.
  Teraz odezwał się Mattias.
  - Zauważyliśmy, że nie jesteś całkiem zdrowy, Mikaelu.
Czy to coś poważnego? - zapytał swym łagodnym głosem.
  Mikael zerknął na syna i machnął ręką.
  - Nie, chyba nie.
  Zrozumieli.
  - Jest jeszeze coś, o czym powinieneś wiedzieć - wtrą-
cił Brand. - Tragedia w lesie bardzo nas dotknęła. Syn
ciotki Liv, Tarald, usiłował wyciągnąć mego ojca spod
walącego się pnia.
  Mikael przenosił wzcok z jednego na drugiego.
  - A więc on...?
  - Tak, nie zdążył uskoczyć.
  Odwrócił się do Mattiasa.
  - Twój ojciec? I... twój mąż, Irjo, prawda?
  Irja odparła spokojnie:
  - Tarald spoczywa w ziemi już od trzech tygodni. Żal
po jego stracie zmienił się z palącej rany w piękne
wspomnienie. Teraz robimy wszystko, co w naszej mocy,
by uratować wuja Arego.
  Liv wstała.
  - Chodźcie obaj. Chcę być świadkiem spotkania Arego
z jego wnukiem i prawnukiem ze Szwecji. Czuwa nad nim
Matylda, żona Branda. Zmieniamy się przy jego łożu.
Och, od dwudziestu lat marzył o tym dniu! Był zroz-
paczony, że będzie musiał odejść nie zobaczywszy' się
z tobą.
  - A więc... nie ma nadziei?
  Obawiam się, że nie - westehnęła Liv.
  Wszyscy, ktrirzy tylko mogli się pomieścić, zgromadzi-
li się w sypiaIni, która kiedyś należała do Tengela i Silje,
a później do Tarjeia, ojca Mikaela.
  Kobieta, która mogłaby uosabiać samą Matkę Ziemię,
wstała i cicho pozdrowiła przybyłych.

  Are leżał w łożu nieruchomo. Twarz miał białą niemal
tak samo jak brodę i włosy. Tylko ciemne oczy gorzały.
  - Are - powiedziała Liv ze wzruszeniem. Masz gości.
  Starzec popatrzył na Mikaela. Przenicisł wzrok na
Dominika i znów na Mikaela. Wszyscy milczeli.
  - Witaj, dziadku cicho odezwał się Mikael.
  Oczy Arego wypełniły się łzami. Wyciągnął rękę i ujął
dłoń wnuka.
  - Wiedziałem, że pewnego dnia przybędziesz powie-
dział. - Bałem się tylko, czy nie za późno. Szukałem cię,
mój chłopcze.
  Gorąco pragnąłem tu przyjechać - odrzekł Mikael.
- Wojna nam przeszkodziła.
  Are z trudem dobywał słów.
  Niech Bóg Cię błogosławi - powtarzał raz za razem.
- Niech Bóg cię błogosławi! A to musi być twój syn?
Widzę, że to prawdziwe dziecię Ludzi Lodu.
  - Tak, to Dominik. Jego matka jest Francuzką, dlatego
nosi takie imię.
  - Ona nie przyjechała?
  - Tym razem nie.
  Anette... Co może teraz robić? Wypłakuje oczy w ra-
mionach Henri'ego? Szybko się pocieszy. Kiedy tylko
Dominik wróci, znikną wszystkie jej troski.
  Mikaelu, musisz nam opowiedzieć o swoim życiu
- poprosiła Gabriella.
  - Nie teraz - sprzeciwiła się Liv. - Jest bardzo
zmęczcmy, chłopiec też musi iść spać.
  - Mogą zamieszkać w pokoju obok - zaproponował
Are. Chcę, żeby byli w pobliżu. A jutro będziemy
rozmawiać, cała nasza rodzina. Tylko nie zapomnijcie
o mnie, pragnę brać udział we wszystkim.
  W jego naznaczunych śmiercią oczach pojawił się
nowy blask.
  Rzeczywiście byli bardzo zmęczeni, i Dominik, i Mika-
el. Z trudem przetrwali wieczerzę, choć rodzina była
wyrozumiała; nie zadawano zbyt wielu pytań.
  Nareszcie leżeli już w krótkich łóżkach w starej części
Lipowej Alei.
  Znajdowali się w izbie, w której panował nieuchwytny,
trudny do określenia nastrrij. Mikael nie mógł się zorien-
tować, na czym on polega. Pokój tak mu się spodobał, że
zapomniał przysłonić czymś małe okienka.
  Noc była spokojna. Dominik oddychał równo, pogrążo-
ny w głębokim śnie. Mikael poczuł, jak ogarnia go spokój,
miał wrażenie, żc jego ciało staje się coraz cięższe i za chwilę
ani łóżko, ani podłoga nie wytrzymają jego ciężaru.
  Był w domu. Serce wypełniała mu radość na myśl
o rodzinie, która przyjęła go tak naturalnie, tak serdecz-
nie. Cieszył się na jutrzejszy dzień.
  Nagle usłyszał, że Dominik śmieje się przez sen,
chichocze, jakby z kimś rozmawiał. Było to bardzo
zabawne. Trwało już od dłuższej chwili, a teraz chłopczyk
zaczął mamrotać jakieś niezrozumiałe słowa. Wkrótce
jednak się uspokoił.
  W pokoju zapanowała szczególna, charakterystyczna
dla późnej nocy cisza.
  Z przerażeniem Mikael poczuł, że znów otwiera się
przed nim ogromna, nieskończona przepaść, ciemniejsza
niźli noc, a w niej rozlegają się głuche odgłosy uderzeń
w bęben. Wiedział, że to jego serce tak łomocze.
  Zamknął oczy, by nic nie widzieć, ale na próżno. Wizja
pochodziła bowiem z głębi jego mózgu, a wokół panował
czarny jak węgiel mrok.
  Wiedział, że to jest tam, w ciemności, bardzci blisko.
Tak blisko, że gdyby odważył się wyciągnąć rękę, mógłby
tego dotknąć.
  O tak, dobrze wtedział, co to jest. Zdawał sobie z tego
sprawę już od dawna. Nadal jednak nie śmiał nadać temu
imienia.
  Takie kuszące, miękkie i fascynujące...
  Spokój. Bezgraniczny spokój...
  Dominik!
  Myśl o chłopcu powstrzymtwała go przed najgor-
szym. To coś szarpało nim aż do bólu.
  Strach spowoduwał, że krople potu zaczęły perlić się na
jego czole, serce waliło oszalałym rytmem.
  Boże, pozwól mi tego uniknąć! Jestem teraz szczęś-
liwy, wróciłem do domu, do swoich. Moj syn mnie
potrzebuje. Nie mam już sił, to mnie niszczy, ściąga w dół,
coraz głębiej i głębiej aż do wielkiej nicości.






        ROZDZIAŁ XI


  Mikael obudził się nieprzyzwoicie późno. Z początku
nie mógł się zorientować, gdzie jest. Niski sufit, zbity-
z grubych bali, ściany z belek. Bardzo stara, ale przytulna
izba...
  Dominik już nie spał, przypatrywał się ojcu wy-
czekująco, trochę onieśmielony.
  Dzień dobry - powiedział Mikael niepewnie. Słoń-
ce chyba stoi już wysoko.
  Buzia chłopca rozjaśniła się w uśmiechu; usiadł na łóżku.
  Jakaś pani koniecznie chce się z nami spotkać, ale inni
ubłagali, by pozwnliła nam się wyspać. Jest teraz chyba
u tego staruszka.
  Ten staruszik to ojciec twego dziadka, twój pra-
dziad, Dominiku.
  Wiem. On chyba jest bardzo dobry.
  - Na pewno. Wstawaj już, nie możemy dopuścić do
tego, by ta dama zastała nas w łożkach. Sprawia wrażenie
niezwyklc energicznej.
  Chwilę póżniej witali się z Cecylią w paradnej izbie.
  Cecylia rzeczywiście była kimś wyjątkowym. Miała
pięćdziesiąt osiem lat, ale wciąż biła od niej zaraźliwa
radość życia. Dominik uznał, że nigdy jeszeze nie widział
tak pięknej starej damy. Zaraz pnmyślał, że ona nie jest
wcale taka stara. Wydawała się... Nie potrafił znaleźć
właściwegn słowa, ale chodziło mu po głowie: "bez-
czasowa".
  Mikael myślał podnbnie. Trudno mu było powstrzy
mać łzy, gdy patrzył, jak z oczu Cecylii otwarcie płyną ich
strumienie. Uściskała obydwu tak mocno, że zabrakło im
tchu.
  - Tanered wiele npowiadał o spotkaniu z tobą,
Mikaelu - mówiła wzrusznna. - Nie mogł o tobie
zapomnieć. Jest tutaj teraz, bardzo się ucieszy, gdy znów
cię znbaczy.
  Pochyliła się nad Dominikiem.
  - Czy ktoś widział coś podobnego? Jeszeze jeden
o żółtych, kocich oczach dziadka Tengela! To ci dopiero
urodzaj! Ciekawe, czy...
  - Co takiego? - dopytywał się Mikael.
  - O tym możemy porozmawiać później. Jaka to
straszna tragedia! Z moim bratem i wujem Arem! Wyru-
szyliśmy natychmiast po otrzymaniu wiadomości, ale
rzecz jasna nie zdążyliśmy na pogrzeb. Gdybym tylko
mogła uczynić coś dla wuja Arego! Och, to łoże...
  - Jakie łoże?
  - To, w którym teraz leży. W nim znaleziono Tengela
i Silje, po tym jak Tengel ubydwojgu odbrał życie. Twój
ojciec Tarjei walczył w nim ze śmiercią, ale musiał ulec.
Jego ostatnie słowa dotyczyły ciebie, Mikaelu! Przekażcie
mu pozdrowienia i powiedzcie, że go kochałem. Bardzo! I twoja
babka, Meta, także umarła w tym samym łożu. No, ale wy
chyba jesteście głodni?
  Zaiste błyskawśeznie potrafiła zmieniać temat!
  Mikael poszedł przywitać się z dziadkiem, rozmawiał
z nim przez chwilę, bo był to już czas posiłku.
  Do stołu nakryto w wielkiej pięknej izbie Matyldy
w nowej części domu. Wkrótce zjawili się wszyscy
z Grastensholm i Elistrand, teraz bowiem Mikael miał
poznać historię Ludzi Lodu i opowiedzieć o swoim życiu.
Przyszedł także Tancred; powtórne spotkanie kuzynów
było serdeczne i wzruszająee. Mikael poznał również
Alexandra, bardzo dystyngnwanego, sześédziesięciopię-
cioletniego pana w nowomodnej długiej peruce z czar-
nymi lokami, którą wszyscy podziwiali. Jessica była
śliczną, budzącą zaufanie dziewczyną, a dzieci, Lena
i dwuletni Tristan, natychmiast zniknęły, by dnłączyć do
pozostałych hasających malców. Tylko Dominik musiał
zostać z dorosłymi, zgndnie bowiem ustalnno, że on także
powanien wysłuchać historii Ludzi Lodu; w jego wypad-
ku było to nadzwyczaj istotne. Inne dzieci znały już, lepiej
lub gorzej, tę rodową opowieść.
  Arego ułożono na sofie, by wedle swego żyelenia mógł
uczestniczyć w rozmowie. Mikael usadowił się koło
niego.
  Brand, który potem miał zostać głową rodu,
rozpoczął przemowę. Był trzeźwo mgślącym, trzymają-
cym się ziemi człowiekiem, nie wdawał się w żadne
fantazje, ale i tak Mikael miał wrażenie, że wprowadzano
go w świat baśni.
  Brand na wstępie wyraził radość z powodu odnalezie-
nia Mikaela. Radość tym większą, mówił, że jako syn
Tarjeia miał zostać po nim głową rodu Ludzi Lodu. A po
Mikaelu nadejść miała kolej Dominika.
  Później opowiedział legendę o Tengelu Złym. Mówił
o Dolinie Ludzi Lodu, w której urodziła się Liv i gdzie
ojciec Mikaela otrzymał śmiertelny cios z ręki nieszczęś-
nika Kolgrima. Brand długo opowiadał o Tengelu i Silje,
najważniejszych dla wszystkich żyjących przodkach Ludzi
Lodu. Mówił o wszelakim dobru, jakie nieśli ze sobą. Nie
zataił ciemnych stron w historii rodu. Jeszcze zanim
Dominika wysłano do zabawy z innymi dziećmi, opowie-
dział o żółtych, kocich oczach, które wyróżniały ob-
darzonych szezególnymi zdolnościami.
  - Tak! - przyznał Mikael. - To jasne, że Dominik nie
jest zwyczajnym dzieckiem!
  - Zauważyliśmy - łagodnie uśmiechnęła się Liv.
  Wyprawiono chłopca do rówieśnikciw.
  - Teraz dochodzimy do najbardziej bolesnej części
historii, Mikaelu.
  Opowicdzieli o przekleństwie, o straszliwych skłon-
nościach, kryjących się wśród dotkniętych nim przed-
stawicieli rodu. O walce, jaką Tengel Dobry wytoczył
złemu dziedzictwu. O Hannie i Grimarze, poddającym mu
się z radością, i o Sol, postaci światłej i tragicznej zarazem,
w której zło przemieszało się z dobrem. O Trondzie
i Kolgrimie, dotkniętych w tak okrutny sposób.
  Mikael był przerażony.
  - Nie chcecie chyba powiedzieć, że... Dominik...
  - Nie - uspokoiła go Cecylia. - Ani Villemo, ani też
Niklas. To właśnie jest coś, czego nie możemy zrozumieć.
Ale ja mam swoją teorię na ten temat...
  - Nie ty jedna - uśmiechnęła się Liv. - Słyszałeś chyba,
że w każdym pokoleniu rodzi się jeden o złych skłonnoś-
ciach? A więc było tak: w waszym pokoleniu nieszezęście
dotknęło Gabriellę i Kaleba. Urodziła się im córeczka,
wyjątkowo boleśnie napiętnowana przekleństwem. Ale
była martwa.
  Umilkła. Nagle Are przemówił ze swego miejsca na
sofie:
  - Gabriello, Kalebie, jest coś, z czym ja i Liv
musieliśmy żyć przez wiele, wiele lat: Uważam jednak, że
prawda powinna wyjść teraz na jaw.
  - Ja też tak uważam wtrąciła Liv. Pouriedz to ty,
Are!
  - Dziecko nie było martwe, Gabriello. Ale też nie był
to zdrowy noworudek. Dziecko urodziło się zbyt weześ-
nie, nie umiało jeszcze oddychać. Być może zdołalibyśmy
je uratować długim, moznlnym wysiłkiem. Ale my nie
podjęliśmy próby. Nie zabiiiśmy go, ale też nie uratowaliś-
my mu życia. Po prostu nie zrobiliśmy nic! Znaliśmy
bowiem Kolgrima i widzieliśmy, do czego był zdolny.
Z dziewczynką było gorzej niż z Kolgrimem. Dużo
gorzej.
  Zapadła cisza. Gabriella popatrzyła na Kaleba. On
kiwnął głową.
  - Postąpiliście słusznie, babciu i wuju Are - powiedzia-
ła głosem zdradzającym napięcie.
  - Wielką ulgę sprawiło nam to wyznanie, uwierzcie
- rzekła Liv. - To był bardzo trudny czas dla mnie i dla
Arego.
  - Wobec tego moja teoria tym bardziej ma rację bytu!
- wykrzyknęła Cecylia.
  - Tak - zgodziła się Liv. - Bo jeśli jest taka sama jak
moja, to... Posłuchajmy zatem!
  - A więc - z ożywieniem podjęła Cecylia - urodziło się
naprawdę dotknięte przekleństwem dziecko. Nie miało
jednak szansy przeżycia. Zamiast tego, w ramach, powie-
działabym: kompensacji, nie chcę używać słowa "ze-
msta", bo sądzę, że jest zupełnie nie na miejscu, zamiast
tego, niezwykłe zdolnuści, jakie niesie za sobą dziedzict-
wo, zostały rozdzielone pomiędzy troje innych dzieci
z tega samego pokolenia.
  - To brzmi jak czyste szaleństwo - orzekł Andreas.
- Ale coś w tym jest.
  - Nie sądzę jednak, by w którymś z tej trójki tkwiło zło
- wtrąciła Irja.
  - Wcale tak nie uważamy - rzekła Liv. - Zło skupiła się
w pierwszym dziecku. To było widać wyraźnie, zro-
zumielibyście to, gdybyście znali Hannę. A dziewezynka
to była wypisz wymaluj czacownica Hanna. Nie, nasi
malcy są obdarzeni innymi zdolnościacni, które niesie ze
sobą dziedzictwo. Nabrałam pewności, kiedy ujrzałam
Dominika. On dopełnia całości obrazu.
  - W jaki spasób? - dopytywał się Mikael.
  Wyjaśnił Mattias:
  - Na to ja mogę odpowiedzieć. jak już słyszałeś, to ja
właśnie jestem odpowiedzialny za tajemniczy skarb Ludzi
Lodu, zbiór leczniczych ziół, magiczne formuły i środki
niezbędne do czarowania. Moim obowiązkiem jest, gdy
nadejdzie czas, wyznaczyć dziedzica skarbu. Nic prost-
szego: dostanie go Niklas, syn Andreasa. On ma w dło-
niach moc.
  Liv przytaknęła ruchem gławy.
  - Tę samą leczącą moc, którą posiadał mój ojciec
Tengel. U Niklasa jeszcze nie zdążyła się w pełni roz-
winąć.
  - A Villemo? - zapytał Mikael.
  Gabriella westchnęła z leciutkim uśmieehem.
  - Ona otrzymała w darze dzikość, niezłomnaść, poru-
szające świat umiłowanie życia.
  - Tak - przyświadezyła Liv. - Jak dobrze rozpoznaję
żywiołową radaść życia Sol! I do pewnego stopnia Cecylii.
  - A teraz zjawia się Dominik, doskonale wyczuwający
nastrój i myśli innych ludzi. To świetnie pasuje do całości.
Opowiedz nam o Dominiku, Mikaelu!
  Chętnie, ale najpierw pytanie. kto mieszkał dawniej
w izbie, w której spaliśmy?
  - Dlaczego pytasz? - Liv była zaniepokojona.
  Chłopiec rozmawiał z kimś przez sen dzisiaj w nocy.
To nie było zwykłe senne mamrotanie, brzmiało jak
prawdziwa rozmawa. Śmiał się, sprawiał wrażenie, jakby
żartował.
  Po chwili ciszy, jaka zapadła wśród zebranych, rozległ
się szept Liv:
  - Sol! To był pokój Sol i mój, kiedy dorastałyśmy.
A więc jest tutaj znowu, to już nie pierwszy raz!
  - Jej duch nadal żyje, Mikaelu! - oświadezyła Cecylia
ze łzami w oczach. - Nie mażna jej zobaczyć, lecz
Alexander i ja czuliśmy kiedyś w lesie jej obecność.
  - Hilda i ja również - potwierdził Mattias. - Jak
łobuzerski śmiech niasący się z wiatrem.
  - I Kolgrim w jakiś sposób się z nią kontaktował
- dorzucił Kaleb. - Nic dziwnego, był przecież jej
prawdziwym wnukiem i na dodatek jednym z dotknię-
tych. Dominik nie musi się bać Sol: Ona nie chce zrobić
mu nic złego.
  - Wiemn, nie wydawał się wcale przestraszony - uśmie-
chnął się Mikael. - Już raczej szezęśliwy.
  Liv wytarła chusteczką nos.
  - Żaden człowiek na świecie nie kochał swej rodziny
tak mocno jak Sol. To całkiem zrozumiałe, że pojawia się
tutaj znów. Była prawdziwą czarownicą i obiecała Aremu,
że wróci w innej, lepszej postaci, jak się wyraziła. Wiele
z niej dostrzegam u Cecylii.
  - Tak - przyznała Cecylia. - Mam w sobie dużo z Sol.
Zauważyłam to już dawno.
  - Ja także - zaśmiał się Alexander. - Ja także, moja
najmilsza wiedźmo.
  Cecylia uszezypnęła go i zachichotali, jakby byli parą
nowożeńców.
  - A teraz kolej na ciebie, Mikaelu - zarządził Andreas,
- Opowiedz o swoim życiu i o Dominiku!
  - Tak, za chwilę. Ale czy możemy być całkiem pewni,
że nasze dzieci nie mają w sobie zła, które przynosi
dziedzictwo?
  - Myślisz n Trondzie? - cicho zapytał Brand.
  Mikael skinął głową.
  - Tak, Trond! - westchnął Are. - Tego nie spodziewał
się nikt. Taki miły, dobry chłopiec! I nagle zło uderzyło.
  Ojciec o tym wiedział stwierdziła Liv. - Dostrzegał
pewne oznaki, ale nic nie mógł zrobić.
  - To czarodziejski skarb spowndnwał wybuch zła
u Tronda - powiedział Brand. Żądza zdobycia skarbu
doprowadziła także i Kolgrima do ostatecznnści. Mat-
tiasie, bądź czujny! Wszyscy musimy być ostrożni! Nie
wspnminajcie o nim ani słowem innym dzieciom. Nigdy
nie mnżna być niczego pewnym!
  - Zgadzam się - przytaknęła Gabriclla. Wiem, że
w Villemo nie ma nawet cienia zła, ale w Trondzie nie było
go także.
  - Ja też tak sądzę - pntwierdził Mikael. - Po tym, co
usłyszałem, uważam, że niebezpieczeństwo tkwi w infor-
macji, kto otrzyma skarb. Nie wspomnę nic Dominikowi.
  - To dobrze - odezwał się Andreas. - Dzieci wiedzą
oczywiście, że skarb istnieje, nigdy, jednak nie słyszały, że
po Mattiasie odziedziczy gn Niklas. - Uśmiechnął się
z czułością. - To piękne dzieci, cała trójka o żółtych
oczach! I na pewno nie ma w nich zła.
  Liv i Are wymienili spojrzenia. W obydwojgu tkwił
ten sam niepokój. Nie byli do knńca przekonani co do
jednego z trojga. Zauważyli pewne oznaki...
  Oznaki, które mogły rozwinąć się w obu kierunkach.
W głębi duszy oboje modlili się, by obrały ten właściwy.
  Are oderwał się od swych myśli.
  - Opowiedz nam teraz swoją historię, Mikaelu.
  Rozsiedli się wygndniej. Matylda przyniosła więcej
piwa i nalała do kubków. Mikael zaczął snuć opnwieść:
  - Zawsze byłem samntny. Moje osamcitnienie bierze
się z głębi mnie samego i nie poradzą mu żadne przyjaźnie.
Po prostu we mnie tkwi.
  Are zadumał się.
  - Tarjei także miał w sobie coś podnbnego, choć
u niego nie było to aż tak wyraźne.
  Aremu z trudem przychodziło mówienie. Oddychał
ciężko, z wysiłkiem. Ale umysł miał jasny, chociaż plecy
i klatkę piersiową tak okaleczone, że nie mógł się
poruszyć.
  - Jak już wspomniałem wczoraj, miałem bardzo
burzliwe dzieciństwo - ciągnął Mikael. - Często przeno-
szono mnie z miejsca na miejsce, dopóki Marka Christiana
nie poślubiła Gabricla Oxenstierny. Wówezas zamiesz-
kałem u nich. Nie wiedziałem, kim pragnę zostać. Właś-
ciwie nie wiem tego do dziś. Usiłowałem studiować jak
mój ojciec Tarjei, ale to także mi nie odpowiadało. Nie
tam było moje miejsce. Niestety, tak nieszezęśliwie się
złożyło, że mąż Marki Christiany jest oficerem i dla niego
czymś najbardziej naturalnym na świecie jest służba
wojskowa. Uznał, że i dla mnie będzie najwłaściwsza. Nie
potrafiłem mu odmówić, zawsze bowiem starałem się
nikomu nie wyrządzić przykrości.
  - Ach, tak, należysz więc do TYCH z Ludzi Lodu!
- wykrzyknęła Cecylia. - Biedny chłopiec!
  Mikael uśmiechnął się. Miał wrażenie, że Cecylia z kolei
nie jest z tych, którzy łatwo się poddają.
  Zauważyli, że Mikael co jakiś czas wygląda przez okno.
  - Niepokoisz się o dzieci? - zapytała Matylda, wstając.
  - Tak - uśmiechnął się przepraszająco. - Zastanawia-
lem się, jak sobie radzi Dominik.
  Matylda i Cecylia wyjrzały przez okno.
  - Podzielili się na dwie grupy - zakomunikowała
Cecylia. - Lena i Irmelin najwyraźniej się polubiły. Coś
mi się widzi, że z obydwu wyrosną świetnie gospody-
nie. Są tu niedaleko i z ogromną troską zajmują się
Tristanem. Właśnie ułożyły go do snu w poidle dla
koni. Możemy się tylko cieszyć, że akurat nie ma w nim
wody.
  - Chyba nic nie zrobią ostatniemu z Paladinów?
- zaniepokoił się Alexander.
  - Twoje oczko w głowie godzi się na wszystko
- zaśmiała się jego żona z nutką drwiny.
  - Tristan bez wątpienia ma w sobie zadatki na leniucha
- śmiał się Tancred.
  - Ale nigdzie nie widzę pozostałych! - zdenerwowała
się Matylda. O, są tam! Villemo, Niklas i Dominik
wspięli się aż na galerię spichrza i zawzięcie o czymś
dyskutują.
  - Kociooka trójka podsumowała Cecylia. Naj-
wyraźniej się odnaleźli. Ciekawe, o czym też tak roz-
prawiają?
  Mikael uspokoił się i wszyscy wrócili na miejsca.
  Tancred zadał pytanie swoim wesołym głosem:
  - Musiałeś już mieć Dominika, kiedy spotkaliśmy się
w Bremie, Mikaelu? I nic nie powiedziałeś. Oczywiście
jesteś żonaty?
  Mikael zawahał się na moment.
  - Tak, jestem.
  Znów zapadła cisza.
  - Uważam, że powinieneś opowiedzieć nam o swoim
małżeństwie - spokojnie włączyła się Liv.
  - Ja... ja tam nie wrócę. Czy zadbacie o to, by Dominik
bezpiecznie dotarł do zamku Morby na północ od
Sztokholmu? Anette, moja żona, jest do niego bardzo
przywiązana. Chłopiec jest całym jej życiem.
  - A ty? - zapytał Are po chwili namysłu. - Czy ty
zostaniesz tutaj?
  - Nie za długo - odparł Mikael tym samym co
uprzednio obojętnym tonem. Muszę jechać dalej.
  - Dokąd?
  - Mam pewien cel.
  Kiedy nie powiedział nic więcej, Cecyłia zapytała:
  - A więc twoje małżeństwo nie jest szczęśliwe?
  Mikael westchnął.
  - To małżeństwo z rozsądku, zadecydowali o nim moi
przybrani rodzice. A ja byłem im posłuszny. Jak zwykle.
- Westehnął jeszeze raz, głębiej. - Z upływem lat
zrozumiałem, że myślenie wyłącznie o dobru innych źle się
kończy. Jeżeli na wyspie znajdzie się setka ludzi i dzie-
więćdziesięciu dziewięciu z nich będzie mieć wzgląd na
pozostałych, to i tak wygra ten jeden bez skrupułów.
Tamci bowiem nie będą w stanie mu się oprzeć, zaprotes-
tować. Wiem o tym dobrze, a mimo wszystko najpierw
staram się spełniać życzenia innych.
  - Tarjei był taki sam - przyznał Brand. - On także
cierpiał dlatego, że nieustannie troszezył się o innych.
  - Niech Bóg was obu za to błogosławi - szepnęła Liv.
- Rozumiem więc, że tak samo postępowałeś w małżeńst-
wie?
  - Jeśli z moich wywodów wynika, że moja żona jest
osobą bezwzględną, to nie jest to prawda. Anette utrzy-
muje wobec mnie dystans, a ja nie chcę się jej narzucać.
Z upływem lat, kiedy byłem na wojnie, nauczyłem się
kochać tę zbłąkaną owieczkę. Ale jestem jej kulą u nogi.
Powinna odzyskać wolność i poślubić tego, kogo kocha.
  Zauważył, że wszyscy byli głęboko poruszeni.
  - Z twej opowieści nie wynika, by wasze życie miłosne
kwitło, Mikaelu - zmartwiła się Cecylia.
  Odwrócił się w jej stronę.
  - Dwa razy była w pełni moją żoną. Dwa razy w ciągu
dziewięciu prawie lat.
  - Doprawdy, nic dziwnego, że znalazła sobie kogoś
innego - rzekła Cecylia z wrodzoną sobie bezpośrednioś-
cią. To istny cud, że udało ci się dać życie Dominikowi
po tych dwóch marnych razach. W sumie i tak nie
najgorzej!
  - Cecylio! - zganiła ją matka.
  Mikael wcale się nie rozgniewał.
  - Nie wolno wam zapominać, że głównie nie było mnie
w domu.
  Are ujął go za rękę.
  - Ale zostaniesz tu przez jakiś czas, prawda?
  - Tak - uśmiechnął się ze smutkiem do dziadka. - Tak,
jeśli będzie mi wolno.
  - Możesz zostać tak długo, jak tylko zechcesz - zapew-
nił go Are.
  - Dobrze mi tutaj. Po raz pierwszy mogłem pomówić
szczerze o moich kłopotach.
  - Mikaelu - wtrąciła się Irja. - Co ci właściwie dolega?
Wszyscy widzimy, że jesteś chory.
  - Nie wiem, co to jest - wyznał. - Nigdy nie byłem
wesołkiem, ale od kilku lat nie opuszcza mnie przy-
gnębienie.
  - Czy to ma coś wspólnego z twoim małżeństwem?
  - Nie... nie sądzę. Choć ono na pewno nie poprawiło
mojego samopoczucia.
  - W twoim ciele nie ma żadnej choroby - stwierdził
Mattias. - To melancholia.
  Melaneholia? Znów powraca to okropne słowo. Mika-
el zdecydował, że wyzna im całą prawdę. Oni go zro-
zumieją.
  - Wszystko zaczęło się, kiedy byłem w Inflantach.
Przeżyłem załamanie. Potem nigdy już nie wydobrzałem.
  - Co wywołało kryzys? - chciał wiedzieć Mattias,
medyk.
  Wojna. Żołnicrska poniewierka. Osiągnąłem pewną
granicę, której za nic nie byłem w stanie przekroczyć.
  - Jeśli tak źle ci tam było, nic dziwnego, że nie mogłeś
dłużej tego znieść.
  Mikael pngrążył się w myślach.
  - Ale duchowa słabość, która nie pozwoliła mi już
dłużej znosić żołnierskiego znoju, spowodowana była
pewnym wydarzeniem, które miało miejsce wcześniej
tego krytycznego dnia. Przeżyłem coś, co obudziło we
mnie strach. Lęk przed tym, że jestem inny niż wszyscy.
Teraz, kiedy tu przybyłem, zrozumiałem, że to krew
Ludzi Lodu spłatała mi nieprzyjemnego figla.
  - Czy możesz nam to opowiedzieć?
  - Był tam stary dwór, wielka posiadłość. I ruiny
kościoła...
  Opowiadał o tajemniczej kobiecie, która od pierw-
szego dnia zmuszała go do spełniania przedziwnych
żądań. O tym, jak w końcu zorientował się, że była to
zmarła przed przeszło dwustu pięćdziesięciu laty żona
rycerza, Magda yon Steierhorn.
  Historia Mikaela była długa, ale nikt nie przerywał mu
ani słowem.
  Dłoń Arego mocniej zacisnęła się na ramieniu wnuka.
  - Dobry Boże, chłopcze! Nie należy igrać ze zmarłymi!
  - To samo twierdził staruszek, z którym rozmawiałem.
Zmarli mogą sprowadzić na człowieka melancholię, powiedział.
  - Czy ona cię dotknęła? - dopytywała się Liv.
  Mikael zastanowił się.
  - Nie. Chociaż... tak, uczyniła to podczas ostatniego
spotkania. Wyciągnęła rękę i... dotknęła mnie. Tutaj,
w ramię.
  - Jakie to było uczucie?
  - Żadne, w ogóle tego nie poczułem. Ale w jej pobliżu
zawsze było zimno. Ale czy rzeczywiście jest się czego
bać? Sami twierdzicie, że Sol jest tu wszędzie.
  - O, to ogromna różnica - wyjaśniła Liv. - Sol nigdy
się nie pokazuje, możemy tylko wyczuć jej obecność. I ona
chce wyłącznie naszego dobra. A tamta kobieta z Inflant
musiała być zła!
  - Tak - odparł Mikael zamyślony. - A w każdym razie
silna. Musiała mieć niezłomną wolę.
  Hildzie przebiegł dreszez po plecach.
  - To musi być naprawdę okropne, to, że, jak opowia-
dałeś, usiłuje nocą dostać się do ciebie przez okno. I te
dłonie błądzące po szybie, wielkie, wpatrujące się oczy...
Uf!
  Uśmiech Mikaela przerodził się w gorzki grymas.
  - Przecież ja nigdy jej nie widziałem, to tylko moja
wyobraźnia. Wydaje mi się, że jeżeli nie zasłonię okna, to
wtedy ją ujrzę. I chociaż jej tam w rzeczywistości nie ma,
mój strach nie jest przez to ani trochę mniejszy. Wyob-
rażam ją sobie i ta wizja mnie paraliżuje. Wierzcie mi, że to
jest gorsze niż jawa: widzieć strachy w wyobraźni. Chorej
wyobraźni, to muszę przyznać.
  Mattias skinął głową.
  - Rozumiemy, jak musisz się czuć.
  - Opisz nam swoje ataki - poprosił Brand.
  Mikael skrzywił się, zastanawiając się, jak ma sfor-
mułować to wszystko, aby go pojęli. Jak opisać ciemność,
która chce go pochłonąć, jak nazwać TO. Niełatwo opisać
swój strach słowami.
  Zanim jednak podjął próbę odpowiedzi, z podwórza
dobiegł rozdzierający krzyk.
  - Och, mój Boże! - przeraziła się Matylda. Dziew-
czynki usiłują wykąpać Tristana w tej wielkiej beczce!
  - Ależ, Irmelin! - wykrzyknęła Hilda.
  - Nie, to na pewno pomysł Leny, znam ją - stwierdziła
  - Ratujcie ostatniego margrabiego! - zawołała Cecylia
z błyskiem w oku przeznaczonym dla Alexandra, nie-
zmiernie przejmującego się długo wyczekiwanym dziedzi-
cem tytułu i nazwiska Paladin, w straszliwy sposób
rozpieszczającego chłopczyka. Ale trzeba przyznać, że nie
zaniedbywał przy tym pozostałych wnuków.
  Wszyscy młodzi wypadli na podwórze, by ratować
oszalałego ze strachu Tristana przez zatonięciem w głębo-
kiej beczce.
  W izbie zostało niewiele osób. Mikael, Liv, Alexander
i Brand i oczywiście Are.
  Opowiedz o swoich atakach - zachęcił Mikaela
Alexander.
  Łatwiej mu było zwierzyć się starszym, bardziej do-
świadezonym. Słuchali go w skupieniu i spokoju ale
Mikael mógł z ich oczu wyczytać lęk, z każdą chwilą
większy, w miarę jak opowieść posuwała się naprzód.
  Zakończył, usprawiedliwiając się:
  - Mam nadzieję, że tutaj mi się poprawi. Dobrze mi
z wami. I kiedyś w końcu następstwa załamania muszą
ustąpić.
  - Czy wiesz, czym jest owo TO? - zapytał Brand.
  - Tak. Sądzę, że wiem. Ale nie mam na to żadnej
nazwy. Nie śmiem nazwać tego właściwym imieniem.
  Liv położyła rękę na jego dłoni.
  - Odegnamy od ciebie złe cienie, Mikaelu. Nie będziesz
miał czasu nawet o tym pomyśleć.
  - Czy próbowałeś szczerze porozmawiać z żoną?
- zapytał Alexander. - To może okazać się cenniejsze, niż
przypuszczasz.
  - Zdaję sobie z tego sprawę - odparł Mikael. - Ale ona
jest bardzo trudna. Odebrała całkiem idiotyczne wy-
chowanie, a poza tym jest fanatyczną katoliczką, co wcale
nie ułatwia sprawy, przynajmniej nie w jej wypadku.
  Przyglądali mu się w zamyśleniu, w końcu Liv uśmie-
chnęła się.
  - To także jest dziwne w Ludziach Lodu - rozpoczęła,
podczas gdy nieobecna przez chwilę część rodziny zaczęła
wracać do pokoju i zajmciwać swoje miejsca. - Nie tylko
dotknięci mogą pochwalić się szczególnymi przeżyciami.
Cecylia i Tarjei na przykład skontaktowali się kiedyś ze
sobą za pomocą przekazywania myśli. A Mikael potrafi
dostrzec to, co niewidoczne dla innych.
  - Sądzę, że Tarjei również miał wiele pcinadnatural-
nych cech - zawyrokowała Cecylia. - Na pewno przekazał
coś z tego synowi. Tanered i ja także porozumieliśmy się
kiedyś na odległciść. Jeśli o mnie chodzi, przypuszczam, że
to Sol niesie ze sobą owe nadzwyczajne zdolności.
  - My, cała reszta, jesteśmy zwyczajni - stwierdził
Andreas. - Nudni jak flaki z olejem.
  - No, no - uśmiechnęła się Eli. - Czy ktokolwiek z nas
narzekał?
  Mikael popatrzył na wszystkich zebranych i uczucie
szczęścia omal nie rozsadziło mu serca. Był wśród swoich!
I jego ukochany Dominik także polubił tę wspaniałą
rodzinę.





        ROZDZIAŁ XII


  Na galerii spichrza toczyła się ożywiona, choć wcale nie
głośna rozmowa.
  Głównym bohaterem był Dominik, niemal o cztery
lata starszy od Villemo i Niklasa. Traktowali go prawie
jak dorosłego. On sam był tym mocno zaskoczony, ale ani
trochę nie miał im tego za złe.
  Villemo, po której widać już było, że będzie prawdziwą
pięknością o rudoblond włosach i delikatnej cerze, wcale
nie miała subtelnego temperamentu. Jasnymi włosami
i cerą różniła się wyraźnie od pozostałych członków rodu
Ludzi Lodu. Bardzo chciała wywrzeć korzystne wrażenie
na Dominiku, dlatego zachowywała się równie niemądrze
jak mały szczeniak, pragnący za wszelką cenę zwrócić na
siebie uwagę. Starała się zainteresować chłopców pod-
nieconym szeptem, stroiła miny, czyniła wymyślne gesty.
  Niklas miał w sobie wiele z Tarjeia: skośne oczy,
mocno zarysowane kości policzkowe, błysk inteligencji
w oku i szeroki uśmiech. Był łagodnym, ciepłym i spokoj-
nym chłopcem, ale sprawiał wrażenie, że kryje się w nim
jakaś ogromna siła, która pewnego dnia wybuchnie
niczym lawa z uśpionego wulkanu.
  Dominik był niewinnym dzieckiem o gorącym sercu,
wszystkim życzył jak najlepiej. Dzieciństwo spędzone
z niemal histerycznie opiekuńczą matką, zalewającą go
swoją miłciścią, bez ojca, który stale przebywał na wojnie,
pozostawiło w nim trwały ślad. Dominik bardziej wy-
czuwał ludzi niż ich rozumiał, był przecież jeszeze dziec-
kiem. Ale właśnie szczególna wrażliwość stanowiła przy-
czynę jego niepewności i niepokoju.
  - Jesteśmy wybrani - orzekła Villemo, nie podej-
rzewając nawet, że użyła tego samego wyrażenia, którym
posłużył się niegdyś Kolgrim. - Słyszałam, że jest coś
szczególnego we wszystkich, którzy mają żółte oczy.
Niklas, na przykład, ma gorące dłonie, możesz mi wierzyć,
Dominiku! Kiedyś uderzyłam się w łokieć, a gdy on
położył na nim ręce, od razu przestał mnie boleć!
Natychmiast, no, prawie natychmiast.
  Dominik skierował błyszczące oczy na Niklasa. Domi-
nik był naprawdę ślicznym chłopcem, o niezwykłej nawet
jak na Ludzi Lodu, ciemnej karnacji i włosach. Ale miał
przecież w sobie południciwofrancuską krew swej matki.
  - Czy to prawda?
  Niklas przytaknął.
  - Sam nie wiem, jak to robię. Po prcistu tak się dzieje.
To zabawne.
  - A ty, Dominiku? - zapytała Villemo, wdzięcząc się
do gościa. Czy ty piitraftsz coś niezwykłego?
  Dominik zastanowił się chwilę.
  - Chyba tak. Nie to co Niklas. Coś innego. Pomyśl
o czymś, Villemo! Pomyśl o jakiejś rzeczy! Postaram się
odgadnąć, co to takiego!
  - Co? Umiesz?
  - Czasami. Spróbuj!
  Villemo zacisnęła powieki, koncentrując się całą sobą,
od uniesionych ramion do zaciśniętych dłoni i podkur-
czonych palców stóp.
  Myślała o ciastku ukrytym w kieszonce fartuszka.
  Dominik przymknął oczy.
  - To jest czworokątne, nieduże, jasnobrązowe. Do
zjedzenia i nawet smaczne. Leży schowane w jakimś
ciemnym miejscu. Ale jest w tym coś niedobrego. Wzięłaś
bez pytania? Podwędziłaś?
  Villemo kiwnęła głową, nie otwierając oczu. Niklas
przyglądał się im osłupiały.
  - To jest gdzieś tu, niedaleko - ciągnął Dominik.
- Myślę, że to ciastko i że masz je w kieszeni - zakończył
zdecydowanie.
  Villemo otworzyła oczy i głośno odetchnęła.
  - Chyba jesteś szalony! - powiedziała, wyciągając
ciastko z kieszeni. - Że też potrafisz coś takiego!
  Dominik uśmiechnął się. Swietnie się czuł w takiej roli.
  - A ty sama?
  - O, ja... - Villemo gestem ręki wskazała coś nieokreś-
lonego. - Ja potrafę bardzo wiele! Wszystko! Chodzić po
wodzie, zaczarować cię, stać się niewidzialna...
  - Naprawdę?
  Jakby zmalała.
  - Nie. Ja nic nie umiem - wyznała, położywszy uszy po
sobie. - Jeszcze nie. Ale wiem, że będę potrafiła bar-
dzo wiele, kiedy dorosnę. Wyobraźcie sobie tylko, co
będziemy mogli wspólnie zdziałać, Dominiku i Niklasie...
O, już wiem? - roześmiała się. Będę na was wołać
"Dominiklas"! Oszczędzę czasu!
  - Ojej, Tristan wpadł do beczki! - zawołał Niklas.
  - Nie! Bęcią go kąpać.
  - Wypuszczą go, musimy... O, już idą dorośli.
  - Ale zamieszanie - chichotała Villemo, naśladując
wyrażające strach okrzyki małego.
  Tristana wyciągnięto, zanim zdążył opaść na dno,
a dziewczynki, Lena i Irmelin, musiały wysłuchać ostrej
reprymendy od wzburzonych rodziców.
  Trójka na galerii przypatrywała się temu ze spokojnym
sumieniem niewinnych. Sprawiało im wyraźną przyjem-
ność, że tym razem to nie oni.
  Kiedy na nowo zapanował spokój, Villemo z rozjaś-
nionymi oczami powiedziała:
  - Cieszę się, że będę dorosła.
  - Ja też - podchwycił Niklas. - Pomyślcie, jaka czeka
nas świetna zabawa! Będziemy mogli nabierać ludzi... no,
i w ogóle!
  - Dlaczego nie możemy zacząć od razu? - zapropono-
wała Villemo.
  - Oszalałaś? Nie mogą się dowiedzieć, że potrafimy
czarować! Dzieciom nigdy niczego nie wolno!
  - Tak, to prawda. Najpierw musimy się nauczyć.
Wtedy dopiero im pokażemy! Och, tak bym chciała już
być dorosła! Jak najszybciej.
  - Ja też!
  Dominik nic nie powiedział. Myślał o ojcu i wielki
strach ścisnął jego małe, dobre serduszko.


  Po południu Mikael siedział przy Arem, który opowia-
dał mu historię swojego długiego życia.
  - Poczekaj chwilę, dziadku - poprosił Mikael. - Czy
myślisz, że mógłbym dostać coś do pisania? Twoja
opowieść jest bardzo interesująca i chciałbym ją zanoto-
wać.
  Are był przyjemnie zaskoczony.
  - Matylda z pewnuścią coś znajdzie. Ale nie zdążysz
wszystkiegu zapisać, ja przecież mówię tak szybko.
  Będę notować tylko punkty, a potem sam resztę
uzupełnię. Połączę wszystko, co usłyszałem wczoraj i dziś.
Miło będzie zachować te opuwieści.
  - Doskunały pomysł.
  Mikael przeszedł do sąsiedniej izby. Siedzący tam Andreas
dał mu kilka kartek, co prawda bardzo marnych, ale dało się
na nich pisać. Mikaeluwi w zupełnuści to wystarczyło.
  Are oddychał ciężko. Mikael ostrożnie ułużył go
wygodniej i starzec spędził naprawdę wspaniałe pupołu-
dnie. Kiedy zawołano na wieczerzę, Mikael miał już
całkiem zdrętwiałą rękę od pisania.
  Tej nocy Mikael przeszedł straszliwy kryzys. Nie dało
się go ukryć przed Dominikiem. Chłopiec siedział przy
łóżku ojca i z płaczem na próżno usiłował mu pomóc.
  Kiedy Mikael przyszedł do siebie, szepnął z wysiłkiem:
  - Najdroższy synku! Dziękuję za pomoc! Nie chciałem
cię przestraszyć!
  - Ojeze, nie wolno ci mówić tego, co słyszałem! Nie
wolno!
  - A co takiegu puwiedziałem?
  - Pozwólcie mi umrzeć. Niczego innego nie pragnę. Muszę
odpocząć, tak, odpocząć. Chcę spokoju.
  - Naprawdę to moje słowa? Nie przejmuj się tym,
Dominiku. Gdy jest mi najgorzej, nie wiem, co mówię
  - Ale gdzie cię boli? Czy to głowa?
  - Nie, ból tkwi w duszy. Widzę przeróżne rzeczy.
  - Jakie?
  Oczy chłopca były pełne troski. Mikael wiedział, że nie
powinien opowiadać o swoich wizjach synowi, ale jedno-
cześnie zdawał sobie sprawę, jak trudno Dominikowi żyć
w nieświadomości. I chłopiec na pewno doceni fakt, że
ojciec okazuje mu zaufanie.
  Jest coś, co usiłuje mnie pochwycić - zaczął z waha-
niem. - Bardzo, bardzo długo skrywało się we mgle, która
staje się curaz ciemniejsza, im bardziej się przybliża.
Znajduję się w nieskiończonej, pustej przestrzeni. Zgadu-
ję, że na jakimś obszarze granicznym. Pustka jest już teraz
całkiem czarna i w ciemności TOo jest coraz bliżej mnie.
Zacząłem już rozróżniać kontury. To, co dostrzegam,
czyni mnie jednocześnie przerażonym i szczęśliwym. Kusi
mnie czymś cudownym, co znajduje się jeszcze dalej, a ja
nie mogę przed tym uciec. Pozostała mi tylko jedna droga.
  Dominik, któiry znał niektóre myśli ludzi i wiedział, jak
są straszne, mocno uścisnął dłoń ojca.
  Będę cię trzymał mocno, żeby to cię nie złapało
- powiedział szlochając i otarł łzy. - Będę trzymał tak
mocno, mocno, mocniej niż cukolwiek na świecie. Dzię-
kuję, że mi to wyznałeś. Bardzo się bałem, ale uważałem,
że nie powinienem pytać.
  - Czy teraz się nie boisz?
  - Boję. Jeszeze bardziej niż przedtem, najbardziej tej
potwurności, która usiłuje cię zwabić, tej co jest niby
ładna tam dalej. Nie wierz w to, ojcze! Będę walczył,
powstrzymam cię!
  - Dziękuję, najmilszy przyjacielu, synku najdroższy!
  Mikael przycisnął Dominika do siebie i mały wsunął się
do jego łóżka. Zasnął z ramieniem pod głową ojca, by móc
dobrze go trzymać.
  Mikael długo nie mógł zapaść w sen. Ciężkie łzy
płynęły mu po policzkach. Nie chciał, naprawdę nie chciał
opuszczać swego wspaniałego syna.
  Jednak musiał. Nie miał sił do dalszej walki. Już nie.
  Tak bardzo pragnął móc się poddać.

  Następnego dnia wysokiego oficera w armii Jego
Królewskiej Mości Fryderyka III, Tanereda Paladina,
wezwano do Akershus, by wydał odpowiednie rozkazy
dotyczące Szwedów - jeńców wojennych, których pojma-
no podczas zatargów granicznych między Norwegią
a Szwecją.
  Tancred rozmawiał z oficerem norweskim na dziedziń-
cu twierdzy, gdzie zgromadzono grupę jeńców, którzy
mieli odzyskać wolność.
  - Jak to się stało, że znaleźliście się w Norwegii,
majorze Paladin? - zapytał Norweg.
  - Przebywam z wizytą u krewnych na dworze Grastens-
holm.
  - Ach, tak?
  Norweg był zdumiony. Paladinowie zaliczali się do
śmietanki w królestwie Danii i ze wszech miar zaskakujące
było, że osoba o tym właśnie nazwisku ma norweskich
krewnych.
  Tancred wyjaśnił:
  - Baronowa Meiden na Grastensholm to moja babka.
Ona była z domu Lind z Ludzi Lodu i to właśnie oni są,
jakby to powiedzieć, głównymi osobami na tym dworze.
  Jeden ze szwedzkich jeńców drgnął na te słowa.
Niepewnie podszedł bliżej.
  - Wybaczcie, że ośmielam się wtrącić, ale czy powie-
dzieliście "Lind z Ludzi Lodu"?
  - Tak - potwierdził zdziwiony Tancred.
  - Znałem kiedyś pewnego Linda z Ludzi Lodu. Kilka
lat temu. Był oflcerem armii szwedzkiej w Inflantach.
  - To Mikael - uśmiechnął się Tancred. - Jest teraz
tutaj. Rozmawiałem z nim dziś rano.
  - Naprawdę? Zastanawiałem się, jak potoczyły się jego
losy. Kiedy ostatnio go widziałem, był bardzo chory.
Nigdy nie byłem świadkiem większego załamania.
  Tancreda bardzo zainteresowały słowa Szweda.
  - Czy możecie mi o tym opowiedzieć? Mamy sporo
kłopotów ze zrozumieniem, co właściwie dolega naszemu
krewniakowi, i bardzo się o niego niepokoimy.
  Przeprosili norweskiego oficera i podeszli bliżej fosy.
  - Byliśmy pewni, że oszalał - powiedział uwolniony
jeniec. - I w pewnym sensie tak było. Majaczył coś
o tajemniczym dworze i w końcu musieliśmy tam iść, by
pomóc prawowitemu właścicielowi w wypędzeniu oszus-
tów. Wysłano tam właśnie mnie; to było tuż przed
zwinięciem obozu i wyruszeniem do Polski. I muszę
powiedzieć, że dziwne rzeczy działy się na owym dworze.
  - Mówcie! To niezwykle interesujące!
  I jeniec opowiedział o swojej wizycie we dworze.
Tancred słuchał, coraz bardziej zamyślony. Kiedy męż-
czyzna skończył, młody margrabia Paladin wykrzyknął:
  - Jedźcie ze mną na Grastensholm! Natychmiast!
Załatwię wam pozwolenie na poruszanie się po Norwegii.
Mikael musi to usłyszeć!
  Nie dotarli jednak tego dnia do Lipowej Alei. Tancred
nie mógł tak szybko uwolnić się od obowiązków, jakie
sprowadziły go do twierdzy Akershus. Wciąż jeszcze miał
sporo spraw do załatwienia.
  Szwedzki jeniec także się niecierpliwił, chciał przecież
jak najszybciej wrócić do domu, do Szwecji.
  Tancred bardzo się denerwował.
  I miał ku temu naprawdę istotne powody.


  Tego samego dnia, gdy Tancred rozmawiał ze szwedz-
kim żołnierzem, Mikael odwiedził Grastensholm i Eli-
strand. Objadł się bardziej niż nakazywał rozsądek,
rodzina gościła go bowiem więcej niż serdecznie. Długo
rozmawiał ze wszystkimi i cały czas zapisywał fakty z ich
życia. Tak wiele mieli do opowiadania: pobyt Kaleba
i Mattiasa w kopalni w Kongsyinger; przeżycia Tancreda
na Jutlandii; spotkanie Hildy z "wilkołakiem"; historia
lrji i Taralda; doświadczenia Alexandra podczas wojny
trzydziestoletniej...
  Najwięcej oczywiście miała do powiedzenia Liv. Była
z nich najstarsza, miała siedemdziesiąt siedem lat. Długie
życie, bogate w niezwykłe wydarzenia.
  - Jak wspaniale, że to zapisujesz, Mikaelu - cieszyła się.
- Moja matka Silje prowadziła dziennik. Ale kiedy rodzice
zmarli, a było to dla nas wielką tragedią, panowało takie
zamieszanie, że ja gdzieś zapodziałam tę księgę. Nie
zdążyłam jej nawet przeczytać. Wiesz, jak to jest, kiedy
trzyma się jakąś rzecz w ręku i już za chwilę nie ma się
pojęcia, co się z nią zrobiło?
  Mikael pokiwał głową ze zrozumieniem.
  - Dziennik przepadł na zawsze - westehnęła Liv.
- Ktoś chyba musiał go wyrzucić, bardzo to smutne.
Dlatego cieszy mnie twój wspaniały pomysł spisania
dziejów rodu.
  - Te historie są bardzo ciekawe - wyznał Mikael
z blaskiem w oczach. - Najciekawsze i najważniejsze są
wasze opowieści, twoje i dziadka. Pamiętacie tyle poko-
leń, nikt poza wami ich nie znał.
  Liv przytaknęła.
  - Dostałem od Mattiasa mnóstwo pięknego papieru
- z entuzjazmem kontynuował Mikael. - I dziś po
południu mam zamiar rozpocząć przepisywanie na czysto
moich bazgrołów, zanim sam zapomnę, co one znaczą.
  - Doskonale! Najważniejsze, że coś cię zainteresowało.
To zawsze porusza ogarnięty smutkiem umysł.
  Mikael jednak niewiele zdążył przepisać. Wieczorem
Are poczuł się znacznie gorzej. Radość i emocje ostatnich
dni mocno odbiły się na stanie jego zdrowia.
  - Obawiam się, że koniec jest już bliski - z powagą
oznajmił Brand.
  - Czy nic...? - zaczął Mikael.
  - Nic. Mattias przez cały czas robi, co może. Nawet
Niklas przykładał swe małe rączki, ale ojciec w środku ma
wszystko popękane. Mattias twierdzi, że to cud, iż trzyma
się przy życiu tak długo. Wszyscy uważamy, że po prostu
czekał, by móc ujrzeć cię znów. Ma ogromnie silną wolę.
Przybyłeś jak zesłany przez niebiosa.
  - Dzięki ci, dobry Boże, że Dominik nalegał na nasz
wyjazd. Będłę czuwał dziś w nocy przy dziadku, stryju
Brandzie!
  - Naprawdę? Bardzo by to ojca ucieszyło. Niklas może
spać razem z Dominikem, żeby, twój syn miał towarzystwo.
  Mikael uśmiechnął się.
  - Na pewno nie będzie temu przeciwny.


  W nocnej ciszy Mikael wsłuchiwał się w słaby oddech
dziadka. Nie wiedział, że wnuk przy nim czuwa, choć nie
miał sił, by z nim rozmawiać. Chwilami tylko otwierał
oczy i patrzył na Mikaela ufnym i szczęśliwym wzrokiem.
  Mikael nie chciał zasnąć. Długo siedział, przysłuchując
się, jak zegar w hallu wybija godzinę za godziną.
  Are spał. A może był nieprzytomny. Mikael poczuł
ukłucie zazdrości. Dziadek był szczęśliwy, odnalazł spo-
kój, którego jemu nigdy nie dane było osiągnąć.
  Cóż za dziwna myśl? Skąd mogła się wziąć? Odczuwał
teraz niejasny żal, przejmujący smutek.
  Jaki dziwny nastrój go ogarnął!
  Skradając się, nadciągał strach.
  - Nie - szepnął Mikael. - Nie teraz... Nie teraz, nie
mam siły.
  Wiedział, że jego cierpienia dobiegają kresu. Był
świadom, że nie jest już w stanie się bronić.
  Dominik... Mój syn Dominik! Zrozpaczony starał się
skupić myśli na ukochanym dziecku.
  Nie miało sensu myślenie o Anette, pozostawała poza
jego zasięgiem. Ale syn...
  Dominik mnie potrzebuje. A ja potrzebuję jego.
Kocham go, czy to nie wystarczy, żeby...
  Nie pomogło. Nic nie mogło go już powstrzymać.
Doszedł do końca swej via dolorosa, drogi bólu i cierpienia.
  Nadehodziła ciemność, wielka ciemność. Mikael po-
spiesznie wyszedł do sąsiedniego pokoju, by nie prze-
szkadzać dziadkowi.
  Ciemnciść nie miała teraz kresu, wypełniała całą otacza-
jącą go przestrzeń.
  Tkwiło w niej owo nieznane. Widział je teraz wyraźnie.
Kusiło, pociągało, wabiło...
  Mikael opadł na kolana, atak był tak silny, że nie mógł
utrzymać się na nogach.
  Dominik...
  Kim jest Dominik? Jakieś imię, słowo, które nic nie
znaczy. Tylko TO znaczyło wszystko. Wszystko, za czym
tęsknił.
  Powoii ciemnosc i mgła zaczynaty się rozpływać.
Mikaela otoczył przedziwny pejzaż w jasnych, cudownych
barwach. Wokół rozlegała się przepiękna muzyka. I nagle
ujrzał to miejsce. Tak piękne, że dech zaparło mu
w piersiach.


  Dominik leżał w swoim pokoju, nie mogąc zasnąć.
Starał się tłumić łzy, aby nikt nie usłyszał, że płacze.
  Był razem z nim Niklas, spał teraz w łóżku ojca.
Dobrze, że Niklas z nim został, wesoło im było wieczo-
rem. Długo leżeli, szepcząc w ciemnościach.
  Teraz jednak Dominik poczuł się bardzo niespokojny
i zagubiony.
  Powinienem być przy ojcu. On mnie potrzebuje, nie
może zostawać sam, wtedy nachodzi go smutek. A ojciec
nie powinien być smutny, to dla niego niedobre. Nie
wiem dlaczego, ale niedobre.
  Jest z nim, co prawda, pradziadek. Nie jest więc
zupełnie sam. Ale ojciec nie poradzi sobie beze mnie.
  Nie wiem, co to, ale czuję w sobie jakąś straszliwą,
przytłaczającą pustkę, tak jak wtedy, kiedy się czegoś
naprawdę boję.
  Ojcze! Mój ukochany ojcze! A mnie nie wolno tam
wchodzić!


  Mikael ocknął się na podłodze. Zmaltretowany fizycz-
nie i psychicznie, nie był w stanie się poruszyć.
  Długo tak leżał, w końcu podniósł się z wysiłkiem.
  "To" zwyciężyło. Walka była zakończona. Mikael
wiedział teraz, co ma robić. Tylko jeden krok dzielił go od
owych cudów.
  Wyciągnął z kieszeni proszek, który znajdował się tam
już od dawna, choć Mikael sam przed sobą nie chciał się
przyznać, że go tam ukrył. Proszek był czymś, czego
wlaściwie jakby nie było. Ale raz jeden, gdy dłonie nie
wyczuły go przez materię koszuli, Mikaela pochwycił
obłędny strach. I kiedy w chwilę później go odnalazł
- proszek przesunął się tylko odrobinę - odczuł taką ulgę,
że ugięły się pod nim kolana.
  Teraz wyjął pudełeczko, przyniósł z kuchni wodę
i połknął proszek.
  Nareszcie! Nareszcie się stało. Mikael przymknął oczy
i odetchnął. Napływał niezwykły spokój.
  Dominik? Nie poznawał tego imienia, nie znał nikogo,
kto by się tak nazywał. Już nie należał do jego świata.
  Po cichu wszedł do pokoju dziadka. Ułożył się obok
niego na szerokim podwójnym łożu.
  Are obudził się na moment. Mikael ujął go za rękę
i mocno zacisnął dłoń. Starzec uspokoił się, a na jego
ustach pojawił się uśmiech. Ukochany wnuk był przy nim
tak blisko po tylu latach rozłąki.
  Na wpoł we śnie Mikael usłyszał za oknem głośny
trzask i zaraz potem głuchy łomot.
  Dominik w swoim pokoju drgnął i obudził się. On
także usłyszał.
  To zwaliła się lipa w alei, pomyślał chłopiec i znów
zapadł w sen.





        ROZDZIAŁ XIII


  Znaleziono ich następnego ranka. Pogrążeni we
śnie leżeli spokojnie, trzymając się ze ręce. Sędziwy
patriarcha i jego wytęskniony wnuk, Mikael syn Ta-
rjeia.
  Andreas usadził Dominika na koniu i pocwałowali do
Grastensholm. Tam zostawił wstrząśniętego chłopca pod
opieką służących, mówiąc mu tylko, że ojciec poważnie
zachorował. Wypowiadając te słowa Andreas czuł się jak
łajdak, ale żadne lepsze wytłumaczenie nie przychodziło
mu do głowy. Zabrał Mattiasa i Cecylię do Lipowej Alei.
Pozostali mieli przybyć później.
  Rodzina Paladinów mieszkała właściwie w Elistrand,
ale akurat w tym momencie byli z wizytą u Liv.
  Mattias szybko zbadał obu mężczyzn.
  - Wuj Are nie żyje.
  - To wiemy - odparł Brand. - Lipa się przewróciła.
A Mikael?
  - Nie wiem. Może jest pogrążony w głębokiej śpiączce,
a może umarł. Nie potrafię tego stwierdzić.
  - Jak to się mogło stać?
  - Podejrzewam, że coś zażył. Spostrzegłem ślady na
stole... - Wybiegł z izby i zaraz wrócił, trzymając w dłoni
maleńkie pudełeczko z brzozowej kory. - Tu musiało coś
być. Spójrzcie, są jakieś resztki. Powąchał. Aha! Wiem
już, co to jest!
  - Czy potrafsz pomóc?
  - Obawiam się, że jest już za późno. Trucizna rozlała
się po całym ciele.
  - Sprowadzę Niklasa - zdecydował Brand.
  Cecylia stała przy łóżku, głośno czyniąc wyrzuty
wszystkim, nie oszczędzając również siebie. Z Grastens-
holm przybyła reszta rodziny, także gnębiona wyrzutami
sumienia.
  - Opowiedział nam o swych udrękach - głosem
pełnym skargi mówiła Liv. Wtedy gdy poszliście
ratować Tristana. Mówił o swej żonie, która jest katolicz-
ką, i o tym, że chce dać jej wolność, by umożliwić
ponowne zamążpójście. Katolicy nie mogą powtórnie
brać ślubu, dopóki pierwszy małżonek żyje. Wcale mnie
to wówczas nie zastanowiło! I mówił jeszcze o czymś, co
go pochłania!
  - Czy powiedział, co to było? - gwałtownie dopytywa-
ła się Cecylia.
  Liv klęczała u boku swego zmarłego brata, gładząc
jego białe czoło, ale mówiła wyłącznie o Mikaelu. Usiło-
wała opisać jego ataki i to, czemu nie chciał nadać imienia.
  - Głupcy - załkała Cecylia. - Wszyscy okazaliśmy się
beznadziejnymi głupcami! Wuj Are sam powiedział: "Nie
wolno igrać ze zmarłymi". A ty, Mattiasie, także wspo-
mniałeś o melaneholii. I mama zapytała, czy ta kobieta,
Magda von Steierhorn, go dotknęła. A my tego nie
zrozumieliśmy.
  - Czego?
  - Nie wiedzieliśmy, czym było owu "to", o którym
opowiedział tylko mamie, Alexandrowi i Brandowi.
Gdybym ja to usłyszała, od razu bym odgadła.
  - Naprawdę? łagodnie spytała Liv.
  - No cóż, być może nie. Łatwo być mądrym po
szkodzie.
  - A więc co co było?
  - Tęsknota za śmiercią, oczywiście. Być może w po-
staci samej śmierci, może jako obraz Magdy von Steier-
horn, a może coś, co było kuszące samo w sobie, tego
nigdy się nie dowiemy. To była twoja melancholia,
Mattiasie.
  Młody lekarz nie był w pełni przekonany.
  - Sądzę, że dramatyzujesz, ciotko Cecylio. Nie przypu-
szczam, żeby w celu rozwiązania tej zagadki należało
odwoływać się do zjawisk nadprzyrodzonych. Być może
odpowiedź tkwi w samym Mikaelu.
  Urwał, gdy do izby wszedł Niklas. Liv natychmiast
podprowadziła chłopca do Mikaela.
  - Wiele razy Widziałam, jak mój ojciec Tengel Dobry
tak czynił. Chodź, Niklasie, połóż dłonie na sercu Mikaela.
O, tak! I tak trzymaj! I módl się, by przeżył!
  - Ależ ciociu Liv...
  - Nie mów, że on nie żyyje, nie chcę tego słyszeć!
Pomyślcie o Dominiku, który traci ojca! To się nie może
stać! I wiem, że Are nigdy nie wybaczyłby Mikaelowi
tego, co uczynił. A my... on nie może umrzeć, Niklasie.
Rozumiesz?
  Zdezorientowany pięciolatek wyglądał na bardzo nie-
szczęśliwego, ale spełnił polecenie Liv. Sędziwa dama była
zbyt zgnębiona, by zastanawiać się, jaki ciężar składa na
barki dziecka.
  Matylda uwolniła rękę Arego splecioną z dłonią
wnuka.
  - Czy ciała obydwu są tak samo sztywne? - cicho
zapytał Mattias.
  - Nie - odparła Matylda. Mikaela nie.
  Z piersi wszystkich wyrwało się westehnienie ulgi.
  - Teraz przydałyby się nam czarddziejskie mikstury
Ludzi Loidu - zawyrokowała Gabriella.
  Mattias podniósł wzrok.
  - Hildo - rzekł do żony - biegnij ile sił w nogach do
Grastenholm i przynieś cały skarb. Wszystkie zioła,
wszystko, co znajdziesz! Tu jest klucz od szafki. Ciotka
Cecylia Wpadła na świetny pomysł.
  Hilda Wyszła.
  - Ale czy ty znasz ich tajemnice? - dopytywała się Liv.
  - Niestety nie - westchnął Mattias. Nie było nikclgo,
kto mógłby mnie ich nauczyć.
  - Postaram się pomóc. Na tyle, na ile potrafię - obieca-
ła Liv.
  - Ja także - dodała Cecylia. - Tarjei sporo mi pokazał.
  Liv, przerażona własnymi słowami, rzekła:
  - Pierwszy raz w życiu pragnęłabym być czarownicą
Hanną. Ona na pewno umiałaby zaradzić nieszczęściu!
  Młode kobiety zajęły się Arem, choć łzy bezustannie
zalewały im oczy. Starzec był sercem Lipowej Alei,
ukochanym przez wszystkich. Choć śmierć nie nastąpiła
niespodziewanie, ból po jego stracie był ogromny. Nikt
nie chciał uwierzyć, że opuścił swój dwór już na zawsze.
  - Ale teraz trzeba koniecznie wynieść stąd to łóżko
- podniesionym głosem zarządziła Cecylia. - Dość nie-
szczęść już się na nim wydarzyło!
  - Nie wpadaj w histerię, Cecylio - surowo zwróciła się
do córki Liv. - Pokaż mi choć jeden dom, W którym nikt
nie umarł w swoim łóżku! I pomyśl też, ile dobra miało tu
miejsca, ile miłości, czułości i troski. Are urodził się na
tym łożu, i jeden z jego synów, nie pamiętam już, który.
I mały Niklas także!
  Cecylia uspokoiła się.
  - Przyznaję, że zareagowałam zbyt gwałtownie. Ale
jednego trzeba stąd zabrać. Którego?
  Przeniesiemy Mikaela do jego pokoju. Tam jest
jaśniej - orzekł Mattias. - Ruszajcie, chłopcy. A potem
życzę soble, żeby została ze mną tylko ciotka Cecylia,
babcia i mały Niklas.
  - Zaraz przyjdę - powiedziała Liv. Chciałabym
jeszcze pożegnać się z Arem.
  kiedy w chwilę pciźniej weszła do paradnej izby,
zastała tam Alexandra, przeglądającego jakieś papiery.
  Podniósł wzrok na teściciwą.
  - Mikael zaczął przepisywać na czysto, to co mu
opowiedzieliśmy - rzekł zdumiony. Nie zaszedł daleko,
ale, dobry Boże, on pisze wprost fantastycznie! Posłuchaj
tylko początku: Niczym najczystszy ton płynący ze strun harfy
dotarła do moich uszu opowieść o losach Ludzi Lodu... I tak jest
dalej, przez cały czas równie pięknie. On jest poetą,
mamo!
  Liv uśmiechnęła się do zięcia.
  Może dlatego nie mógł odnaleźć swego miejsca?
Z moją matką Silje było podobnie. Zbłąkana, niepewna aż
do czasu, gdy pozwolono jej zająć się sztuką. A Mikael...?
Może zbyt późno odkrył swe powołanie? Nie, nie może
być za późno! Och, Alexandrze, tak się cieszę, że jesteś tu
teraz! Zrozum zaczerpnęła tchu, by móc mówić dalej.
- Tak ciężko jest zostać samą. Wszyscy moi rówieśnicy
odchodzą. Are i ja mieliśmy tyle ze sobą wspólnego.
Mogliśmy rozmawiać i rozmawiać. Teraz zostaliśmy tylko
my dwoje, ty i ja, Alexandrze, urodzeni jeszcze w zeszłym
stuleciu. Oby Bóg sprawił, byś żył jeszeze długo! Cecylia
cię potrzebuje i twoje dzieci. I ja także.
  - Rozumiem, mamo - powiedział ciepło. - Zawsze
możesz na mnie liczyć.
  - Dziękuję! Wiesz, miałam nadzieję, że nie doświadczę
już więcej tragedii. Ostatnie lata były takie spokojne.
A nagle spadło na nas tyle nieszezęść. Najpierw Tarald...
Alexandrze, żadna matka ani ojciec nie pragnie przeżyć
własnych dzieci.
  - Tak, to święta prawda.
  - I teraz Are... i jeszeze Mikael. Jak my to zniesiemy,
Alexandrze?
  Nie znalazł odpowiedzi.
  Przygładziła włosy i usiadła obok niego na sofie.
Zrezygnowana, opuściła ręce na kolana. Smutny, delikat-
ny uśmiech pojawił się na pobladłych wargach.
  - Tak wiele ostatnio rozmawialiśmy, Are i ja. On
wiedział, że umrze, ale się nie bał. Mówił, że tęskni już do
Mety. Are nigdy nie był głęboko wierzący, ale miał
pewność, że po śmierci spotyka się tych, których się
kochało. I nikogo więcej. Jeśli w ogóle istnieje jakaś
sprawiedliwość, powiadał, to uniknie się ponownego
spotkania z tymi, których nie darzyło się sympatią.
Wierzył więc w istnienie swoistego raju. Określał to jako
inny stan.
  Alexander pokiwał głową.
  - Tak, naprawdę pragnął już śmierci - ciągnęła Liv.
- Jedyne, co go powstrzymywało, to myśl o zaginionym
Mikaelu. Teraz osiągnął więc szczęście. Rozmawialiśmy
kiedyś o tym, jak bogate było nasze życie pomimo
wszystkich smutków. I tak się cieszył, że znów zobaczy
Tarjeia i Tronda. I ojca, i matkę. Daga i małą Sunnivę,
i Kolgrima, Charlottę i Jacoba. I przede wszystkim Sol.
Och, Boże, jak wielu z naszego rodu już odeszło,
Alexandrze!
  - A ty, matko? Czy boisz się śmierci?
  - Nie. Czy to naprawdę śmierci samej w sobie człowiek
się boi? Czy aby nie chcemy raczej pożyć trochę dłużej?
Popatrzeć, co się dzieje? Śmiem twierdzić, że tak jak Are
tęsknię za moim Dagiem i wszystkimi bliskimi. Z wiekiem
nieubłaganie nadciąga samotność.
  Alexander zadumany przeglądał papiery na stole.
  - Mikael nosił w sobie tę samotność już od kołyski.
  - Tak. Oby Mattiasowi się powiodło! Wówczas bę-
dziemy mogli pokazać Mikaelowi, jak wiele ma powo-
dów, aby żyć! O, nadehodzi Hilda ze skarbem Ludzi
Lodu. Muszę iść i pomóc im. Życz nam powodzenia,
Alexandrze!
  - Z całego serca!
  Jeszeze długo spoglądał za nią, chcić zniknęła w pokoju
Mikaela. Wszyscy pozostali zgromadzili się wokół Arego,
przygotowując się do czuwania. Tylko Brand w inny
sposób dał ujście smutkowi. Poszedł w aleję, by wyrąbać
zwaloną lipę. Alexander podążył za nim.
  Jeszeze jedna zcistała, pomyślał. Jedna jedyna lipa
z ośmiu zaklętyeh przez Tengela.
  Miał nadzieję, że długo postoi. Nikt w rodzinie nie
mógł się obejść bez Liv, a już najbardziej żona Alexandra,
Cecylia. Bezustannie niepokoiła się stanem zdrowia matki.
Trudniej było jej dlatego, że mieszkała w innym kraju.
Starali się więc jak najczęściej odwiedzać Norwegię - nie
tylko w związku z tragicznymi wydarzeniami.
  Śmierć jedynego brata, Taralda, ciężka była do zniesie-
nia dla Cecylii. Tylko Alexander wiedział, jak ciężka, bo
nie obncisiła się ze swoim bólem.
  I nikt nie śmiał wyznać Aremu, że Tarald musiał zapłacić
życiem za próbę uratowania go spod walącego się świerka.
Wiedzieli, że Are i tak nie przeżyje, uważali więc, że nie ma
potrzeby dręczyć starca. Pozdrówcie Taralda i podziękujcie mu,
powiedział Are. Obiecali, że tak uczynią, mówili, że Tarald
leży w Grastensholm trochę potłuczony, ale to nic
poważnego. Are umarł więc nieświadom, że mimowolnie
stał się przyczyną zgonu siostrzeńca. Nie wiedział też, że
ukochany wnuk Mikael zdecydował się umrzeć razem z nim.
  Are umarł szczęśliwy, ale Liv nie zasłużyła sobie na te
wszystkie smutki, myślał Alexander.
  Wierzył jednak, że odczuwała swego rodzaju dumę, iż
Tarald usiłował ocalić życie wuja. Tarald nigdy nie był
bohaterem, cechowała go przeciętność. W ostatniej chwili
życia dokonał ofarnego czynu.
  Brand zatrudnił margrabiego Alexandra Paladina przy
wynoszeniu gałęzi. Margrabia nie miał nic przeciwko
temu. Każde zajęcie było dobre, jeśli pomagało odpędzić
smutne myśli.
  W pokoju Mikaela nerwowymi, szybkimi ruchami
rozkładano na stole zawartciść sporego worka. Nie było
czasu do stracenia.
  - Wielkie nieba - zafrasowała się Cecylia. - Jak my się
w tym wszystkim połapiemy?
  - Tu są formuły odparł Mattias. Starałem się je
odszyfrować, ale nie zaszedłem daleko.
  - Ja też studiowałam je kiedyś z ojcem - wtrąciła Liv.
- I Sol wiele o nich rozprawiała. Na pewno coś jeszcze
pamiętam.
  Nagle z ust Cecylii wyrwał się nerwowy chichot,
całkiem nie na miejscu.
  - Naprawdę zachowali coś takiegci? Niewiele mocy już
w nim chyba pozostało!
  - Ależ, Cecylio! - upomniała ją matka. - Należał do
powieszonego mordercy. Sol mi mówiła, że to ze zbiorów
Hanny.
  - Na co to się może komu przydać?
  - Na bezpłodność. Teraz nie jest nam potrzebny.
Odłóż tę ohydę na bok i nie wpatruj się z takim
zainteresowaniem, bezwstydnico!
  Cecylia była tak głęboko poruszona losem Mikaela, że
musiała jakoś dać upust nerwom. W końcu jednak wzięła
się w garść.
  - Odtrutka, tego nam potrzeba. Ale jeśli ją znajdziemy,
to w jaki sposób zdołamy mu ją podać?
  Z tyłu za nimi skarżył się Niklas:
  - Już nie mogę, tak mnie bolą ręce!
  - Wytrzymaj jeszcze trochę, tak cię proszę - błagała
Liv. - Bądź grzecznym chłopecm, zaraz coś tu znaj-
dziemy.
  Mattias był do tego stopnia przejęty, że bez sensu
przekładał zawartość worka z miejsca na miejsce.
  - Wiem, że coś tu musi być...
  Liv oznajmiła:
  - Hanna i Sol miały swoje metody. Czarną magię
w czystej postaci z krwią smoka i popiołem z ogona
klaczy. Ale nie tegci szukamy.
  - O, jakieś drobne zaklęcie z pewnciścią by nie
zaszkodziło - orzekła Cecylia.
  - Od tegoi trzymajmy się z daleka - ostrci zaprostes-
towała Liv. Sol mogła to robić, bo miała ku temu
zdolności, ale nic a nic by nie pomogło, gdybyśmy my
spróbowali. Ja czy ty albo Mattias.
  - No, nareszcie, jest przepis, o ktorym myślałem!
- powiedział z ulgą Mattias.
  Liv wzięła z jego rąk cieniutki płatek brzozowej kory
pokrytej dziwnymi znakami.
  - Niestety, nie widzę już dobrze. Co tu jest napisane?
  - Mleko od czarnej krowy... - odczytał z wysiłkiem
Mattias.
  - Nie zważajcie na kolor! Przynieście mleko.
  - Niech będzie jak jest napisane. Jak czarna, to czarna
- zadecydowała Cceylia. - Nie macie takiej krowy
w oborze?
  - Tak, ale...
  Cecylia nie chciała słuchać żadnych sprzeciwów. Zako-
menderowała:
  - Niklasie, niech ci odpoczną ręce, pobiegnij i poproś
dziewkę, żeby udoiła odrobinę mleka od tej czarnej
krowy. I tylko od niej! Powiedz, że tu chodzi o życie.
  O tym wiedzą już wszyscy - mruknęła Liv. - Dalej,
Mattiasie!
  - Odrobina smoczej krwi...
  No i jak, mamy w stajni jakiegoś smoka? - drwiąco
zapytała Cecylia.
  Liv, która wiedziała, że córka w ten sposób walczy
z rozpaczą, tym razem już jej nie zganiła. Spokojnie
wyjaśniła:
  - To zioło, Cecylio.
  Ruchliwe dłonie Mattiasa przeszukiwały już skórzane
woreczki i pudełeczka z kory.
  - Dopiero je widziałem... O, jest!
  - Odłóż na bok. Dalej!
  - Odrobina smoły...
  - Na Boga! To już przesada! Czy to ma sens? Wlewanie
w Mikaela takich świństw? - protestowała Cecylia.
  Zawołala jednak Andreasa, prosząc, by przyniósł nieco
smoły z wozowni.
  - Dobrze, teraz jest jeszcze kilka ziół, mam je wszystkie
tutaj. Węgle ogniska palonego o zmierzchu...
  - Nie, tego nie mamy... Chociaż... Ależ tak, mamy!
- wykrzyknęła Liv. Czy nie palono ogniska w Lipowej
Alei kilka wieczorów temu? Tam na wzgórzu.
  - Wszystko należy wymieszać ze szklanką wódki.
  - To najrozsądniejsze jak do tej pory - orzekła Cecylia.
- Ale mleko z wódką? Cóż, próbowałam już lepszych
trunków.
  Rozesłano ludzi po wszystkie niezbędne składniki.
  - Nie podoba mi się ta smoła - powiedział Mattias.
  - Czy nie możemy jej opuścić?
  - Weź tylko ociupinę, setną część kropli - poradziła
Cecylia.
  Niklas znów był przy Mikaelu, ciepłem dłoni ogrzewał
jego serce. Wszystkie inne dzieci przebywały na Grastens-
holm pod opieką Gabrielli. Kaleb był z dorosłymi
w Lipowej Alei.
  Wywar wkrótce był gotów. Cuchnął obrzydliwie.
  Rozpoczął się bardzo trudny proces wlewania w nieprzy-
tomnego Mikaela wstrętnej mikstury, w której działanie nikt
tak naprawdę nie wierzył. Ale była to ostatnia nikła szansa.
  Mattiasowi towarzyszyły tylko Liv, Cecylia i oczywiś-
cie mały Niklas, który był niezastąpiony.
  Pozostali przebywali w paradnej izbie, przygnębieni
własną bezradnością.
  Nagle stojąca przy oknie Irja oznajmiła:
  - Jakiś powóz nadjeżdża aleją!
  - Dobrze, że zdążyłem uprzątnąć drzewo - stwierdził
Brand.
  - Ale przecież nie pora teraz na przyjmowanie gości
- zmartwiła się Matylda. Musimy poprosić, żeby
przyjechali kiedy indziej.
  - To nie jest powóz z wioski - orzekł Andreas, stając
obok Irji. - Zbyt mocno zakurzony, na pewno jedzie
z daleka.
  - Wyjdź im na spotkanie, Andreasie - polecił mu
ojciec. - Powiedz, że to nieodpowiedni czas na wizyty.
  Andreas opuścił izbę, spełniając wolę ojca. Przez okno
ujrzeli, jak rozmawia z woźnicą. Z powozu wysiadła
młoda dama, której pomagali służący.
  Andreas zwrócił się do niej. Spostrzegli, że bardzo
dwornie się jej pokłonił, a potem, delikatnie ujmując za
rękę, poprowadził w kierunku domu.
  - Któż to taki? - dziwiła się Matylda.
  Weszli do środka. Młoda ciemnowłosa dama stanęła
w drzwiach, onieśmielona na widok takiego zgromadzenia.
  - Anette Lind z Ludzi Lodu powiedział krótko
Andreas.
  - Och, Boże - szepnęła Jessica.
  - Czy jest tutaj mój mąż? - zapytała niepewnie Anette.
- I mój syn?
  Głos Kaleba zabrzmiał ostro:
  - Dominik jest bezpieczny, w sąsicdnim dworze.
Mikael odebrał sobie życie.
  Z ust Anette wydobył się stłumiony krzyk. W jednej
chwili bardzo pobladła. Matylda natychmiast podstawiła
jej krzesło i cicho, ale surowo upomniała Kaleba:
  - Jak możesz! Do Anette zaś powiedziała: - Jeszcze
żyje. Obok w pokoju robią co mogą. Ale nie mamy zbyt
wielkich nadziei.
  Czy, mogę go zobaczyć? - szepnęła Anette. - Bardzo
proszę!
  - Jeśli nie będziecie wpadać w histerię. Trzeba za-
chować ciszę i spokój.
  Anette skinęła głową. Matylda otworzyła przed nią
drzwi.
  Młoda Francuzka zmrużyła oczy od blasku wielu
palących się łojowych świec. W jej stronę odwróciło się
troje ludzi: dama, od której biła pewność siebie, po części
wrodzona, a po części nabyta poprzez przebywanie
w bardzo dystyngowanym towarzystwie, i młody męż-
czyzna o najcudowniejszych oczach, jakie Anette kiedy-
kolwiek widziała. Płynęła z nich taka dobroć, że nagle
odczuła pragnienie wypłakania w jego ramionach całej
rozpaczy i strachu. Trzecią osobą była wiekowa dama
o dostojnych ruchach.
  Anette patrzyła na mężczyznę leżącego w łóżku. Obok
niego siedział chłopczyk o oczach takich jak Dominika
i trzymał dłonie na piersiach chorego.
  Mikael nie przedstawiał sobą pięknego widoku. Wla-
nie czegokolwiek do ust nieprzytomnego jest prawie
niemożliwe, może nawet okazać się śmiertelnie niebez-
pieczne. Większość czarnobrązowego czarodziejskiego
wywaru znalazła się na szyi i brodzie Mikaela oraz na
pościeli. Cecylia w lot pojęła, kim jest nowo przybyła,
i usiłowała pospiesznie doprowadzić chorego do porząd-
ku.
  - Och, Mikaelu ledwie słyszalnie szepnęła Anette.
  Jej wzrok padł na stół. Jęknęła głośno i szybko się
przeżegnała.
  - Święta Mario, Matko Boża!
  Czaszka niemowlęcia, zasuszone nietoperze, wyschnię-
ta dłoń ludzka i inne dziwne rzeczy musiały wzbudzić
przerażenie w głęboko wierzącej osobie.
  Ależ wy nie możecie... To przecież...
  - Niestety, w tej sytuacji trzeba próbować wszystkiego
- przerwała jej Cecylia. Co wy, łaskawa pani, zrobilibyś-
cie na naszym miejscu?
  Modliłabym się do najświętszej Madonny.
  - Czy ona do tej pory nie umiała pomóc Mikaelowi?
  - Mikael nie wyznawał, niestety, właściwej wiary. Ale
Matka Boża zawsze stała po mojej stronie.
  Przeciwko Mikaelowi? pomyślała Cecylia. Głośno zaś
powiedziała:
  - No cóż, módlcie się zatem do Matki Boskiej!
Potrzebujemy wszelkich mocy, by przywrócić go do
życia.
  Anette potraktowała zalecenie Cecylii dosłownie. Pad-
ła na kolana przy łóżku Mikaela, ujęła jego bezwładą rękę
w złożone dłonie i zaczęła odmawiać po łacinie długie,
monotonne modlitwy.
  Mimowolnie Cecylia poczuła, że ogarnia ją wzruszenie.
  Zajęli się własnymi sprawami, zaczęli uprzątać pomie-
szczenie. Serce Mattiasa także ścisnęło się z żalu, gdy
patrzył na żałosną postać na klęczkach, wycierającą na
przemian to oczy, to nos. kiedy schował skarb, położył
Anette dłoń na ramieniu.
  Popatrzyła na niego, zapłakana, zapuchnięta.
  - Tak się spieszyłam - pisnęła swoim łamanym
szwedzkim. - Spieszyłam się jak mogłam. A jednak nie
zdążyłam wyprzedzić nieszezęścia.
  - A więc wiedzieliście o tym?
  - Zostawił list. Usiłowała przełknąć łzy. Wszystko
opacznie zrozumiał.
  Liv przemówiła do niej łagodnie:
  - Mikael sam nam powiedział, że to nie z powodu
waszego małżeństwa. Cierpiał na dotkliwą melaneholię.
Zła siła zdobyła nad nim władzę. Dotknęła go zatracona
dusza.
  Anette spojrzała na nich pytająco. Nic nie mogła pojąć.
  Cecylia nie była tak delikatna jak matka.
  - Calkicm bez winy nie jesteście.
  - Cecylio, nie teraz - ostrzegła Liv cicho.
  Anette spuściła głowę.
  - Macie rację - szepnęła do Cecylii. Ciężar mej winy
przytłacza mnie do ziemi.
  Cecylia delikatnie objęła jej ramiona.
  - Módl się dalej, dziecino! To w każdym razie nie
zaszkodzi. Kto wie, może nawet pomoże?
  To było naprawdę dużo jak na Cecylię.
  Anette badawczo spojrzała na Niklasa.
  Liv wyjaśniła:
  - To jeden z potomków Ludzi Lodu, obdarzony
pewną szczególną zdolnością. Ma na imię Niklas i jest
kuzynem Dominika. Jeśli ktoś może uratować Mikaela, to
tylko on. W jego rękach jest lecząca siła.
  Anette przeżegnała się.
  - Cud boski! Swięty...
  - No, cóż - odparła Cecylia szyderezo. - Ten mały
święty potrafi wyczyniać iście diabelskie psikusy.
  Anette jednak już trzymała kurczowo rączki Niklasa
w dłoniach.
  - Uratuj go, Niklasie! Błagam cię! On tak wiele dla
mnie znaczy!
  Pięciolatek był bardzo zawstydzony. Anette natych-
miast opuściła ręce.
  - Nie będę ci przeszkadzała w modlitwach, nawet jeśli
są protestanckie. Będziemy modlić się razem, ty i ja.
  Niklas uznał, że obca dama mówi dziwnie, ale skinął
głową. Modlitwy? Przecież on się nie modli!
  W pokoju zaległa cisza, przerywana tylko szeptami
Anette.
  - Wyjdę na chwilę odpocząć - cicho powiedziała Liv.
  Pokiwali głowami, wyrażając zgodę.
  Mattias i Cecylia usiedli, byli już bardzo wyczerpani.
  Po chwili zorientnwali się, że mały Niklas zasypia. Do
tej pory naprawdę sprawnwał się bardzo dzielnie. Ułożyli
chłopca przy boku Mikaela z jednym ramieniem na jego
piersi. Niklas zasnął natychmiast.
  Anette rozbolały kolana, wstała więc i siadła przy
Mattiasie i Cecylii.
  - Jak sądzicie? - zapytała cicho drżącym głosem. - Czy
on przeżyje?
  - Tego nie wie nikt - odparł Mattias równic cicho.
- Zrobiliśmy wszystko, co w naszej mocy, i teraz
pozostaje nam tylko czekać. Ale on ciągle jeszeze żyje
i w każdym razie nie słabnie.
  - O, Boże, jak to się mogło stać?
  Mattias opnwiedział o śmierci dziadka i o tym, jak
znaleziono ich obu, trzymających się za ręce.
  - Oeh, mój biedny Mikaelu! Czy... czy wy dwoje
jesteście z nim blisko spokrewnieni?
  - Nieszczególnie. Ta starsza dama, która właśnie
wyszła, jest siostrą jego dziada, ojca ojca. To baronnwa
Meiden. A to jej córka margrabina Cecylia Paladin. Ja
jestem wnukiem starszej damy. Baron Mattias Meiden,
lekarz.
  Baron? Margrabina? A ona za nic miała rodowód
Mikaela!
  Jak wszyscy szlachetnie urodzeni, Anette była bardzo
skrupulatna w odróżnianiu szlachty od pospólstwa. Przy-
stała na małżeństwo z Mikaelem, wiedziała bowiem, że
jego matka, z domu Breuberg, była spokrewniona z wyso-
ko urodzoną Marką Christianą. Ale że również w rodzie
jego ojca istnieją takie tytuły... Tego się nie spodziewała.
  Odczuwała teraz głęboki wstyd, że zawsze z góry
traktowała pochodzenie Mikaela. Kręciła też nosem nad
dobrze utrzymaną, ale, ach, jakże skromną Lipową Aleją.
Mógł przynajmniej pochodzić z pobliskiego Grastens-
holm.
  O, żonie Mikaela nie było teraz wcale łatwo. A miały
nadejść jeszeze trudniejsze chwile!

  Anette nie opuszczała Mikaela. Z trudem zmusznno ją,
by wychodziła od niego przynajmniej na czas posiłków.
Nocowała tam nawet, śpiąc na siedząco w fotelu.
  Następnego dnia zobaczyła się z Dominikiem, który
przybył do Lipowej Alei. Chłopiec nadal wiedział tylko, że
ojciec jest poważnie chory. Mały był tak wzburzony
i zasmucnny, że Anette musiała długo i cierpliwie przeko-
nywać go, że wszystko będzie dobrze.
  Niklasowi pozwolono spędzać jakiś czas z dziećmi, ale
Anette pragnęła mieć go przy Mikaelu jak najdłużej.
Bywało, że chłopiec się niecierpliwił i bardzo narzekał.
  Trzeciego dnia po południu przybyła Cecylia, by
dotrzymać Anette towarzystwa. Wszyscy po kolei siedzie-
li wraz z nią, czuwając przy łożu chorego. Mattias
przychodził kilkanaście razy dziennie, on przecież, jako
medyk, czuł się najbardziej odpnwiedzialny za życie
Mikaela.
  - Jak się czujesz? - zapytała Cecylia przyjaźnie.
- Musisz być śmiertelnie zmęcznna.
  Anette usiadła przy niej, wdzięczna za współezucie.
  - Nie miałam czasu, by o tym myśleć.
  Chętnie przebywała w towarzystwie Cecylii. Nie ze
względu na jej tytuł margrabiny; naprawdę ją polubiła.
Cecylia była sympatyczna, otwarta i szczera.
  Tego dnia okazała się bardziej szczera, niż pragnęłaby
tego Anette, i może nie całkiem tak sympatyczna jak
zwykle.
  Zaczęła sama Anette:
  - Och, gdyby tylko mi się zwierzył!
  Cecylia popatrzyła na nią zamyślona.
  - A czy dałaś mu kiedykolwiek poznać, że pragniesz
mu pomóc? Czy przypadkiem nie było całkiem przeciw-
nie? Starałaś się nie zauważać jego dziwnego zachowania,
nie widzieć przygnębienia? On zdecydował się na ten krok
częściowo ze względu na ciebie. Chciał, abyś odzyskała
wolność i mogła poślubić innego.
  Jej słowa wbijały się w sumienie Anette jak ostre
sztylety.
  - To nieprawda! Przecież ja kochałam Mikaela!
  Jak cudownie było wypowiedzieć te słowa! I wypowie-
działa je ona, która nigdy nie śmiała wyrazić swych uczuć
wobec obcego olbrzyma, jej męża.
  - Dlaczego on nigdy się o tym nie dowiedział?
Dlaczego musiał być tak samotny i nie mógł zwierzyć się
nawet własnej żonie?
  - Nie mogłam - łkała Anette. - Tak bardzo chciałam
mu to powiedzieć, ale nie mogłam. Zabroniono mi!
  - Kto?
  - Kościół.
  - Od kiedy to Kościół nie pozwala mówić o miłości?
  Anette, myślał Mikael. Najmilsza Anette, słyszę cię.
Słyszę wszystko, o czym mówicie, ale nie mogę się
poruszyć. Nie mogę nawet unieść powiek.
  - Ale Kościół tak właśnie nakazuje - upierała się
Anette. - Moja matka...
  - Aha! A więc mamy winowajczynię! Co mówiła twoja
matka?
  - Mówiła, że... Nie, nie mogę tego powiedzieć!
  - Musisz się przełamać - nie dawała za wygraną
Cecylia. - Drogie dziecko, byłaś absolutnie ostatnią osobą,
którą powinien był poślubić Mikael. Mikael, taki nadwra-
żliwy. Taki delikatny, tak bardzo wyczulciny na nastroje
ludzi. Tak pełen troski o innych. To go zniszczyło.
  Anette ukryła twarz w dłoniach.
  Cecylia, choć smutna, była bezlitosna. Ta zasadnicza
rozmowa musiała się odbyć, na nic zdałoby się od-
wlekanie. Anette musiała się przebudzić.
  - Jak wypełniałaś obowiązki żony?
  - Nigdy mu nie odmawiałam...
  - Nie wprost, z tym się zgodzę. Ale Mikael jest bardzo
wyczulony nawet na najdrobniejszy gest niechęci. A ile
mu z siebie dałaś? Miłość, Anette, to znaczy dawać, nie
oczekując niczego w zamian.
  Ciotko Cecylio, nie bądź zbyt surowa, myślał Mikael.
Ona chce, ale nie jest w stanie się z tym uporać.
  - Nie mogłam - szepnęła Anette. - Matka opowiadała
tyle wstrętnych rzeczy o mężczyznach.
  - Co mówiła?
  - Że to... świnie. Wieprze. Kuszą i zwodzą. Ostrzegała
mnie, żebym nigdy nie zgadzała się na spełnianie ich
zachcianek. My, kobiety, musimy być uległe, by mieć
dzieci, ale później nie mamy żadnego obowiązku pod-
dawać się ohydnym żądzom.
  Cecylia długo milezała.
  - Czy to twoje słowa, czy matki? - wydusiła wreszcie
z siebie.
  - Matka zawsze tak mówiła. Zawsze. A ona była
wspaniałą kobietą. Wiedziała wszystko, potrafiła wszyst-
ko, wszyscy zawsze pytali ją o radę. Należy jej wierzyć.
To, co mówiła, zawsze było prawdą.
  - A twój ojciec?
  - Nie, on... Prawie go nie pamiętam. Miał tyle wad.
  - Czy uważasz, że Mikael jest wstrętny?
  Anette zadrżała.
  - Wstrętny? Nie, tylko przerażający.
  - Och, nie, moja droga - westchnęła Cecylia. - Nie
znam łagodniejszego człowieka na ziemi!
  - Tak, ale on jest taki wielki! Wielki i męski. I to takie
wstrętne, kiedy jest... jest blisko mnie.
  - Dlaczego wstrętne?
  - Tego nie mogę powiedzieć.
  - Czy jest coś, czemu musisz się opierać?
  Anette patrzyła na nią przerażona.
  - Coś w tobie, w środku? - ciągnęła nieubłaganie Cecylia.
  - Święta Madonno, zbaw mnie od wszelkiego grzechu
- modliła się Anette i znów uczyniła znak krzyża.
  Anette, Anette, pomyślał Mikael ze smutkiem.
  Cecylia zrozumiała, że mocniej przycisnąć dziewczyny
już się nie da. Zaatakowała z innej strony.
  - Posłuchaj mnie teraz. Nikt nie wie, czy Mikael
przeżyje. Ale jeżeli wbrew naszym przypuszczeniom
okaże się, że tak, to co wtedy zrobisz?
  - Będę go błagać o wybaczenie. Prosić, by dał mi
szansę, abyśmy mogli spróbować jeszcze raz, od początku.
  Cecylia pokiwała głową.
  - A czy chcesz, by przeżył?
  Anette znów wybuchnęła płaczem.
  - Najbardziej na świecie!
  - A jak się sprawy mają z tym drugim?
  - Z drugim? Och, z Henrim? Mikael całkiem opacznie
to zrozumiał. Jestem cudzoziemką na szwedzkim dworze.
I kiedy pojawił się Francuz, byłam uszczęśliwiona, że
mogę porozmawiać z rodakiem. Ale żebym miała go
poślubić? Być w nim zakochana? Nie, to nie do pomyś-
lenia. Właśnie dlatego, że Henri nie stanowił żadnego
zagrożenia, mogłam z nim rozmawiać tak lekko i niewy-
muszenie. - Anette zaśmiała się ironicznie: Henri jest
tak różny od Mikaela!
  Ceeylia uśmiechnęła się.
  - Teraz się zdradziłaś! Dopiero teraz uwierzyłam, że
naprawdę kochasz Mikaela. Opowiem ci coś, czego nie
wie nikt inny. Coś, co wyjaśni ci, jak ważne jest umieć
z siebie dawać. Żyłam kiedyś w podobnym małżeństwie
jak teraz Mikael. Ja i Alexander pobraliśmy się z rozsądku.
Ale ja go kochałam. Boże mój, jak bardzo go kochałam!
Jednak od początku było jasne, że nigdy nie będę mogła
okazać mu mojej miłości, on bowiem i tak jej nie przyjmie.
  Anette szeroko otworzyła oczy.
  Cecylia mówiła dobitnie:
  - Czy potratisz wyobrazić sobie, jak to jest, kiedy rok
za rokiem przebywa się z człowiekiem, któremu nie
można okazać swojej miłości? Czy możesz zrozumieć, jak
to jest, kiedy leży się nocą, a ciało płonie z tęsknoty za jego
bliskością?
  - Ale dlaczego? Czy był ktoś inny?
  - Nie - uśmiechnęła się Cecylia. - Powodu nie mogę
ci zdradzić, jest zbyt osobisty. Ale daję ci słowo, często
myślałam, by skończyć ze sobą. Siłę dawał mi jedynie
fakt, że Alexander mnie potrzebował, został ciężko
ranny na wojnie i... W końcu jakoś dotarliśmy do siebie
i pokochaliśmy się głęboką, wzajemną miłością. Ale do
dziś muszę walczyć, Anette. Nie, Alexander nie jest mi
niewierny, to nie w jego stylu, ale nigdy nie mogę być
pewna, czy nie odezwą się jego dawne skłonności.
Dlatego przez cały czas muszę starać się utrzymać jego
zainteresowanie, dawać mu z siebie jak najwięcej, cia-
łem i duchem. Rozumiesz?
  - Skłonności? Nie pojmuję...
  - I wcale o to nie chodziło. To coś bardzo osobistego,
co dotyczy wyłącznie Alexandra i mnie.
  Anette przyglądała się jej wstrząśnięta.
  Margrabia? Tak szlachetnie urodzony? Cóż to może
być...
  - Anette, nie zrozumiałaś ani jednego słowa z tego, co
do ciebie mówiłam. Zaczynam teraz pojmować, z czym
musiał walczyć Mikael. Alexander mnie kocha i to mi
wystarczy. Jesteśmy razem bardzo szczęśliwi.
  - Ale... ale...
  - Musisz być szczodra, moje dziecko! Wręcz rozrzutna
w dawaniu siebie. Okaż Mikaelowi, że go kochasz, że
lubisz, kiedy cię dotyka, odrzuć od siebie wszelkie zakazy,
daj mu całą siebie, gdy będzie leżał w twoich objęciach!
  - Nie! - wykrzyknęła wstrząśnięta Anette. - Tak
przecież robią tylko ladacznice!
  - Nie. Nie, moja kochana! Jedyne, które tego nie robią,
to takie ograniczone, nieczułe i małostkowe kobiety jak...
tak, wybacz mi, że to ci powiem: jak twoja matka! I jak na
razie ty sama! Co właściwie stało się z twoim ojcem? Czy
on był szczęśliwy w małżeństwie z twoją matką?
  - Ojciec? On...
  Anette zamyśliła się. Poszeptywania, plotki po jego
śmierci... Była wtedy taka mała..
  Nie uświadamiając sobie, że mówi na głos, powiedziała
zagłębiona we wspomnieniach:
  - Chodziły słuchy, że ojciec odebrał sobie życie.
A matka... triumfowała. Mówiła, że ojciec był słaby...
  Kiedy zdała sobie sprawę z tego, co właśnie wyrzekła,
poczuła, jak wzbiera w niej gwałtowna fala wstrętu. Jej
własna matka! A, ona, Anette, bliska była popełnienia
takiego samego, okrutnego, bezlitosnego morderstwa.
Na Mikaelu. Mikaelu! krzyknęła w myślach.
  - Och, Święta Mario, Matko Boża - odezwała się
zduszonym szeptem.
  - Tak. - W oczach Cecylii wyczytać można było wielki
żal. - Było tak, jak przypuszczałam. Moja droga Anette
- mówiła dalej, kładąc dłonie na ramieniu młodej kobiety
- masz wielką pociechę w swej wierze. To bardzo piękne,
lecz nam tego brakuje. Słuchaj swej Madonny, ale nie
pozwól, by błędne opinie twej ziemskiej matki miały na
ciebie tak zgubny wpływ. Pilnuj, by religia nie stanowiła
muru między tobą a Mikaelem! Katolieyzm, jest hojniej-
szy, niż miałaś kiedykolwiek okazję się o tym dowiedzieć.
Niebiosa z zadowoleniem patrzą, kiedy ludzie się kochają.
Także cieleśnie!
  Anette odwróciła się do niej jak lunatyczka.
  - Skąd wiecie to wszystko o nas? Czy Mikael..?
  - Mikael powiedział tylko, że nie potrafisz go kochać.
I że z tego powodu wasze pożycie małżeńskie było bardzo,
bardzo wstrzemięźliwe, gdyż on nie chciał ci się narzucać.
  Anette odwróciła twarz, usiłując ukryć łzy goryczy.
  - och, Mikaelu, tak cię proszę - szeptała. - Wróć do
mnie!
  W tym momencie Mikael zdecydował, że podejmie
walkę ze śmiercią.
  Po raz pierwszy od dawna zatęsknił za życiem.





        ROZDZIAŁ XIV


  Czwartego dnia zauważono lekką poprawę. Zanim
nadszedł wieczór, oddech Mikaela stał się już wyraźny.
  Nikt nie wiedział, co mu pomogło. Czarodziejski
wywar czy dłonie Niklasa, modlitwy Anette, a może
własna odporność? Najważnieysze, że miał teraz szanse na
przeżycie. Niklasa zwolniono z obowiązków, dziękując
mu bardzo serdecznie za wytrwałość.
  Piątego dnia odprowadzono Arego na miejsce wiecz-
nego spoczynku. Anette poszła na pogrzeb zamiast
Mikaela, domyślała się bowiem, że takie byłoby jego
pragnienie.
  Zdumiewała ją ta rodzina, poczucie więzi i przyjaźni
łączące wszystkich jej członków. Nagle zapragnęła być
jedną z nich. Słusznie przypuszczała, że owo poczucie
więzi jest wrodzone i że Mikael musiał je odczuwać.
Bardzo brakowało mu rodziny i między innymi to właśnie
było przyczyną jego bezdennej samotności.
  I jak ona mogła zrekompensować mu brak rodziny.
  Nie, nie może o tym teraz myśleć. Musi jeszeze
poczekać.
  Dominik również poszedł na pogrzeb. W nim także
tkwiło owo poczucie więzi rodzinnej, może ono właśnie
kazało mu jak najrychlej przybyć tu wraz z ojcem?
Chłopiec przecież tak bardzo nalegał na wyjazd.
  Anette poznała już dobrze cała rodzinę, wiedziała, kto
jest z kim spokrewniony. Nie czuła żalu do Cecylii, od
której usłyszała tyle gorzkich słów prawdy. Cecylia także
chętnie z nią rozmawiała i już jej nie łajała, lecz snuła
długie opowieści o dzieciach i wnukach. Cecylia okazała
Anette ogromne zaufanie, zdradzając tajemnicę skłonno-
ści Alexandra, uznała bowiem, że dobrze to zrobi zagubio-
nej dziewczynie. Anette była wstrząśnięta. Świat okazał
się o wiele większy i bardziej skomplikowany, niż jej się
wydawało. Zrozumiała, że nie dość jest wyznaczyć sobie
i trzymać się kurczowo jednej drogi, jak uczyła matka.
Istniało również coś, co nazywano tolerancją.
  LiV stała nad grobem, po raz ostatni żegnając się
z bratem. Nie mogła zebrać myśli, niepokoiło ją coś, co
rozgrywało się w pobliżu.
  Znała przyczynę swego niepokoju. To pewni siebie
mężczyźni ze Svartskogen, którzy przyglądali się jej spode
łba, z zapiekłą złością.
  Czy ich nienawiść nigdy nie będzie miała końca?
Przecież Dag uczynił dla nich tak wiele!
  To stara historia. Dag zmuszony był ukarać ich ojca za
kazirodztwo. Ojca ścięto, a zaniedbana zagroda poszła
pod młotek. To nie Dag zawinił, taki koniec był nie-
uchronny, ale synowie obwiniali sędziego, mimo że Dag
uczynił wszystko, by zapewnić bezdomnej rodzinie nowe
warunki życia. Dał im niewielką zagrodę należącą do
Grastensholm, wysoko na wzgórzu, zwaną Svartskogen.
Ale rodowa posiadłość, którą stracili, była o wiele
większa. Leżała w sąsiedniej wiosce i ludzie ze Svarts-
kogen nigdy nie przestali nazywać jej swoją. A sędziemu
Meidenowi jeszcze pokażą...
  Obecnie żył tylko jeden z synów straconego. Stał na
cmentarzu i obserwował rodzinę oczami, w których wciąż
płonęła żądza zemsty. Nigdy jednak nie posunął się dalej,
poprzestawał na pogróżkach.
  Gorzej sprawy miały się z jego synem, który również
był na pogrzebie wraz z dwojgiem dzieci: dziesięcio-
i dwunastoletnim. Tego syna Liv naprawdę się bała!
Wydawało się, że rodzina karmi się nienawiścią, bezustan-
nie podsycaną jak wieczny ogień. Cała czwórka sprawiała
wrażenie dzikich i niezłomnych w swym zacietrzewieniu,
kiedy tak stali, niby odprowadzając gospodarza do grobu.
Gospodarza, którego nienawidzili.
  Arego, dobrego Arego!
  Liv zadrżała i usiłowała o nich zapomnieć.
  Po drodze z kościoła do domu Anette usłyszała od
Branda od dawna wyczekiwane, upragnione słowa:
  - Czy zechcesz pomóc Matyldzie i Liv podczas stypy?
Przyjmiesz gości i zadbasz, by nie zapomniano o nikim?
Wiesz, że jesteś teraz jedną z nas?
  Słowa te bardzo pokrzepiły jej zbolałe serce, wzruszo-
na odpowiedziała tylko skinieniem głowy.
  Wspominała ten moment, kiedy pierwszy raz uzmys-
łowiła sobie, że naprawdę kocha Mikaela. Było to podczas
jego długiego pobytu w domu tuż przed wyjazdem na
wojnę z Danią.
  Byli w Sztokholmie, znaleźli się w tłumie na rynku
Kornhamn i on starał się utorować im drogę wśród
kupujących przy kramach. Na moment straciła go z oczu,
poczuła się opuszczona i bezradna. On niebawem wrócił,
uśmiechnął się do niej przyjaźnie, kojąco, a wtedy poczuła,
jak ogarnia ją spokój i radość. Należał do niej, miała
silnego mężczyznę, któremu mogła ufać, i serce na widok
znajomej twarzy zaczęło uderzać mocniej.
  Nie mogła mu jednak o tym powiedzieć! Zamiast tego
spędziła cały wieczór przed obrazem Madonny, modląc się
o odpuszczenie grzesznych myśli.
  Och, Mikaelu, dlaczego nie prowadziła mnie gwiazda
twojej miłości bliźniego w miejsce nieufności i pogardy
zaszezepionej przez matkę?


  Nad Mikaelem czuwała jedna ze służących z Grastens-
holm, gdyż wszyscy z Lipowej Alei pragnęli być w koś-
ciele i uczestniczyć w pogrzebie. Mikael doszedł już do
siebie na tyle, że można mu było podawać płynne
pokarmy.
  Ale wciąż był taki słaby!
  Kiedy wrócili z kościoła na stypę, Anette pobiegła
prosto do niego i podziękowała dziewce za czuwanie.
Usiadła przy łóżku męża i mocno ujęła go za rękę. I wtedy
właśnie poczuła słaby, słabiutki uścisk jego palców. Jeden
jedyny.
  - Mikaelu - szepnęła wzruszona. - Zostanę z tobą. Na
zawsze!
  Tego wieczoru obudził się i popatrzył na nią przytom-
niej.
  Chciała wybiec i wykrzyczeć wszystkim swoją radość,
ale została tam gdzie była, trzymając jego dłoń w swojej.
  Mikael usiłował coś jej powiedzieć.
  - Anette - szepnął ledwie słyszalnie. - Czy... przyjecha-
łaś... żeby... zabrać Dominika?
  - Nie, Mikaelu, nie! - odparła gorąco. - Przyjechałam
tu do ciebie!
  - A więc... to prawda... co słyszałem. Nie sen.
  Tym razem więcej już nie zdołał powiedzieć. Ale kiedy
przymknął oczy, na wargach pojawił się delikatny
uśmiech.
  Anette pochyliła się i ucałowała męża prosto w usta.
Ostrożnie, jakby, to było coś zakazanego. Ale zrobiła to
jeszeze raz, spokojnie, z miłością. Mikael uśmiechnął się
znowu.
  Następnego dnia Anette przygarnęła syna do siebie
i mocno go uściskała.
  - ojciec będzie żył - szepnęla.
  - Czy cieszysz się z tego, mamo? - z powagą zapytał
Dominik.
  - Oczywiście że się cieszę, wiesz przecież o tym!
  - Nie, nie wiedziałem - cicho odpowiedział chłopczyk.
- Ojciec także nie wiedział.
  Anette poczuła ukłucśe w sercu. Obaj jej chłopcy
obserwowali ją, wyczekując na znak, że zależy jej na mężu.
A ona...
  Jakiego bystrego ma syna!
  - Teraz ojciec już o tym wie. Będziemy, dla niego
dobrzy, Dominiku. Tak, ty zawsze byłeś, a ja... Nie
pomyślałam, żeby okazać mu...
  Urwała, nie potrafiła dokońezyć zdania.
  - Czy mogę iść do niego? - zapytał chłopczyk.
  - Tak, prosił o to.
  Dominik wszedł do ojca. Przerażony jego bladą
twarzą, od której odbijały się ciemne oczy, przystanął
w progu.
  - Podejdź tutaj, Dominiku - szepnął Mikael schryp-
niętym głosem.
  Chłopiec zbliżył się do ojca.
  Mikael wyciągnął rękę. Dominik ujął ją z wahaniem.
  - Synku - powiedział Mikael z wysiłkiem. - Mama
chce, byśmy wrócili do Szwecji. Ja najehętniej zostałbym
tutaj...
  - Ja także.
  - Wiem. Tacy jesteśmy. Ale urodziliśmy się z chęcią
czynienia dobra dla innych. Obiecałem więc mamie, że
pojedziemy z powrotem, kiedy już będę zdrowy. I Troll
na pewno zastanawśa się, gdzie my, wszyscy się po-
dziewamy.
  - O właśnie, Troll - rozjaśnił się chłopiec. - Najlepiej,
jak wrócimy do domu. Ale może będziemy mogli jeszcze
kiedyś tu przyjechać?
  - Tak często, jak tylko to będzie możliwe, Dominiku!
Bo tu są nasze korzenie, nasz ród. Masz jakichś przyjaciół?
  - Tak. Niklas, Villemo i ja zawsze bawimy się razem,
i inne dzieci czasem też. Oni uważają, że ja jestem duży,
ojeze! I że tyle umiem!
  Mikael uśmiechnął się.
  - Ja też tak sądzę.
  - Czy oni będą mogli przyjechać do nas w odwiedziny
na Morby?
  - Koniecznie, cała rodzina, kiedy tylko zechcą!
  Zamknął oczy. Nie miał już więcej sił.
  - Dominiku - szepnął po chwili. - Wybacz mi to, co
zrobiłem. To nie ja, to zła siła, która mną zawładnęła.
  - Czy ta zła siła nadal istnieje?
  - Nie wiem. Nie zauważyłem jej teraz, ale nie jestem
pewien.
  Dominik położył mu rączkę na czole.
  - Myślę, że już odeszła. Nie jesteś już taki smutny,
ojcze.
  - To prawda. Odzyskałem chęć życia. Tak wiele osób
mi w tym pomogło. Ty, twoja matka. Mattias, Cecylia,
cały ród, który przyjął nas tak ciepło. Sądzę jednak, że
najwięcej zawdzięczam Niklasowi. Wiesz, synku, kiedy
leżałem nieprzytomny, czułem jego dłonie na sercu. Może
to niemądre tak mówić, ale wydaje mi się, że ciepło jego
dłoni odegnało śmiertelne zimno z mego ciała.
  - Ja też tak myślę.
  - A mówiąc o śmiertelnym zimnie mam na myśli nie
tylko to spowodowane przeze mnie samego.
  - Wiem, ojcze, chodzi ci o tę złą moc?
  - Tak. Zetknąłem się kiedyś z duchem. Dotknął mnie.
Duchy starają się przyciągnąć do siebie żywych.
  Dominik nie był w pełni przekonany.
  - Być może. Ale myślę, że to ty sam... Nie, nie wiem,
co mówię.
  - Tak, Dominiku, na pewno masz rację. To tchórzostwo
obwiniać ducha. Wydawało mi się, że zawadzam. Nic nie
umiałem, nikomu nie byłem potrzebny. kiedyś uratowała
mnie samotność Trolla. Później ty pntrzebowałeś ojca.
Ale jeszcze później, kiedy zrozumiałem, że... Nie ma
o czym mówić, to już minęło.
  Nie chciał wspominać, że Anette wolała Henri'ego
w roli ojca swego syna. Po co niepotrzebnie mącić umysł
dziecka.
  Nagle od strony drzwi rozległ się głos.
  - Masz bardzo inteligentnego syna - powiedziała
Cecylia, która stała tam już od dłuższej chwili wraz
z Mattiasem i Anette. - Dominik uważa, choć jest za mały,
by znać to słowo, że nosisz w sobie tęsknotę za śmiercią.
To ona właśnie, a nie żadne duchy dręczyła cię przez cały
czas.
  - Nie, nie tęsknota za śmiercią - zaprotestował Mattias.
- To także niedpowiednie określenie. Chodzi raczej
o strach przed życiem.
  Mikael przyglądał się im w skupieniu. Po chwili
przytaknął ruchem głowy.
  - Obydwoje macie rację. I nie zapominajcie jednak, że
spotkałem Magdę von Steierhorn i ona naznaczyła mnie
swym piętnem.
  - Czy jesteś o tym absolutnie przekonany. - cicho
zapytał Mattias.
  - Oczywiście, ja...
  - Poczekaj chwilę, Mikaelu! Masz gościa. Tancred
wrócił z Akershus i przywiózł ze sobą szwedzkiego
podoficera. On ma ci wiele do powiedzenia.
  Mikael przygłądał się im pytająco. Cecylia podeszła do
drzwi i przywołała kogoś gestem ręki. Wszedł Tanered,
prowadząc za sobą mężczyznę w szwedzkim mundurze.
  - Sven! - wykrzyknął Mikael słabym głosem. - Co ty tu
robisz?
  - To długa historia, porozmawiamy o tym później.
Teraz usłyszysz, co przeżyłem na dworze w Inflantach. To
powinno cię zainteresować.
  Pozostali milczeli z wyczekiwaniem.
  - A zatem pojechaliśmy tam, jak sobie życzyłeś, by
sprawdzić, czy wszystko jest zgodnie z prawem. Pozornie
wydawało się w porządku, prawowity właściciel odzyskał
swoje dobra, a my dopilnowaliśmy, by rodziną oszustów
zajęły się odpowiednie władze i wymierzyły im stosowną
karę. A kiedy rozmawialiśmy z poszczególnymi człon-
kami rodziny, pojawiła się jeszcze pewna dama.
  - Co takiego? Piękna, jakby bez wieku dama o bladej
twarzy, spowita w czerń?
  - Dokładnie ta sama!
  - I ty ją widziałeś?
  Sven uśmiechnął się.
  - Wszyscy ją widzieli. To była ciotka właściciela, do
której tak naprawdę należał dwór. Jej bratanek zarządzał
nim w jej imieniu. Oszuści nie chcieli z nią rozmawiać.
Byli śmiertelnymi wrogami i zamierzali uwięzić także i ją.
Nie udało im się jednak, była sprytniejsza.
  - Ale... to się nie zgadza! Widziałem przecież ślady!
A raczej nie widziałem jej śladów na śniegu! To był duch!
  - Długo się nad tym zastanawialiśmy - powiedział
Tancred. - I w związku z tym chciałem ci zadać pytanie:
czy idąc w kierunku bramy szliście obok siebie?
  Mikael zawahał się.
  - Nie... nie pamiętam. Już wiem! Bez wątpienia ona
szła za mną.
  Cecylia pokiwała głową.
  - A wiesz dlaczego, Mikaelu? Bo to była elegancka
dama w cienkich trzewiczkach. Nie chciała wchndzić
w głęboki śnieg. Wolała iść po twoich śladach. W ten sam
sposób wróciła do domu; ja na jej miejscu zrobiłabym
dokładnie to samo. Była drobna iekka, nie zostawiała
wyraźnych śladów, prawda? Według mnie tak właśnie
było.
  Mikael oniemiał. Myślał i myślał. A więc Magda von
Steierhorn...? To mogło się zgadzać, mogło...
  - Nie - oświadczył. - Jeśli to nie był duch,
to jak wyjaśnicie moje późniejsze wizje? Gęstniejącą
mgłę, która rnbiła się coraz ciemniejsza, aż wreszcie
zmusiła mnie, bym szukał śmierci? Bo "to" było
właśnie owym cudownym, z dawna wyczekiwanym
zgaśnięciem.
  - Zrozumieliśmy - powiedziała Cecylia.
  - Mikaelu - nie ustępuwał Mattias - czy ty nie
rozumiesz, że masz w sobie skłnnność do samoznisz-
czenia, do samozagłady? Przez cały czas uciekasz od życia,
od wszelkich trudności. Uginasz się pod wolą innych, bo
tak jest najwygodniej, nikt nie będzie miał do ciebie
pretensji. I to prawda, że natknąłeś się w życiu na
prawdziwe trudności, temu nikt nie zaprzecza. Dziecińst-
wo bez rodziców, nieszczęśliwe małżeństwo, zajęcie,
w którym nie umiesz się odnaleźć. Posłużyłeś się Magdą
von Steierhorn jako pretekstem, usprawiedliwiającym
twoją chęć ucieczki od wszystkiego.
  Mikael był bardzo zgnębiony.
  - Czy to naprawdę jest aż tak żałosne? To... to
tchórzostwo!
  - Nie nazwałabym tchórzostwem stawiania dobra
innych na pierwszym miejscu - ciepło powiedziała Cecy-
lia. - Ale teraz jesteś pewnie zmęczony. Już sobie idziemy.
Zastanów się nad tym wszystkim i zacznij życie od nowa,
Mikaelu!
  Anette odezwała się do syna:
  - Tak, teraz pozwólmy ojcu odpocząć, Dominiku.
  Ojciec tak bardzo się omylił. Kiedy wydobrzeje, będziemy
mieli tyle do omówienia. Tak wiele muszę się od niego
nauczyć.
  Zanim wyprowadziła chłopca, jeszcze uśmiechnęła się
do męża.
  Mikael długo leżał, myśląc o tym uśmiechu. Kryło się
w nim wiele. Prośba o wybaczenie i zrozumienie. Obiet-
nica. I... tak, był tego pewien: nieśmiała miłość.


  Zostali w Norwegii niemal przez cały letni miesiąc.
Mikael potrzebował czasu. Opuściły go wszystkie fizycz-
ne i psychiczne siły i musiał je teraz odzyskać, jakby
urodzić się na nowo.
  Ale mgły, strasznej pustej przestrzeni, nigdy więcej już
nie widział.
  Dominik przeżywał wielkie dni. Bawił się w Lipowej
Alei, na Grastensholm i Elistrand wraz z piątką kuzynów
i kuzynek: Leną, równolatką, pięcioletnimi Niklasem
i Irmelin, czteroletnią Villemo i małym Tristanem. Nigdy
weześniej samotny, nadgorliwie chroniony Dominik nie
był taki szczęśliwy i radosny.
  Anette jeszcze raz zmyto głowę. Tym razem uczynił to
Alexander. Poszło o wiarę w Mikaela jako pisarza.
  Wpatrywała się w niego z przerażeniem i odrazą
w oczach.
  - Skald? Poeta? Mikael? Przecież oni żyją na łasce
innych. Nie są lepsi od kuglarzy. Nie, takiego wstydu nie
zniosę!
  Alexander uniósł się gniewem.
  - A kto daje nam piękno? Kto zdobi, rzeźbi, tworzy
wszystkie te cuda, które masz w domu? Kto opisuje nasz
świat tak pięknie w słowach i dźwiękach? Kto sprawia ci
radość i wzrusza do łez, kiedy odezuwasz potrzebę
wysunięcia nosa poza ciasny, szary horyzont codzienno-
ści? Tak, to oni, artyści; kuglarze, jak wolisz! Jak sądzisz,
czym różni się pałac od stodoły? Właśnie wyszukanym
rękodziełem, urodą materii, kunsztownie obrobionym
drewnem i metalem. Gdyby na świecie nie było ludzi
zajmujących się sztuką, otaczałaby nas jednostajna szarość
i smutek. A teraz chodź ze mną! - Złapał ją za ramię
i pociągnął w stronę hallu. - Przyjrzyj się tym portretom!
Namalowała je prababka Mikaela, Silje. Ja także dostałem
namalowaną przez nią tapetę, która teraz zdobi ścianę
w Gabrielshus i budzi najwyższe uznanie wszystkich,
począwszy od królów i królowych. Moja teściowa, Liv,
którą poznałaś tutaj, jest bardzo zdolną malarką, ale nie
śmie już dotknąć pędzla, ponieważ pewien człowiek
o równie negatywnym nastawieniu jak twoje odebrał jej
całą radość tworzenia. W rodzie Oxenstiernów, który tak
bardzo poważasz, są skaldzi piszący w tajemnicy, wiem
o tym. Nie mają odwagi przyznać się do tego. Czy ty nigdy
nie czytasz książek?
  - Ależ tak, naturalnie! Odebrałam bardzo staranne
wychowanie.
  - A więc czytać książki jest eleganeko? Ale pisać nie.
Spójrz, mam tu zapiski Mikaela, to, co zdążył przygoto-
wać, zanim usiłował pozbawić się życia właśnie dlatego, że
nie mógł odnaleźć swego miejsca na ziemi. Przeczytaj to,
a później nazwij go kuglarzem! Kuglarze zresztą też nie
zasługują na pogardę!
  Anette aż się trzęsła. Miała wielki szacunek dla książę-
cego potomka, Alexandra Paladina. I dostać od niego taką
burę...
  Posłusznie, mimo że do oczu napłynęły jej łzy, zasiadła
do czytania.
  Tego samego wieczoru przybyła do Alexandra na
Elistrand. Oddała mu kartki.
  Mikael znalazł swoje miejsce w życiu - rzekła
poważnie. - Będę go wspierać we wszystkim.
  Alexander przygarnął ją do siebie, uradowany.
  - Wiem, że tak będzie, Anette. Zdaję sobie sprawę, że
tobie także nie jest łatwo. Wszystko, czego nauczyłaś się
w dzieciństwie, zostało postawione na głowie. Czy po-
zwolisz, że porozmawiam jutro z twoim mężem na temat
jego pisarstwa?
  Skinęła głową wtuloną w jego kurtkę, nie mogąc
odpowiedzieć inaczej.
  Alexander powiedział więc Mikaelowi, że powinien
dalej rozwijać swój talent. Pisać o Ludziach Lodu,
o wszystkim, co mu leży na sercu.
  Mikaela uradowały pochwały i czas swojej rekon-
walescencji wykorzystał na zebranie jeszcze bardziej
szczegółowych informacji o życiu wszystkich członków
rodziny. Mikael pisał i pisał, cyzelowal i poprawiał, aż
wieczorami bolała go ręka. Kiedy nie mieli już nic więcej
do opowiadania, zaczął pracować nad powieścią będącą
wytworem jego własnej fantazji. Z dumą odczytywał na
głos wybrane fragmenty, a oczy mu płonęły na dźwięk
pochwał. Był bowiem zadziwiająco dobry w tym, co robił.
Mattias nie protestował przeciw nadzwyczajnemu zużyciu
papieru, po cichu zamawiał więcej drogocennego materia-
łu.
  Dla rodziny w Norwegii nastały nie najlepsze czasy.
Ciężkie lata w całym królestwie bardzo uszczupliły zapa-
sy. Gospodarze usiłowali także wspomagać zagrody
należące do majątku Grastensholm, a Mattias ani trochę
nie wzbogacił się swoją pracą, miał na to zbyt czułe serce.
  W takiej sytuacji dobrze było mieć w rodzinie Alexand-
ra Paladina. Chociaż nikt nie mówił nic wprost, sam
zorientował się, jak sprawy stoją, a może Gabriella
szepnęła coś ojcu w największej tajemnicy. W każdym
razie zaofiarował bardzo potrzebne wsparcie, czerpiąc
z ogromnej fortuny Gabrielshus.
  Wszyscy odetchnęli z ulgą, a Liv rzuciła się zięciowi na
szyję.
  Mikael powoli wracał do życia. Kiedy tylko pozwalała
na to pogoda, Anette zabierała go na przechadzkę po
uroczej okolicy. Z początku sił starczało mu tylko na
niewielką rundkę wokół Lipowej Alei, z czasem wędró-
wki stawały się coraz dłuższe.
  Ciągle jeszcze nie odbyli decydującej rozmowy, w któ-
rej mieli wyjaśnić sobie wzajemne uczucia. Anette jednak,
troszcząc się o Mikaela, okazywała mu, jak wiele dla niej
znaczy.
  Właściwie do pokonania została jeszcze jedna jedyna
bariera.
  Nieoceniona Cecyila doskonale wiedziała, na czym
polegają ich trudności. Pewnego dnia wprawiła Mikaela
w osłupienie.
  - Upij ją Mikaelu - rzekła. - Inaczej nigdy nie
dojdziesz do ładu z jej życiem uczuciowym.
  Był wstrząśnięty. Cecylia więc usiłowała go przekonać.
  - Anette musi przełamać wszelkie swoje opory, a ty
nigdy nie zdołasz tego sprawić z twoją przesadną delikat-
nością.
  - Czy chcesz, żebym wziął ją gwałtem?
  - Nie, wykluczone! To najgorsze, co mogłoby się
zdarzyć. Ale upij ją na tyle, by była lekko oszołomiona.
Wiem, co mówię. Być może to nie za pięknie, ale ja in-
nego wyjścia nie widzę. A to powinno poskutkować...
  Wkrótce duńska część rodziny wyjechała, a zaraz
potem i szwedzka uznała, że najwyższy czas wyruszyć
w drogę powrotną.
  W jeden z ostatnich dni spędzonych w Lipowej Alei
Anette powiedziała:
  - Mikaelu... Dominik bawi się z dziećmi. A w domu
mamy tak mało okazji, żeby pobyć sam na sam. Czy nie
możemy wybrać się na ostatni spacer, tylko porozmawiać?
  Na jej twarzy dostrzec można było dobrze znany lęk.
O, nie, Anette, pomyślał. Ja mam zupełnie inne plany.
  - Bardzo chętnie. Może poprosimy Kaleba, by poży-
czył nam swoją łódź? zaproponował. - Wybierzemy się
na przejażdżkę po jeziorze.
  Cokolwiek zdumiona Anette przemyślała tę propozy-
cję. Wyprawa łodzią nie była tym, co sobie wymarzyła, ale
dlaczego nie? W łódce była względnie bezpieczna.
  Nie, ale cóż to za myśli? Czy nigdy nie wyzbędzie się
swoich oporów?
  Niestety, na to właśnie się zanosiło.
  Naturalnie pozwolono im wziąć łódź i wkrótce byli już
na jeziorze nie opodal kościoła.
  Ile w Mikaelu galanterii! Zabrał ze sobą wino i ciastka
i hojnie ją częstował, kiedy wiosłując powoli przesuwali
się w głąb jeziora. Anette zaczynała czuć się cudownie
lekko.
  Dzień był ciepły, ale nie przejrzysty. Wilgotna mgiełka
unosiła się nad okolicą, by wkrótce niezauważenie prze-
mienić się w gęstą mgłę. Nagle Anette i Mikael zostali
otoczeni szarobiałą kopułą, za ścianami której nie mogli
dostrzec niczego. Woda przybrała barwę mgły, zatarły się
wszelkie kontury, a ich głosy nie brzmiały już tak
dźwięcznie, nie odpowiadało im żadne echo. Woda
i welon z mgły zlały się w jedno.
  Ogarnął ich niezwykły nastrój. Anette śmiała się,
siedząc na dziobie, z suknią uniesioną o kilka cali
w obawie przed chlupoczącą na dnie łodzi wodą.
  - Jesteśmy sami na świecie - stwierdził Mikael.
  Przyglądała się jego mocnym dłoniom zaciśniętym na
wiosłach. Taki był wysoki i męski. I głos miał taki
głęboki. Nagle znów pochwycił ją dawny strach.
  - Tak - szepnęła, rumieniąc się.
  - Anette - powiedział czule. - Byliśmy takimi dobrymi
przyjaciciłmi przez cały czas spędzony w Lipowej Alei.
  Z francuską impulsywnością wybuchnęła:
  - Tak. Ale ty byłeś...
  Urwała przerażona.
  - Słaby i bezradny? Czy to właśnie chciałaś powiedzieć.
  Płonąc ze wstydu spuściła głowę.
  - Tu jesteś bezpieczna - uspokoił ją nieco urażony.
  - Nie o to mi chodziło, Mikaelu.
  Wesołym głosem starał się zmienić przykry temat.
  - Czy widzisz, jakie piękne barwy przybrała mgła?
  - Barwy? - powtórzyła niemądrze, niczego nie rozu-
miejąc. Wszystko wokół było przecież mlecznobiałe. No
i trochę szare.
  - Czy nie widzisz tych pastelowych kolorów? Tam,
gdzie słońce pada na drobiny mgły, połyskuje róż. A to,
lekko turkusowe, to musi być niebo.
  Anette z całych sił wytężała wzruk ale dla niej
wszystko było szare. Widocznie trzeba być artystą, by
dostrzec coś więcej, uznała.
  Czuła się dziwnie lekko i beztrosko. Nie dbała o to, co
mówi i robi. Na pewno za przyczyną wina, nie powinna
była tyle pić.
  Znów wpatrzyła się w jego dłonie. Rozmarzyła się.
Patrzyła na mocne barki, na grę mięśni ud ukrytych pod
materiałem...
  Ten mężezyzna leżał w moich ramionach pomyślała
zdumiona. Spoczywał w mych objęciach. Urodziłam jego
dziecko. Czy to rzeczywiście możliwe?
  Piękne, kochające oczy w wyrazistej twarzy. Jego
nieustająca życzliwość pomimo okazywanego przez nią
chłodu...
  Niewiele myśląc Anette padła na kolana i ukryła twarz
na jego piersi.
  - Pozwól mi zostać z tobą, najmilszy - płakała. Naucz
mnie swej dobroci, swego zrozumienia i miłości! Taka
jestem zlodowaciała, Mikaelu.
  Przez chwilę siedział, nie wiedząc, co ma rcibić, po
czym odłożył wiosła i podniósł ją, tuląc do siebie. Żadne
z nich nie dbało o to, że jej suknia jest mokra. Anette
skuliła się tylko, zasłaniając dłońmi twarz, i przycisnęła do
niego. Całym jej ciałem wstrząsały dreszeze.
  - Najdroższa moja - powiedział najcieplej jak umiał.
- Przecież tak cię kocham!
  - I ja cię kcicham, Mikaelu! Tylko tak bardzo trudno to
powiedzieć.
  - Ale już to zrobiłaś.
  - Tak. To cudowne. Tyle jest rzeczy, za które muszę
cię przeprosić!
  - Ja także.
  Odsłoniła twarz.
  - Ty?
  - Wiesz o tym dobrze. Czy nie zamknąłem się w mych
lękach i przygnębieniu? To także pewna forma egoizmu,
choć nieświadoma.
  - Ja także nie chciałam zachowywać takiego dystansu,
jak to robiłam. Ale tyle we mnie wewnętrznego sprzeci-
wu.
  - Wiem o tym, Anette.
  Uniósł do góry jej głowę. Oczy miała spuszczone,
policzki pałały.
  Znaleźli się w świecie ciszy, tylko we dwoje w niewiel-
kiej łódce. Poza ich światem nie było nic.
  Spokojnie, ostrożnie zbliżył usta do jej ust i złożył na
nich pocałunek lekki jak tchnienie wiatru. Wyczuł, jak
mocno drżą jej wargi. Niby w geście obrony otoczył ją
ramionami. Jej dłonie splotły się na jego karku.
  Anette odpowiedziała na jego pocałunki! Sama z siebie,
z wyraźną przyjemnością.
  Z wdzięcznością pomyślał o Cecylii i winie. Uścisnął
żonę mocniej, ale nie śmiał posunąć się dalej. Obawiał się,
że ją przerazi teraz kiedy była już na dobrej drodze, by
dać mu siebie.
  Nagle łódź uderzyła o dno z głuchym łoskotem. Anette
natychmiast odskoczyła od Mikaela, spłoszona niczym
leśne zwierzątko.
  - Dobiliśmy do brzegu - szepnął Mikael z wyrażają-
cym miłość uśmiechem.
  - Och, tu mogą być jacyś ludzie!
  - Niech patrzą! Czyż nie jesteśmy mężem i żoną?
  - Tak, ale... To nie wypa... Wybacz mi! Chyba nigdy się
nie oduczę!
  - Poczekaj sprawdzę, gdzie jesteśmy.
  Mikael zeskoczył na niedużą kępkę trawy. W oddali
dostrzegł coś jakby grupę jałowców.
  Zniknął we mgle. Wkrótce powrócił ze śmiechem na
ustach.
  - Nie ma się czego bać. Dopłynęliśmy do tej małej
wysepki na środku jeziora, wiesz, której? Daleko, daleko
od ludzi.
  - Och - odetchnęła z ulgą.
  - Nikt nas stąd nie usłyszy, nawet jeśli będziesz
krzyczała, że cię gwałcą.
  Przeraziła się.
  - Czy masz zamiar...
  - Oczywiście, że nie. Powiedziałem, że możesz czuć się
bezpieczna.
  - To zabrzmiało jakby - nudno stwierdziła Anette
zdumiona. - To znaczy...
  - Nie musisz się tłumaczyć! Dwukrotnie spoczywałem
w twoich ramionach, Anette, i za każdym razem czułem,
jak wielkim to było dla ciebie cierpieniem. Wydawało mi
się wtedy, że jestem najbardziej samotnym człowiekiem na
świecie. Wypełniałaś mnie wstydem. Nigdy nie chcę już
tego przeżyć. Naprawdę możesz czuć się bezpieczna.
  - Ależ, Mikaelu, ja tak bardzo tego pragnę! Po prostu
nie potraftę okazać ci, co czuję.
  Pomógł jej przedostać się z łódki na ląd.
  - Wspomniałaś kiedyś o tym w rozmowie z Cecylią.
  - Słyszałeś? - przeraziła się.
  - Tak. Ale nie mogłem się poruszyć. Nie miałem na nic
sił. Wspomniałaś, że musiałaś walczyć z czymś w sobie?
  Rozłożył swój płaszez na trawie i poprosił, by usiadła.
Z wahaniem przystała. Mikael przysiadł obok niej.
  - Mój drogi - powiedziała szybko. Nie mogę chyba
rozmawiać ci tym z tobą!
  - A z kim miałabyś o tym mówić? Z Henrim?
  - O, nie wspominaj go więcej! To po prostu miły
człowiek i mój rodak. Nie jest dla mnie nawet jak brat, już
raczej jak siostra!
  - To zabrzmiało uspokajająco. Ale... Chcesz powie-
dzieć, że ukrywałaś jakieś pragnienia?
  - Kiedy byłam z tobą? Przecież musiałam! Matka nigdy
by...
  - Twoja matka była kobietą o wypaczonych uczuciach.
Zniszczyła nie tylko życie swoje i swego męża, ale także
twoje i moje. Zapomnij o wszystkim, czego cię nauczyła,
Anette!
  - Tak samo mówiła Cecylia. Ale to nie jest takie proste.
  - Wiem. Ale mówisz, że mnie kochasz. Spróbuj więc
dać mi to, czego pragnę.
  - A czego pragniesz?
  - Chcę wiedzieć, widzieć i czuć, że lubisz, kiedy jestem
z tobą. Za dużo jest żądać, byś czerpała z tego rozkosz, ale
postaraj się nie wyglądać jak na torturach, jakby łamano
cię kołem!
  - Przecież wcale tak nie jest! Ale czy mogę? Czy
naprawdę mogę okazać ci swoje uczucia?
  - Nic bardziej by mnie nie uszczęśliwiło. Wtedy
naprawdę bylibyśmy razem.
  - Spróbuję - wydusiła wreszcie. Kiedy indziej. Teraz
jesteś jeszeze zbyt słaby.
  - Co ty o tym wiesz? Czy jesteś tchórzem, Anette?
  - Tak - pisnęła ze wstydem, ale szczerze.
  - A więc dobrze, jeśli nie chcesz, poczekamy.
  - Nie, nie o to chodzi powiedziała szybko, kiedy
zrobił gest, jakby chciał się podnieść. Nie wstał więc, tylko
mocno przygarnął ją do siebie. Z premedytacją dolał jej
wina. Wypiła z niewinną minką i odstawiła puchar do
koszyka.
  - Kochana Anette, o tym właśnie chciałaś ze mną
dzisiaj rozmawiać, prawda?
  - Tak, w pewnym sensie. Ale nie sądziłam, że to będzie
takie konkretne, takie jednoznaczne!
  - Czy jesteś tego pewna? A może dokładnie tak miało
być?
  - Nie - omal nie wybuchnęła płaczem. - Już niczego
nie jestem pewna. Myślałam, że będziemy rozmawiać
o miłości, ale nie o zmysłowej!
  - Duchowa miłość jest ogromnie ważna, zgadzam się.
Ale czy nie dotarliśmy już do siebie? Tak dobrze się już
znamy. Anette, doskonale zdajesz sobie sprawę, na czym
polegają nasze trudności!
  Tak. Oczywiście. Ale niełatwo jest, Mikaelu, kiedy
wszystkie życiowe zasady biorą w łeb.
  - Czy chciałabyś nadal się ich trzymać?
  - Nie, za nic na świecie! A czego mam się trzymać?
  - Trzymaj się mnie - stwierdził po prostu.
  Znów ją pocałował, delikatnie ułożył na płaszezu i o nic
już nie pytając rozpoczął miłosną grę.
  W pewnym momencie szepnęła:
  - Ale czy jesteś pewien, że masz dość sił?
  Mikael roześmiał się.
  - Kiedy idzie o ciebie, jestem zdolny do rzeczy
niewiarygodny,ch.
  Anette obiecała sobie, że nie będzie się opierać. Leżała
całkiem nieruchnmo, przyjmując tylko jego pieszczoty.
  Po chwili czuła już tylko przyjemną ociężałość spowo-
dowaną wypitym winem i czymś jeszcze. Zobojętniała na
wszystko z wyjątkem bliskości Mikaela. Nikt nie mógł
ich zobaczyć, nikt nie mógł im przeszkodzić i Mikael
ją kochał. Chciał, by była swobodna i czuła. Leniwie
wyciągnęła w górę ramiona i pozwoliła im opaść powo-
li na jego plecy. Nie myśl, Anette, powtarzała sobie
w duchu. Zapomnij o wszystkim, zapomnij o całym
świecie!
  - Idź do diabła! zawołała nagle.
  Uniósł głowę.
  Co...?
  - Nic, to tylko moja matka - mruknęła Anette
z uśmiechem.
  Mikael zrozumiał i dalej ją całował. Czule, namiętnie.
  Anette wybuchnęła radosnym, perlistyrn śmiechem.
  - A jeżeli mgła nagle się podniesie?
  - To będzie skandal - odrzekł uśmiechając się.
  Życie jest cudowne, takie cudowne, myślała Anette.
We wspaniałym oszołomieniu szczęściem poczuła, jak
uwolnił jej ciało od sukien. A potem wziął w posiadanie.
Niemądre wyrażenie, ale właśnie ono przyszło jej do
głowy w tej chwili. Była kobietą Mikaela. To jej właśnie
chciał, jej, a nie żadnej innej.
  Ta myśl napełniała ją jeszcze większą radością.
  - Och, Mikaelu, Mikaelu - wyszeptała nieswoim ze
wzruszenia głosem.
  Od razu zauważyła, że te słowa podniecały go jeszeze
bardziej. Czuła, że wypełnia ją całą, i to było wspaniałe,
cudowne wprost doznanie. Wzdychając przytuliła się do
niego jeszcze mocniej.
  Dzięki, Cecylio, za podpowiedź o winie, pomyślał
Mikael. Bez niego nic by z tego nie wyszło. Ale w przy-
szłości nie bedę potrzebować żadnych tego rodzaju
sztuczek. Anette już wie, jak bardzo cenię sobie jej
swobodę i że moja miłość jest gorąca i czysta.
  W nagłym przebłysku jęknął:
  - Anette! Mogłem już nie żyć! Nigdy nie doświad-
czyć... twej nieskrępowanej czułuści!
  Uścisnęła go mocniej na znak, że zrozumiała.
  A później przed oczami pojawiła mu się olśniewająca
orgia barw i nie mógł już myśleć.

  Dominik dreptał po drodze nie opodal Grastensholm
wraz z trojgiem swych towarzyszy zabaw.
  Niklas stwierdził:
  - W przyszłym roku w szyscy spotkamy się w Gabriels-
hus w Danii. Tak powiedział wujek Alexander.
  - To wspaniale - uśmiechnął się Dominik. - Już do
tego tęsknię.
  - Ja też - zgcidziła się Viilemo. - O, nadchodzą te
okropne dzieciaki ze Svartskogen! Zawsze wygadują tyle
okropieństw. Mówią, że nas kiedyś dopadną i zniszą całe
Grastensholm i Lipową Aleję.
  - E, tylko tak gadają - stwierdziła Irmelin.
  Dwójka dzieci o pełnych nienawiści oczach przystanęła
przed nimi. Byli starsi od całej czwórki i wykorzystali
swoją przewagę wieku.
  - Smarkacze! - zawołała dziewczynka. - Zgubiliście
mamę? I nie płaczecie?
  Villemo, która niczego się nie bała, zwłaszeza gdy
miała za plecami dwóch starszych, silnych krewniaków,
przysunęła swoją kocią buzię do twarzy dziewezynki.
  - Dlaczego nie pójdziesz do domu i nie ułożysz się
w korycie dla świń? Tam jest twoje miejsce! - zawołała,
ujmując się pod boki.
  - Villemo, przestań! - Dominik był oburzony. - Tak
nie wolno ci do niej mówić. Co ona może poradzić na to,
że jest biedna?
  - A czyja to wina? - błyskawicznie odgryzła się
dziewczynka. - Wasza! Tych cholernie zadzierających
nosa ludzi z Grastensholm!
  Chłopiec groźnie przysunął się bliżej.
  - I macie ze sobą Szweda? Kontaktujecie się z wro-
giem? Powiem ojcu!
  Wojna już się skończyła - ostro zaprotestował
Niklas.
  - Zamknij się, żciłtcioki diable! Każdy widzi, że twoja
matka miała konszachty z szatanem!
  Irmelin o łagodnych oczach zbliżyła się do niego
spokojnie.
  - Tak lubisz komuś sprawiać przykrość? - zapytała ze
smutkiem.
  Rozzłoszczone dzieci ze Svartskogen oniemiały. Irme-
lin mówiła dalej:
  - A może pójdziecie z nami do Grastensholm? Pobawi-
my się razem? Dostaniecie sok i ciastka...
  Zaskoczony chłcipiec nie wiedział, jak potraktować tę
zagrywkę. Ale siostra okazała się bystrzejsza.
  - Myślicie, że chcemy się bawić ze smarkaczami? Idźcie
do diabła, wszyscy! - Pociągnęła brata i pobiegli w swoją
stronę. Poczekajcie tylko - krzyknęła przez ramię.
- Poczekajcie! Ojciec już dobrze wie, co trzeba z wami
zrobić!
  - Uf! - Dominik poczuł, jak ciarki przebiegły mu po
plecach.
  - Nie ma się czym przejmować uspokoił go Niklas.
- Oni tylko tak gadają.
  Villemo patrzyła za nimi roziskrzonymi gniewem
oczami.
  - Pewnego dnia - mruczała pod nosem - pewnego
dnia my, kocioocy, będziemy dorośli. I wtedy dopiero
zobaczycie, szczeniaki ze Svartskogen! Wtedy wam po-
każemy!